Thiết lập chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn cho người dân TP HCM

"Năm 2024, ngoài việc bảo đảm nguồn hàng, kiểm soát giá cả, TP HCM còn thí điểm triển khai chương trình Hợp tác kiểm soát chất lượng hàng hóa - gọi tắt là "Tick xanh trách nhiệm"."Bằng việc kết nối trách nhiệm, các doanh nghiệp bán lẻ và nhà sản xuất sẽ tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa, mang những sản phẩm an toàn nhất đến người tiêu dùng" – ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó giám đốc Sở Công Thương TP HCM, khẳng định như vậy khi trao đổi với Phóng viên Báo Người Lao Động nhân dịp đầu năm mới.

- Năm 2024, ngành công thương nhắc nhiều đến chương trình "Tick xanh trách nhiệm". Cụ thể, chương trình này mang lại lợi ích gì cho người dân Thành phố?

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM

Ông Nguyễn Nguyên Phương: Năm 2024, hoạt động thương mại của Thành phố tiếp tục hồi phục và duy trì xu hướng tăng trưởng. Tổng mức bán lẻ hàng hóa năm 2024 ước đạt 565.013 tỉ đồng, tăng 10,6% so với năm 2023 (cùng kỳ tăng 9,3%).

Bên cạnh bảo đảm nguồn hàng, kiểm soát giá cả, 2024 cũng là năm đầu tiên UBND TP HCM chỉ đạo Sở Công Thương phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở An toàn thực phẩm và các doanh nghiệp triển khai chương trình "Tick xanh trách nhiệm" với mục tiêu định hướng sản xuất thông qua tín hiệu thị trường trên nguyên tắc tự nguyện, minh bạch và trung thực.

Chương trình bắt đầu được thí điểm từ tháng 3-2024. Đến nay, chương trình nhận được sự đồng thuận và được dẫn dắt bởi 9 tập đoàn bán lẻ hàng đầu Việt Nam gồm: Saigon Co.op, Satra, MM Mega Market, Aeon, Central Retail, WinCommerce, Bách Hóa Xanh, Kingfood Mart và Lotte Mart; mở ra cơ hội phát triển thị trường cho sản phẩm có quy trình sản xuất minh bạch, an toàn, có trách nhiệm đồng thời từng bước loại bỏ sản phẩm chưa an toàn, sản phẩm kém chất lượng đến tay người tiêu dùng, tiến đến xây dựng chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn cho người dân Thành phố.

- Về phía nhà cung cấp được hưởng quyền lợi khi tham gia chương trình này?

Theo quy chế của chương trình, nhà cung cấp tự nguyện chịu giám sát chất lượng, tự nguyện ngăn chặn sản phẩm lỗi đến tay người tiêu dùng và được gắn "Tick xanh trách nhiệm".

Các nhà bán lẻ hợp tác với nhau, cam kết cùng hành động, cùng ngăn chặn sản phẩm kém chất lượng; liên kết hình thành hệ thống kiểm soát chất lượng tổng hợp; đồng thời có chính sách, hỗ trợ đặc thù đối với sản phẩm "Tick xanh trách nhiệm". Nhà nước thì có trách nhiệm tăng cường quản lý và hỗ trợ các bên phát huy các giải pháp phòng ngừa chủ động.

Người tiêu dùng chọn mua thực phẩm tại siêu thị

Từ chương trình này, sản phẩm được gắn "Tick xanh trách nhiệm" được người tiêu dùng tin tưởng, ưu tiên mua sắm đồng thời được nhà bán lẻ tín nhiệm, lựa chọn đồng hành trong sứ mệnh phục vụ người tiêu dùng.

Như vậy, nhà cung cấp không dừng lại ở việc cung ứng thực phẩm đạt tiêu chuẩn ra thị trường mà được nâng cao hơn 1 bậc, định vị là doanh nghiệp sản xuất bền vững - an toàn - trách nhiệm - minh bạch.

Có thể thấy chương trình tạo cho các nhà cung cấp sân chơi rộng lớn và cơ hội tham gia vào tất cả các hệ thống phân phối hiện đại đang hoạt động tại Việt Nam lẫn cơ hội xuất khẩu ra nước ngoài thông qua các hệ thống này.

Không những vậy, thông qua chương trình, những nhà cung cấp có sản phẩm được gắn "Tick xanh trách nhiệm" sẽ được hỗ trợ truyền thông, có thể được định giá sản phẩm ở mức cao hơn sản phẩm cùng chủng loại nhưng không có "Tick xanh trách nhiệm".

- Quyền lợi hấp dẫn như vậy nhưng đến nay, số lượng nhà cung cấp tham gia chương trình còn rất ít. Ông có biết vì sao doanh nghiệp chưa mặn mà với chương trình không?

Những năm trở lại đây, ngày càng nhiều doanh nghiệp có nhu cầu đưa hàng hóa vào tiêu thụ ở các hệ thống phân phối hiện đại. Cũng rất nhiều nhà cung cấp đã xuất khẩu thành công thực phẩm, nông sản Việt Nam sang nhiều quốc gia trên thế giới nhưng gặp khó khăn khi tiếp cận khách hàng trong nước, không cạnh tranh được về giá với hàng trôi nổi trên thị trường.

Hơn ai hết, những nhà cung cấp này đã nhiều lần bày tỏ mong muốn cơ quan quản lý nhà nước có giải pháp xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, tạo điều kiện cho sản phẩm chất lượng, an toàn đến tay người tiêu dùng.

Chưa có nhiều nhà cung cấp đã tiên phong đăng ký tham gia chương trình

Sau khi TP HCM triển khai chương trình "Tick xanh trách nhiệm", ngành công thương và các nhà bán lẻ đã tổ chức nhiều cuộc tiếp xúc, tuyên truyền vận, động các nhà cung cấp TP HCM lẫn nhiều tỉnh, thành trong việc kiểm soát chất lượng hàng hóa nông sản tại nguồn, tại vùng sản xuất.

Thống kê sơ bộ, hầu hết nhà cung cấp hưởng ứng, đánh giá cao của cơ sở sản xuất áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng chặt chẽ; xem đây là cơ hội phát triển thị trường, nâng cao sức cạnh tranh trước những nhà sản xuất chạy theo lợi nhuận mà bất chấp các vấn đề về sức khỏe người tiêu dùng. Đáng tiếc là chưa có nhiều doanh nghiệp dám mạnh dạn ký kết tham gia chương trình.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết đa số doanh nghiệp chưa thật sự tự tin vào khả năng tự kiểm soát chất lượng hàng hóa để kết nối nâng cao trách nhiệm.

Theo quy chế chương trình, các nhà cung cấp phải cam kết nâng cao kiểm soát chất lượng đồng thời chấp nhận các chế tài nếu vi phạm: nhà cung cấp vi phạm cam kết với 1 nhà bán lẻ sẽ đồng loạt bị loại khỏi chuỗi cung ứng của 8 nhà bán lẻ còn lại.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng lo ngại thông tin vi phạm cam kết được chia sẻ rộng rãi với các nhà bán lẻ, sở, ngành, người tiêu dùng nên nên chưa dám mạnh dạn đăng ký "Tick xanh trách nhiệm".

- Sở Công Thương sẽ giải quyết vướng mắc này thế nào để "Tick xanh trách nhiệm" thật sự hiệu quả, phát huy tối đa tính trách nhiệm của các bên?

Trong giai đoạn thí điểm, chương trình "Tick xanh trách nhiệm" không mang tính bắt buộc mà vận động các chủ thể tự nguyện tham gia để bảo vệ quyền lợi chính đáng của chính mình và của người tiêu dùng.

Mục tiêu của chương trình là sự đồng thuận, trách nhiệm của các chủ thể trong chuỗi và là nền tảng để góp phần phần kiến tạo nên một hành lang kiểm soát chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và cải thiện uy tín hàng Việt ở thị trường quốc tế.

Chúng tôi chia sẻ với những lo lắng của người sản xuất do các quy định kiểm soát chất lượng hiện nay rất khắt khe, việc tự nguyện cam kết coi như chấp nhận chế tài mạnh, có khi mất cả thị trường bán lẻ hiện đại nên trong trường hợp không cố ý nhưng vẫn vô tình bị vướng quy định sẽ rất nguy hiểm.

Về phía Sở Công Thương sẽ phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở An toàn thực phẩm để nghiên cứu, thống nhất một quy trình giám sát và chế tài phù hợp, vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhưng vẫn thuyết phục và khuyến khích doanh nghiệp tham gia để cung cấp những sản phẩm tốt, an toàn cho người tiêu dùng.

- Xin cảm ơn ông!

Thanh Nhân thực hiện