Thổ Nhĩ Kỳ đủ năng lực 'thế chân' Nga và Iran ở Syria?

Theo các chuyên gia, Thổ Nhĩ Kỳ đang cung cấp số lượng vũ khí hạn chế để củng cố năng lực cho nhóm đối lập Hayat Tahrir al-Sham (HTS) ở Syria. Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cần hỗ trợ tài chính để chi trả cho việc tái thiết quân đội Syria sâu rộng hơn, từ đó trở thành quốc gia có tầm ảnh hưởng ở Syria.

“Thổ Nhĩ Kỳ dường như muốn thay thế vai trò của Nga bao gồm việc thiết lập quan hệ với Israel. Một nhóm quân Thổ Nhĩ Kỳ ở cao nguyên Golan, hoặc thậm chí chỉ là một đơn vị liên lạc quân sự nào đó của Thổ Nhĩ Kỳ có thể hỗ trợ các phái bộ Liên Hợp Quốc (LHQ), và đóng vai trò là bên tái hòa giải giữa các nhà lãnh đạo Israel và Syria. Đây chính xác là vai trò mà Thổ Nhĩ Kỳ muốn. Nó không chỉ tạo ra sự ảnh hưởng của Ankara ở Syria, mà còn thiết lập hòa bình giữa khối Ảrập và Israel", ông Aron Lund tại Century International kiêm nhà phân tích Trung Đông tại Cơ quan Nghiên cứu quốc phòng Thụy Điển cho biết.

Các tay súng thuộc nhóm HTS ở Syria. Ảnh: BBC

Nga từ lâu đã là nhà cung cấp vũ khí quân sự hàng đầu cho Syria dưới thời cựu Tổng thống Assad. Song phần lớn kho dự trữ quân sự còn lại từ thời chính quyền cựu Tổng thống Assad đã bị các cuộc không kích của Israel phá hủy trong tháng 12/2024.

"Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp vũ khí quân sự, nhưng họ không có khả năng trở thành nhà cung cấp chính cho quân đội Syria mới", ông Suleyman Ozeren tại Viện Chính sách Orion nói với Business Insider.

"Với sự thờ ơ của phương Tây trong việc trang bị vũ khí cho nhóm HTS cùng năng lực hạn chế của Thổ Nhĩ Kỳ, chính quyền mới ở Syria có thể sẽ cần đa dạng hóa nguồn cung vũ khí hạng nặng, và có khả năng làm tăng sự phụ thuộc của Syria vào các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh gồm Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Ảrập Xêút, và Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất (UAE). Đây là những quốc gia cùng chung mục tiêu chống lại ảnh hưởng của Iran”, ông Ozeren cho hay.

Trong khi đó, gần đây lãnh đạo HTS Ahmed al-Sharaa cho biết có thể mất tới 4 năm trước khi tổ chức một cuộc bầu cử ở Syria. Do đó, Thổ Nhĩ Kỳ có thể có tận dụng cơ hội này để mở rộng ảnh hưởng ở Syria bằng cách ủng hộ chính phủ lâm thời với súng, xe cộ, và máy bay không người lái (UAV) nhằm củng cố quyền kiểm soát nội bộ.

Còn theo ông Lund, "mục tiêu chính của chính phủ mới ở Syria không phải là tiến hành các cuộc chiến tranh thông thường quy mô lớn. Thay vào đó, họ sẽ cần những thứ giúp áp đảo các đối thủ ở địa phương, duy trì trật tự ở vùng nông thôn hỗn loạn, truy lùng tàn dư của tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS, và tuần tra biên giới".

Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tập trận. Ảnh: Anadolu

Mặc dù là đội quân lớn thứ 2 trong liên minh quân sự NATO do Mỹ đứng đầu và có ngành công nghiệp vũ khí nội địa hùng mạnh, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn có thể gặp khó khi giúp quân đội Syria xây dựng lại lực lượng từ đầu.

"Thổ Nhĩ Kỳ dường như có vị thế tốt để hỗ trợ cho Syria. Nhưng câu hỏi đặt ra là ai sẽ trả tiền cho nỗ lực này. Qatar có thể sẵn sàng tham gia tài trợ cho một số giao dịch mua bán vũ khí", ông Lund nói thêm.

Cũng theo ông, Thổ Nhĩ Kỳ có thể đào tạo cho quân đội mới của Syria, đưa các sĩ quan Syria đến học tập quân sự tại Thổ Nhĩ Kỳ, và cuối cùng tổ chức các cuộc tập trận chung để mở đường cho một liên minh sâu sắc hơn. Nhưng việc thiết lập quân đội ở một quốc gia bị tàn phá có thể sẽ khó khăn hơn.

Do đó, theo ông Ozeren, "Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ theo đuổi các thỏa thuận quốc phòng và an ninh với Syria, trong khi thận trọng điều hướng mối quan hệ với các quốc gia Ảrập để tránh bị cô lập ngoại giao. Song việc thành lập một đội quân rất khác so với việc hỗ trợ, hoặc tạo ra một lực lượng ủy nhiệm".

"Cuối cùng, câu hỏi vẫn là liệu Thổ Nhĩ Kỳ có đủ khả năng cung cấp đào tạo và trang thiết bị cần thiết để thành lập một đội quân hoạt động theo tiêu chuẩn đầy đủ ở Syria hay không. Những kinh nghiệm ở Libya, và với nhóm đối lập Quân đội Quốc gia Syria không thể đưa ra được câu trả lời chắc chắn cho thách thức này”, ông Ozeren nhấn mạnh.

Minh Thu