Thu hẹp khoảng cách giá vàng trong nước và thế giới

Chúng ta đã từng chứng kiến diễn biến “khó lường” của thị trường vàng. Có thời điểm giá trong nước cao hơn thế giới tới 20 triệu đồng/lượng, điều này có thể ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô nếu không giải pháp xử lý kịp thời. Vấn đề đáng lo ngại này cũng đã trở thành mối quan tâm của các đại biểu Quốc hội trên diễn đàn Quốc hội. Tại Kỳ họp thứ Bảy, Quốc hội Khóa XV, đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An (Đồng Nai) cho rằng, việc đầu tư, cất trữ vàng nhất là vàng miếng không có lợi ích và hiệu quả nào đối với nền kinh tế. Do đó, cần sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP để xử lý những bất cập liên quan đến thị trường, không để vàng miếng “làm mưa làm gió” trong nền kinh tế.

Hạn chế trong quản lý thị trường vàng đã được Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ tại cuộc làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng. Theo đó, thị trường vàng được quản lý kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới, gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng. Tồn tại tình trạng độc quyền trên thị trường, không kích thích cạnh tranh và thúc đẩy hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh. Trên cơ sở đó, Tổng Bí thư yêu cầu, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, nhanh chóng sửa đổi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP theo hướng thị trường hóa có lộ trình và có kiểm soát chặt chẽ. Xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả.

Nhằm khắc phục tình trạng này, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Theo đó, sẽ không còn cơ chế độc quyền của Nhà nước trong sản xuất vàng miếng. Thay vào đó, Ngân hàng Nhà nước sẽ cấp phép hoạt động này cho các doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đủ điều kiện.

Tuy nhiên, để được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng, thì doanh nghiệp, ngân hàng đáp ứng đủ các điều kiện: doanh nghiệp phải có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên, ngân hàng thương mại phải có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên. Ngoài ra, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả theo Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, các kiến nghị có thời hạn thực hiện tại Kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có)...

Ngoài ra, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại sản xuất vàng miếng có trách nhiệm công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng của sản phẩm theo quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng sản phẩm đã sản xuất đúng với tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng đã công bố; chịu hoàn toàn trách nhiệm về sản phẩm vàng miếng do mình sản xuất, bảo hành sản phẩm vàng miếng cho khách hàng theo quy định pháp luật; niêm yết công khai giá mua, giá bán vàng miếng tại địa điểm giao dịch hoặc trên trang thông tin điện tử và kết nối cung cấp thông tin về mức giá niêm yết cho Ngân hàng Nhà nước... Như vậy, doanh nghiệp, ngân hàng tham gia thị trường phải đáp ứng yêu cầu chặt chẽ về vốn điều lệ, quản trị rủi ro, quy trình sản xuất, công khai giá bán và chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm.

Việc xóa bỏ độc quyền ở đây không đồng nghĩa buông lỏng quản lý mà là chuyển từ tư duy “siết chặt để kiểm soát” sang “mở để quản trị”. Điều này là rất cần thiết, thể hiện quyết tâm xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, Nhà nước không nên “ôm” những lĩnh vực mà những chủ thể khác đủ năng lực để làm. Việc quan trọng là chúng ta kiến tạo khung pháp lý để tạo độ mở, nhưng phải có cơ chế giám sát chặt chẽ để tạo sân chơi bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh cho các chủ thể tham gia thị trường vàng.

Với những quy định mới về xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng có sự đột phá như Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sẽ hạn chế được tình trạng đầu cơ, buôn lậu vàng. Sự cạnh tranh lành mạnh sẽ tạo ra nguồn cung vàng dồi dào hơn cho thị trường, khơi thông nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Song Hà