Thu hút nhân tài không đặt nặng vấn đề bằng cấp

Ba nhóm giải pháp trọng tâm

Theo bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ đã xây dựng và trình Chính phủ Dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KHCN&ĐMST). Một trong những chính sách quan trọng là giải pháp thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao với 3 nhóm giải pháp quan trọng, gồm ưu tiên giao trực tiếp các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, tạo môi trường và điều kiện làm việc thuận lợi, chính sách đãi ngộ thỏa đáng.

Bà Nguyễn Thị Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức Cán bộ, Bộ Khoa học và Công nghệ

Bà Nga cho biết, Nhà nước sẽ ưu tiên giao trực tiếp nhiệm vụ KHCN&ĐMST, đặc biệt là nhiệm vụ phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược cho tổ chức, doanh nghiệp thu hút được nhân tài tham gia thực hiện. Về điều kiện và môi trường làm việc, Nhà nước đầu tư xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, chuyên ngành, trang bị đầy đủ trang thiết bị hiện đại phục vụ nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.

Dự thảo Nghị định cũng trao quyền tự chủ cao hơn cho các tổ chức khoa học và công nghệ công lập. Điều này cho phép các đơn vị chủ động trong việc sử dụng nguồn thu để chi trả thu nhập tăng thêm, tạo ra các chính sách đãi ngộ linh hoạt, giúp thu hút và giữ chân nhân tài.

Các nhân tài KHCN sẽ được giao nhiệm vụ trực tiếp, tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ chiến lược

Luật KHCN&ĐMST cũng tạo hành lang pháp lý để chấp nhận rủi ro trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Nếu tuân thủ quy trình, các nhà khoa học sẽ được miễn trách nhiệm hành chính, dân sự và hình sự nếu xảy ra thiệt hại, rủi ro trong quá trình thử nghiệm có kiểm soát. “Điều này khuyến khích nhân tài dấn thân vào các lĩnh vực nghiên cứu mới, đột phá mà không lo ngại về rủi ro thất bại”, bà Nga nói.

Về chính sách ưu đãi, lãnh đạo Vụ Tổ chức cán bộ cho hay, sẽ triển khai đồng thời các chính sách tài chính, phi tài chính và an sinh xã hội. Nhân tài KHCN sẽ được hưởng mức lương theo thỏa thuận. Nhà nước chi trả kinh phí cho các nhà khoa học khi thực hiện các hoạt động quan trọng như công bố kết quả nghiên cứu trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín, đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, xuất bản sách chuyên khảo, tham dự hội thảo khoa học trong nước và quốc tế, tổ chức hội thảo khoa học quốc tế chuyên ngành tại Việt Nam...

Nhà khoa học cũng được hưởng tối thiểu 30% lợi nhuận thu được từ việc cho thuê, bán, chuyển nhượng, chuyển giao quyền sử dụng, tự khai thác, sử dụng kết quả nhiệm vụ KHCN&ĐMST, đồng thời được miễn thuế thu nhập cá nhân với thu nhập từ tiền lương, tiền công thực hiện nhiệm vụ, quyền tác giả của nhiệm vụ khi kết quả được thương mại hóa.

Các nhà khoa học cũng được bố trí chỗ ở phù hợp, được vinh danh, đề cử tặng các giải thưởng, danh hiệu về KHCN&ĐMST. Nếu là người nước ngoài, sẽ được miễn visa vào Việt Nam, được miễn giấy phép lao động. Nhân tài cũng sẽ được hỗ trợ về BHXH, BHYT, con họ được ưu tiên xét tuyển vào cơ sở giáo dục công lập tại địa bàn cư trú

Đặc biệt, theo bà Nga, việc xác định nhân tài được dựa trên kết quả cuối cùng, giá trị thực tiễn và tác động vào kinh tế-xã hội, chứ không đặt nặng vấn đề bằng cấp.

Sẽ không có thủ tục hành chính

Một điểm khác biệt lớn trong chính sách thu hút nhân tài khoa học và công nghệ lần này, theo bà Nga, là tính linh hoạt. Nghị định không quy định thủ tục hành chính, thể hiện tinh thần linh hoạt, hội nhập quốc tế hơn bằng cách trao quyền tự chủ cho tổ chức và hỗ trợ trực tiếp các hoạt động nghiên cứu.

“Dự thảo giúp tạo ra môi trường mở, năng động, giúp các đơn vị chủ động hơn trong việc thu hút, sử dụng và trọng dụng nhân tài theo nhu cầu thực tế, đồng thời cũng khuyến khích các nhà khoa học trẻ tiếp cận với xu hướng toàn cầu”, bà Nga nói.

Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, để triển khai chính sách trong thực tế, sau khi Luật KHCN&ĐMST năm 2025 và nghị định hướng dẫn được ban hành, các bộ, ngành và địa phương sẽ tiếp tục cụ thể hóa các quy định này thông qua văn bản hướng dẫn chi tiết để bảo đảm các chính sách ưu đãi thực sự đi vào thực tế và phát huy hiệu quả. “Bộ Khoa học và Công nghệ dự kiến xây dựng một thông tư hướng dẫn chi tiết thêm về tiêu chí chức danh nghề nghiệp KH&CN, ban hành trong tháng 10/2025, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương trong quá trình tổ chức triển khai chính sách”, bà Nga nói.

NGUYỄN HOÀI