Thiêng liêng nghi lễ nguyện mang họ Bác Hồ

Các già làng A Lưới tham dự lễ tái hiện nguyện suốt đời mang họ Hồ

Lần gần nhất nghi lễ được tái hiện nhân dịp Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), tại Bảo tàng Hồ Chí Minh TP. Huế.

Ngược dòng lịch sử, ngày 2/9/1969, khi hay tin Bác Hồ kính yêu đi xa mãi mãi, đồng bào các DTTS ở miền Tây TP. Huế khóc cạn nước mắt, nhiều người cả nhiều ngày liền không ăn không uống, buồn rầu vì sự ra đi của Bác. Với niềm tiếc thương vô hạn, Đảng bộ, chính quyền và đồng bào các dân tộc miền Tây thành phố đã tổ chức lễ để tang Bác Hồ trong thời gian 4 ngày và làm lễ truy điệu trong vòng 7 ngày.

Mở đầu phần tái hiện, các nghệ nhân đánh một hồi chiêng, trống báo hiệu nghi lễ bắt đầu. Tiếp đó, Nghệ nhân Ưu tú, già làng Hồ Văn Hạnh (dân tộc Pa Cô, xã A Lưới 1) đọc diễn văn tri ân công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Lời ông Hạnh rành mạch, rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành trọn đời mình vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, vì hạnh phúc Nhân dân. Trong bộn bề công việc lo cho hòa bình giang sơn xã tắc, Người vẫn dành những tình cảm trìu mến bằng những bức thư gửi cho các DTTS căn dặn rằng: “Tôi tuy xa, nhưng lòng tôi và Chính phủ vẫn gần gũi đồng bào”. Người nhấn mạnh đến cội nguồn dân tộc và tình cảm, sức mạnh Việt Nam: “Đồng bào Kinh hay Thổ, Mường hay Mán, Gia Rai hay Ê Đê, Xê Đăng hay Ba Na và các DTTS khác, đều là con cháu Việt Nam, đều là anh em ruột thịt: Chúng ta sống chết có nhau, sướng khổ cùng nhau, no đói giúp nhau”… Vậy nên tất cả các dân tộc chúng ta phải đoàn kết chặt chẽ để đấu tranh giải phóng dân tộc, giữ vững quyền tự do, độc lập của chúng ta.

Vị già làng cũng kính thưa các già làng, bô lão, đại diện mặt trận, trưởng bản cùng toàn thể đồng bào trước khi tiếp lời: “Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã không còn nữa… Tổn thất này vô cùng lớn lao! Đau thương này thật là vô hạn! Dân tộc ta và Đảng ta mất một vị lãnh tụ thiên tài và một người thầy vĩ đại, một vị cha già kính yêu. Trong giờ phút đau thương này, đồng bào các dân tộc miền Tây Huế tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng, dành những tình cảm thiêng liêng sâu nặng đối với Bác Hồ kính yêu, nguyện suốt đời mang họ Hồ để ghi lòng tạc dạ công ơn trời biển của Người. Đó là niềm vinh dự, niềm tự hào để khẳng định rằng: Bác Hồ luôn sống mãi trong nhịp đập của mỗi trái tim của đồng bào các dân tộc. Chúng ta xin nguyện thề!”. Khi lời vị già làng vừa dứt, những người con bất kể già trẻ, gái trai A Lưới đã cùng hô vang đáp lại: “Xin nguyện mang họ Hồ! Xin nguyện mang họ Hồ!”.

Các già làng ở A Lưới chia sẻ: Việc mang họ Hồ là để mãi mãi khắc sâu công ơn trời biển của Người, nguyện làm cháu, con của Người. Ở phần cuối buổi lễ, lời của vị già làng khẳng định giữa đại ngàn Trường Sơn, hôm nay có các già làng, bô lão, đại diện mặt trận, trưởng bản cùng toàn thể đồng bào các dân tộc miền Tây, chúng ta cùng hướng ra miền Bắc, hướng về Bác Hồ muôn vàn kính yêu cùng thề nguyện “Ai ăn ở hai lòng sẽ bị Giàng phạt, trời bắt tội, sẽ tàn lụi như cây gỗ mục trong rừng, như dòng suối cạn khô, như cỏ cây cháy rụi…”.

Buổi tái hiện diễn ra ngắn gọn, nhưng ý nghĩa thiêng liêng. Được mang họ Hồ làm niềm tự hào, như là con, là cháu Bác Hồ. Đó được xem là một sự đột phá vượt qua mọi khuôn khổ quy định của luật tục, như sự bổ sung vào “những điều khoản mới” thiêng liêng vào hệ thống luật tục trong di sản văn hóa của DTTS ở Huế.

Theo thống kê, có hơn 14.000 người đồng bào DTTS trên địa bàn TP. Huế mang họ của Bác. Trong đó, nhiều nhất là dân tộc Pa Cô, trên 7.000 người. Có thể kể đến các Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân dân tộc nổi tiếng, như: Hồ Vai, Hồ Kăn Lịch, Hồ A Nun, Hồ Dục…

Nghệ nhân Ưu tú Hồ Thị Tư (nguyên Phó Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin A Lưới) - người viết kịch bản lễ tái hiện nghi lễ đồng bào các DTTS mang họ Hồ nói rằng, bản thân cảm thấy tự hào khi được góp phần kể lại câu chuyện thiêng liêng. Để có được kịch bản như vậy, bà Tư cho hay phải nghiên cứu lịch sử địa phương rất kỹ, ngoài ra phải gặp rất nhiều nhân chứng từng chứng kiến, tổ chức và tham gia nghi lễ. “Nghi lễ này từng được tái hiện ở Hà Nội và một số nơi khác vào các dịp lễ lớn, như kỷ niệm sinh nhật Bác, kỷ niệm ngày Bác đi xa. Đó là niềm vinh dự lớn của chúng tôi, bà Tư chia sẻ.

Bài, ảnh: NHẬT MINH