Thử nghiệm có kiểm soát giúp thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm

Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, khu Công nghệ cao Hòa Lạc, thành phố Hà Nội. Ảnh Thanh Hải (1)

Tạo lập môi trường thử nghiệm để phát triển sản phẩm

Trình bày tại kỳ họp, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Trần Anh Tuấn cho biết, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học và công nghệ, khuyến khích phát triển các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm công nghệ mới vẫn chưa được pháp luật hiện hành quy định đầy đủ hoặc còn thiếu hành lang pháp lý rõ ràng để kiểm soát và hỗ trợ thử nghiệm.

Việc ban hành Nghị quyết quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại TP Hà Nội (thực hiện Điều 25 Luật Thủ đô 2024) sẽ tạo cơ sở pháp lý cụ thể cho phép các tổ chức, DN thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ, mô hình mới trong phạm vi, thời gian nhất định với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý. Qua đó, hỗ trợ thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí, gia tăng năng suất, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của Thủ đô và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới. Kết quả của các dự án thử nghiệm sẽ là căn cứ thực tiễn để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật hiện hành.

Nghị quyết ban hành gồm 4 chương, 27 điều; trong đó, không gian thử nghiệm có kiểm soát bao gồm: không gian vật lý là khu vực địa lý cụ thể hoặc cơ sở hạ tầng kỹ thuật (phòng thí nghiệm, tòa nhà, tuyến phố, khu phát triển thương mại văn hóa, trung tâm công nghiệp văn hóa, cơ sở y tế, giáo dục, giao thông...) được bố trí và kiểm soát có chủ đích nhằm hỗ trợ triển khai các sản phẩm thử nghiệm trong điều kiện thực tế, với sự cho phép và kiểm soát của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Không gian mạng là môi trường số được thiết kế riêng biệt hoặc được tách biệt một phần khỏi hệ thống vận hành chính thức, nhằm cho phép triển khai, vận hành, mô phỏng, kiểm chứng các giải pháp, công nghệ số, phần mềm, dữ liệu hoặc mô hình tương tác trong môi trường an toàn, có kiểm soát. Không gian mạng thử nghiệm có thể bao gồm mạng riêng ảo (VPN), môi trường điện toán đám mây cách ly, API mô phỏng, dữ liệu giả lập, tài khoản giả lập, hoặc các hệ thống giám sát và đánh giá chuyên biệt.

Tổ chức thực hiện thử nghiệm là tổ chức, DN được UBND TP cấp phép thực hiện thử nghiệm có kiểm soát. Người dùng là các cá nhân, tổ chức được tham gia sử dụng công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, tham gia mô hình kinh doanh mới được thử nghiệm có kiểm soát.

Nghị quyết cũng nêu mục tiêu của thử nghiệm có kiểm soát nhằm tạo lập môi trường thử nghiệm (bao gồm môi trường thể chế, hạ tầng kỹ thuật, công nghệ, tài chính) để hỗ trợ xây dựng, phát triển các sản phẩm thử nghiệm phù hợp với nhu cầu của thị trường, đánh giá rủi ro, chi phí, lợi ích của các giải pháp thử nghiệm; qua đó, thúc đẩy ứng dụng và thương mại hóa các sản phẩm thử nghiệm mới mang lại giá trị, hiệu quả cao về kinh tế - xã hội, góp phần hình thành và phát triển các DN khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo có khả năng cạnh tranh trong nước và quốc tế, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Hoạt động thử nghiệm có kiểm soát cũng góp phần xây dựng và hoàn thiện các quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kỹ thuật mới, cơ chế giám sát, hỗ trợ nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và phát triển thị trường cho sản phẩm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; kiến nghị các giải pháp hoàn thiện pháp luật về các lĩnh vực, nội dung có liên quan làm cơ sở cho việc áp dụng chính thức các sản phẩm công nghệ, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới đã được thử nghiệm.

Thời hạn thử nghiệm có kiểm soát tối đa là 3 năm

Nghị quyết quy định chi tiết về tiêu chí, điều kiện lựa chọn và trình tự, thủ tục đăng ký, thẩm định, cấp phép, điều chỉnh gia hạn và kết thúc việc thử nghiệm có kiểm soát; cơ chế hướng dẫn, kiểm soát quá trình thử nghiệm; chính sách khuyến khích, hỗ trợ thử nghiệm; kiểm soát rủi ro trong quá trình thử nghiệm; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình thử nghiệm có kiểm soát.

Đối tượng áp dụng là tổ chức, DN được thành lập theo quy định của pháp luật Việt Nam, có giải pháp công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới có tính đổi mới sáng tạo theo quy định tại khoản 3 Điều 25 Luật Thủ đô 2024; khu công nghệ cao,Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia, Trung tâm đổi mới sáng tạo thành phố Hà Nội, Vườn ươm công nghệ và DN khởi nghiệp sáng tạo Hà Nội, Sàn giao dịch công nghệ thành phố Hà Nội, Trung tâm công nghiệp văn hóa thành phố Hà Nội, các không gian thử nghiệm có kiểm soát khác do Ủy ban nhân dân TP quyết định; cơ quan hướng dẫn, kiểm soát quá trình thử nghiệm do UBND TP quyết định theo quy định tại khoản 7 Điều 25 Luật Thủ đô 2024; chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến hoạt động triển khai, giám sát, hỗ trợ và quản lý thử nghiệm có kiểm soát.

Thời hạn thực hiện thử nghiệm có kiểm soát tối đa là 03 năm tùy từng sản phẩm thử nghiệm và lĩnh vực thử nghiệm cụ thể, tính từ thời điểm được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép thử nghiệm; có thể được gia hạn 01 lần không quá 03 năm. Thời hạn của Giấy phép thử nghiệm không vượt quá thời hạn của Giấy phép thành lập, giấy phép hoạt động, đăng ký kinh doanh của tổ chức, DN tham gia dự án thử nghiệm.

Lĩnh vực ưu tiên thử nghiệm có kiểm soát là lĩnh vực trọng điểm về khoa học và công nghệ của Thủ đô bao gồm công nghệ số, công nghệ thông tin và truyền thông, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ chế tạo – tự động hóa, công nghệ môi trường, giảm phát thải các-bon, ứng phó với biến đổi khí hậu; các lĩnh vực ưu tiên thử nghiệm có kiểm soát bao gồm các lĩnh vực trọng điểm về khoa học công nghệ và các lĩnh vực khác bao gồm công nghệ giáo dục, công nghệ y tế, đô thị thông minh, môi trường, công nghệ tài chính, công nghiệp văn hóa, mô hình kinh doanh mới gắn với công nghiệp văn hóa, nông nghiệp công nghệ cao; các lĩnh vực ưu tiên cập nhật, sửa đổi, bổ sung theo từng giai đoạn và được UBND TP ban hành danh mục theo thẩm quyền.

TS Nguyễn Từ, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho biết, Điều 25 Luật Thủ đô 2024 quy định về cơ chế cho phép việc thử nghiệm có kiểm soát. Đồng thời, Luật Thủ đô 2024 cũng quy định đối với việc xây dựng, phát triển các khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn TP và quy định cụ thể đối với Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Theo đó, Khu công nghệ cao Hòa Lạc là khu vực nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm, ứng dụng công nghệ cao, đào tạo nhân lực công nghệ cao, sản xuất sản phẩm công nghệ cao và đổi mới sáng tạo trọng điểm của đất nước và Thủ đô; là điểm thử nghiệm, thí điểm về cơ chế, chính sách cho việc phát triển công nghệ cao và các khu công nghệ cao trong cả nước.

Việc HĐND TP xem xét, ban hành Nghị quyết trên là cần thiết và đúng thẩm quyền, tạo cơ sở pháp lý cụ thể cho phép các tổ chức, DN thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ, mô hình mới trong phạm vi, thời gian nhất định với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan lý, hỗ trợ thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm, năng lực cạnh tranh của Thủ đô và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.

Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND TP Hồ Vân Nga

Hà An