Xuất khẩu gạo sẽ có cơ chế đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp

Bộ Công Thương đề xuất đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp xuất khẩu gạo. Ảnh: Trung Chánh

Bộ Công Thương đang soạn dự thảo nghị định mới thay thế Nghị định 107/2018 và Nghị định 1/2025 về xuất khẩu gạo.

Sau gần 7 năm, Nghị định 107 giúp bảo đảm an ninh lương thực, xuất khẩu tăng từ 7,1 triệu tấn năm 2022 lên 9,03 triệu tấn năm 2024.

Tuy vậy, văn bản này bộc lộ hạn chế như thủ tục rườm rà, cơ chế hậu kiểm chưa phù hợp, thiếu chế tài và chưa có tiêu chí minh bạch để đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp.

Vì vậy, trong dự thảo, Bộ Công Thương bổ sung cơ chế đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp - một điểm mới nhằm minh bạch hóa hoạt động xuất khẩu và nâng cao uy tín gạo Việt Nam.

Doanh nghiệp sẽ được chấm điểm dựa trên nhiều tiêu chí như tín dụng, nghĩa vụ thuế, hải quan, chuỗi liên kết sản xuất, thương hiệu, kết quả kinh doanh và tuân thủ quy định dự trữ, kho bãi. Kết quả này sẽ làm căn cứ chọn doanh nghiệp đủ năng lực tham gia hợp đồng tập trung, cũng như phân bổ hạn ngạch xuất khẩu.

Dự thảo cũng siết chặt chế tài xử lý vi phạm. Doanh nghiệp ngừng xuất khẩu liên tục 12 tháng (thay vì 18 tháng như trước) sẽ bị thu hồi giấy chứng nhận.

Ngoài ra, nếu không duy trì dự trữ lưu thông tối thiểu 5% lượng gạo đã xuất khẩu trong 6 tháng gần nhất, doanh nghiệp cũng sẽ bị xử lý thu hồi, khắc phục lỗ hổng pháp lý hiện nay.

Dự thảo lần này cũng đơn giản hóa thủ tục, cắt giảm điều kiện kinh doanh. Theo đó, thương nhân sẽ không còn phải nộp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh trong hồ sơ xin cấp phép, do có thể tra cứu thông tin trên cơ sở dữ liệu quốc gia.

Thời gian giải quyết thủ tục cũng được rút ngắn từ 15 ngày xuống còn 10 ngày đối với cấp mới giấy chứng nhận, từ 10 ngày xuống 7 ngày với trường hợp cấp lại hoặc sửa đổi.

Dự thảo khuyến khích xuất khẩu gạo giá trị gia tăng như gạo hữu cơ, gạo đồ, gạo tăng cường vi chất.

Với các mặt hàng này, doanh nghiệp không cần đáp ứng điều kiện kinh doanh, không cần giấy chứng nhận và không phải dự trữ lưu thông. Chế độ báo cáo cũng được đơn giản, chỉ phải nộp một lần mỗi tháng vào ngày 5.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng điều chỉnh phân cấp, phân quyền và quy định rõ trách nhiệm giữa các cơ quan.

UBND cấp tỉnh sẽ chịu trách nhiệm hậu kiểm điều kiện kinh doanh thay cho sở công thương, còn Bộ Công Thương nắm quyền phân bổ 80% lượng gạo trong hợp đồng tập trung thay cho Hiệp hội Lương thực Việt Nam.

Trách nhiệm phối hợp của các bộ, ngành và địa phương, nhất là trong việc đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp, cũng được quy định cụ thể theo chỉ đạo của Chính phủ.

Gia Nghi