Thời của dòng phim độc lập

Nhân vật chính trong phim 1982 của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp. (Nguồn: NSX)

Được coi là dòng phim “vị nghệ thuật”, phim độc lập do một người hoặc một nhóm người tự sản xuất không vì lợi nhuận, kinh phí tự bỏ tiền túi hoặc dựa vào các nhà bảo trợ, không có công ty chủ quản.

Thuật ngữ này còn chứa đựng tính độc lập về nội dung, tư tưởng, độc lập về tiêu chí nghệ thuật để đặt cái tôi vào trung tâm của sự sáng tạo. Dường như các nhà làm phim độc lập đều coi mục tiêu của họ khi sản xuất là được thể hiện ngôn ngữ điện ảnh riêng mình, cũng như được thỏa mãn đam mê cá nhân.

Việc Anora càn quét mùa giải Oscar năm nay tiếp tục là minh chứng rõ nét cho sự lên ngôi của dòng phim độc lập trong thế giới điện ảnh.

Dù không phải nhận được nhiều đề cử nhất, nhưng bộ phim này đã chiến thắng ở tất cả các hạng mục quan trọng nhất như Phim xuất sắc, Đạo diễn xuất sắc, Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, Bản gốc xuất sắc và Biên tập xuất sắc. Trước đó, dự án tâm huyết của đạo diễn Sean Baker cũng đã giành được một giải Cành cọ vàng, hai giải Quả cầu vàng, năm giải BAFTA.

Đáng chú ý, Anora được sản xuất với kinh phí chỉ khoảng 6 triệu USD - một con số khiêm tốn theo tiêu chuẩn Hollywood, nhưng đã vượt qua một mùa giải Oscar đầy khó đoán, đánh bại các đối thủ nặng ký khác như Conclave, The Brutalist và bom tấn nhạc kịch Wicked...

Có thể thấy, những năm gần đây, nhiều phim xuất sắc đoạt giải tại Oscar, Cannes như Parasite, Nomadland , CODA, Everything Everywhere All at Once... không đến từ các hãng phim lớn. Các bộ phim này dù kinh phí thấp, không có dàn sao hạng A vẫn có thể chinh phục các nhà phê bình và khán giả bởi những đề tài mới lạ.

Cũng không phải ngoại lệ, tại Việt Nam, dòng phim độc lập ngày càng được các đạo diễn trẻ lựa chọn như một lối đi riêng để xác lập tên tuổi của chính mình.

Dấu ấn thành công của các bộ phim như Bi ơi! Đừng sợ của Phan Đăng Di đoạt giải “Dự án châu Á nổi bật” tại Liên hoan phim Busan-Hàn Quốc 2007, Đập cánh giữa không trung của Nguyễn Hoàng Điệp giành giải thưởng tại Liên hoan phim Venice năm 2014, Tro tàn rực rỡ của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đoạt giải thưởng xuất sắc nhất ở hạng mục “Asian Project Market” tại LHP quốc tế Busan năm 2017, Cha cõng con của Lương Đình Dũng đoạt giải Tinh thần độc lập cho Phim có cốt truyện hay nhất Liên hoan phim quốc tế Boston lần thứ 15, Bên trong vỏ kén vàng của đạo diễn Phạm Thiên Ân đoạt giải Máy quay vàng tại Liên hoan phim Cannes năm 2023... đã truyền cảm hứng cho các nhà làm phim Việt trong bước đi hội nhập với điện ảnh thế giới.

Theo đó, nhiều tựa phim độc lập dần định hình, đánh dấu một làn sóng điện ảnh mới tại Việt Nam – nơi các đạo diễn, ê-kíp làm phim sẵn sàng chấp nhận thử thách, đi sâu vào các đề tài khó, xóa bỏ rào cản ngôn ngữ, vượt qua khuôn khổ biên giới.

Từ lâu, phim độc lập thường bị cho rằng không hợp thị hiếu công chúng và gặp nhiều khó khăn để tiếp cận khán giả. Thế nhưng những nhà làm phim nghệ thuật vẫn đang dành hết tâm huyết để tạo ra những tác phẩm ấn tượng.

Trong năm 2025, công chúng yêu điện ảnh sẽ gặp lại đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp trong dự án 1982 sau 10 năm thành công với Đập cánh giữa không trung.

Nữ đạo diễn cho biết, tiêu đề của bộ phim được lấy từ năm sinh của nhân vật chính và năm sinh của chị. Phim được làm theo một cách đúng nghĩa của phim độc lập với tất cả tài nguyên từ bản thân chị cùng bạn bè và gia đình.

Giữa dòng chảy không ngừng của sản phẩm điện ảnh thương mại, những nhà làm phim độc lập như Nguyễn Hoàng Điệp luôn phải đối mặt với rất nhiều thách thức để có thể nuôi dưỡng đam mê, cũng như đưa tác phẩm của mình đến với công chúng.

Mặc dù vậy, không ít phim độc lập của Việt Nam được phát hành ngoài rạp hiện nay đã lập nên những kỳ tích về doanh thu. Chính sự ủng hộ của khán giả đang mang đến niềm hy vọng về một đội ngũ các nhà làm phim độc lập ngày càng đông đảo hơn, góp phần thay đổi diện mạo điện ảnh Việt.

HÀ ANH