Quốc hội 'chốt' đầu tư hơn 200.000 tỷ làm đường sắt kết nối Trung Quốc

Quốc hội đã thông qua chủ trương làm tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP.HCM. Ảnh: Quochoi.

Tiếp tục Kỳ họp bất thường lần thứ 9 Quốc hội khóa XV, sáng 19/2, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng với 455/459 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 95,19% tổng số đại biểu Quốc hội.

Quốc hội quyết định xây dựng tuyến đường sắt mới điểm đầu tại vị trí nối ray qua biên giới (Lào Cai), điểm cuối tại ga Lạch Huyện (Hải Phòng). Chiều dài tuyến chính khoảng 391 km và 3 tuyến nhánh khoảng 28 km; đi qua địa phận 9 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương gồm Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.

Quyết chi hơn 203.000 tỷ đồng làm đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Quy mô đầu tư mới toàn tuyến đường đơn, khổ 1.435 mm; vận chuyển chung hành khách, hàng hóa; tốc độ thiết kế 160 km/h đối với tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai mới đến ga Nam Hải Phòng, tốc độ thiết kế 120 km/h đối với đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội, tốc độ thiết kế 80 km/h đối với các đoạn tuyến còn lại.

Hình thức đầu tư là đầu tư công. Công nghệ là áp dụng công nghệ đường sắt chạy trên ray, điện khí hóa. Sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất khoảng 2.632 ha, tổng mức đầu tư dự kiến là 203.231 tỷ đồng, nguồn vốn ngân sách Nhà nước bố trí trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn và nguồn vốn hợp pháp khác.

Tiến độ thực hiện cần lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu hoàn thành chậm nhất vào năm 2030.

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết, Tổng thư ký - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng cho biết hiện nay, suất đầu tư công bố của các nước tại các dự án tương tự chỉ tính phần xây dựng và thiết bị, không bao gồm các chi phí thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cũng như các khoản chi đặc thù khác.

Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội - Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng trình bày báo cáo. Ảnh: Quochoi.

Khi so sánh với tuyến đường sắt Viêng Chăn - Boten dài 418 km có tổng mức đầu tư 5,96 tỷ USD, tương đương 16,77 triệu USD/km, suất đầu tư của tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đạt khoảng 15,96 triệu USD/km, tương đồng với các dự án trong khu vực.

Tuy nhiên, việc so sánh này chỉ mang tính tham khảo bởi suất đầu tư chịu tác động của nhiều yếu tố như thời điểm triển khai, công nghệ sử dụng, điều kiện địa hình, địa chất, thủy văn, tiêu chuẩn kỹ thuật, khả năng nội địa hóa và công nghệ áp dụng.

Nhiều ý kiến không tán thành với quy định tại khoản 19 Điều 3 dự thảo Nghị quyết về việc miễn, giảm nhẹ trách nhiệm đối với người đứng đầu cơ quan, đơn vị khi xảy ra tác động tiêu cực, lợi ích nhóm và lãng phí.

Các đại biểu lo ngại quy định này có thể phá vỡ nguyên tắc pháp luật, gây mất công bằng với các cán bộ, công chức thực hiện các dự án tương tự. Một số ý kiến đồng tình với đề xuất của Chính phủ nhưng cho rằng cần có quy định cụ thể về phạm vi và điều kiện áp dụng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với quan điểm cần bảo vệ những cán bộ dám nghĩ, dám làm, nhưng cũng nhấn mạnh rằng quy định này phải được nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo tính phổ quát, tránh tạo kẽ hở pháp lý. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, báo cáo cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định, và xin không đưa nội dung này vào dự thảo Nghị quyết.

100% đồng ý thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù làm đường sắt đô thị Hà Nội, TP.HCM

Cũng trong sáng nay, 459/459 đại biểu Quốc hội (chiếm 100%) có mặt đã tán thành thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội, TP.HCM.

Về nguồn vốn cho dự án, Nghị quyết quy định, trong quá trình chuẩn bị, thực hiện đầu tư, Thủ tướng căn cứ khả năng cân đối, bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, hàng năm vốn ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương, tối đa không vượt 215.350 tỷ đồng cho thành phố Hà Nội và tối đa không vượt 209.500 tỷ đồng cho TP.HCM trong các kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030 và 2031-2035 làm cơ sở quyết định đầu tư và thực hiện đầu tư các dự án.

Việc phân bổ vốn được sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương hàng năm (nếu có) và các nguồn vốn hợp pháp khác; trường hợp sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách Trung ương hàng năm thì không phải thực hiện thứ tự ưu tiên theo quy định của pháp luật về ngân sách Nhà nước…

HĐND TP có trách nhiệm cân đối, bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, hàng năm vốn ngân sách địa phương làm cơ sở quyết định đầu tư và thực hiện đầu tư các dự án thuộc danh mục dự án dự kiến.

UBND TP được quyết định bố trí vốn từ ngân sách TP trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và kế hoạch đầu tư công hàng năm trước khi có quyết định đầu tư để triển khai thực hiện một số hoạt động phục vụ cho dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD.

Nghị quyết cũng có các quy định áp dụng riêng cho TP.HCM như: Trong khu vực TOD, UBND TP.HCM được thu và sử dụng 100% đối với một số khoản thu để phát triển hệ thống đường sắt đô thị, giao thông công cộng, hạ tầng kỹ thuật kết nối với hệ thống vận tải hành khách công cộng. Trong khi đó, HĐND TP.HCM quy định chi tiết phương pháp xác định mức thu, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện việc thu tiền đối với các khoản thu, bảo đảm không trùng thu với các loại thuế, phí khác.

UBND TP.HCM cũng được vay thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước, các tổ chức khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho TP vay lại và các hình thức huy động vốn hợp pháp khác với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 120% số thu ngân sách TP được hưởng theo phân cấp, trường hợp vượt quá 120% thì Quốc hội xem xét, điều chỉnh tăng mức dư nợ vay phù hợp theo nhu cầu thực tế.

Hồng Nhung