Thống nhất trong giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Lâm Hiển

Tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho công tác quản lý dân cư và bảo vệ quyền con người

Các ĐBQH tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam như được thể hiện trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; cho rằng, đây là một bước tiến cần thiết, đúng thời điểm, thể hiện sự nhân văn, phù hợp với thực tiễn và góp phần hoàn thiện chính sách quốc tịch của nước ta trong thời kỳ hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Tán thành việc sửa đổi điểm a khoản 1 Điều 19 của Luật hiện hành, ĐBQH Dương Khắc Mai (Đắk Nông) nêu rõ, theo quy định trước đây, luật yêu cầu người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải có năng lực, hành vi dân sự đầy đủ. Quy định này từng khiến nhiều trẻ em dưới 18 tuổi là con của người Việt Nam và người nước ngoài không được trở lại quốc tịch Việt Nam, sau khi cha mẹ ly hôn và trở về Việt Nam sinh sống, các em buộc phải mang quốc tịch nước ngoài cho đến 18 tuổi. Từ đó, khó tiếp cận các phúc lợi xã hội công lập như giáo dục, y tế, bảo hiểm và nhiều vấn đề khác, không được hưởng đầy đủ các quyền cơ bản như những trẻ em Việt Nam khác.

Theo đại biểu Dương Khắc Mai, việc sửa đổi theo hướng cho phép trẻ em chưa đủ 18 tuổi được nhập quốc tịch Việt Nam theo cha, mẹ hoặc có cha, mẹ là người Việt Nam là rất hợp lý và cần thiết. Điều này không chỉ phù hợp với Hiến pháp, tinh thần nhân đạo mà còn thể hiện sự cam kết của Việt Nam đối với cộng đồng quốc tế về quyền trẻ em, khẳng định quyền được học tập, chăm sóc sức khỏe và quốc tịch của trẻ nhỏ, những chủ nhân tương lai của đất nước.

Đại biểu Dương Khắc Mai cũng đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo đã trình Quốc hội sửa đổi Điều 23 Luật hiện hành về việc trở lại quốc tịch Việt Nam trong lần sửa đổi lần này. Luật hiện hành quy định 6 trường hợp cụ thể theo hướng liệt kê, dẫn đến thiếu sót và không bao quát hết thực tiễn. “Việc mở rộng quy định này về điều kiện được nhập quốc tịch Việt Nam tại khoản 1, khoản 2, khoản 2a Điều 19 và điều kiện trở lại quốc tịch của Việt Nam tại khoản 1 Điều 23 là bước tiến đúng đắn giúp giải quyết những tồn tại pháp lý kéo dài, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho công tác quản lý dân cư và bảo vệ quyền con người”, đại biểu nói.

Quy định rõ thời gian cơ quan tiếp nhận thông báo

Về giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam, ĐBQH Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) đề nghị, cần rà soát để bảo đảm thống nhất trong giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam với các quy định của pháp luật liên quan hiện hành.

ĐBQH Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Đơn cử như về giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam, khoản 2 Điều 1 dự thảo Luật quy định: Giấy chứng minh nhân dân, căn cước công dân, thẻ căn cước, căn cước điện tử. Theo đó, giữ nguyên giấy tờ là giấy chứng minh nhân dân như Luật Quốc tịch năm 2008 đang quy định, đồng thời bổ sung thêm 3 loại căn cước.

Tuy nhiên, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà chỉ rõ, theo Điều 46 Luật Căn cước thì đến hết ngày 31/12/2024, chứng minh nhân dân đã hết hạn sử dụng. Do đó, cần đánh giá việc quy định giữ nguyên giấy tờ là giấy chứng minh nhân dân như Luật năm 2008 để chứng minh quốc tịch Việt Nam, trong khi chứng minh nhân dân đã hết hạn sử dụng theo quy định của Luật Căn cước năm 2023 nêu trên thì có phù hợp hay không?

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Bên cạnh đó, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà đề nghị, cần quy định rõ thời gian cơ quan tiếp nhận thông báo ngay để người xin nhập quốc tịch Việt Nam bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ. Điểm b khoản 6 Điều 1 quy định: người xin nhập quốc tịch Việt Nam nộp hồ sơ cho Sở Tư pháp nếu cư trú ở trong nước, cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước sở tại nếu cư trú ở nước ngoài và trong trường hợp hồ sơ không đầy đủ các giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 20 của Luật này hoặc không hợp lệ thì cơ quan tiếp nhận thông báo ngay để người xin nhập quốc tịch Việt Nam bổ sung hoàn chỉnh hồ sơ.

Như vậy, chưa quy định rõ “ngay” ở đây là ngay trong ngày, 1 ngày, 2 ngày hay 3 ngày hay thời gian cụ thể như thế nào? Hiện nay, nhập quốc tịch Việt Nam là một thủ tục hành chính và đã được Bộ Tư pháp công bố tại Quyết định số 87 ngày 14/1/2025. Việc tiếp nhận, hướng dẫn, hoàn thiện hồ sơ phải căn cứ vào quy định của pháp luật chuyên ngành và các quy định liên quan đến tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính, đặc biệt về thời gian tiếp nhận, hướng dẫn hoàn thiện, bổ sung hồ sơ.

Do vậy, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà cho rằng, dự thảo Luật chỉ cần quy định cơ quan tiếp nhận có trách nhiệm thông báo để người xin nhập quốc tịch Việt Nam bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ, còn việc hướng dẫn thời hạn cụ thể thông báo ngay, hay 1 ngày, 2 ngày thì sẽ do các cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm quy định cụ thể và phải tuân theo quy định về giải quyết thủ tục hành chính.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, đa số ý kiến ĐBQH thể hiện sự đồng thuận cao với phạm vi và nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam. Các ý kiến phát biểu thể hiện rõ quan điểm, phân tích, đánh giá sâu sắc thêm nhiều nội dung, góp ý nhiều ý kiến cụ thể để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật; tập trung vào các nội dung trọng tâm nhằm thể chế hóa đầy đủ yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị.

Các đại biểu cũng cho ý kiến về: quan hệ giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài trong quan hệ với Nhà nước Việt Nam; điều kiện chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam đối với nhóm đối tượng và trường hợp ngoại lệ; mở rộng các trường hợp được nhập, được trở lại quốc tịch Việt Nam và một số nội dung cụ thể khác với mong muốn bảo đảm tính khả thi của các quy định sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật và tổ chức thực hiện có hiệu quả.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh giải trình làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm. Ảnh: Lâm Hiển

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cũng đã báo cáo giải trình cụ thể, làm rõ nhiều vấn đề ĐBQH nêu. Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, ngay sau phiên họp, Bộ Tư pháp khẩn trương phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, các cơ quan có liên quan nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của ĐBQH thảo luận tại Hội trường và thảo luận tại tổ để chỉnh lý dự án Luật với chất lượng tốt nhất; báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp với Chính phủ hoàn chỉnh dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam để trình Quốc hội xem xét, biểu quyết thông qua vào cuối Kỳ họp này.

Minh Trang