Thi vào lớp 10 đang trở thành một 'kỳ thi quốc gia thu nhỏ' gây áp lực nặng nề

Bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực kỳ thi vào lớp 10

Nêu ý kiến thảo luận về nhiệm kỳ của Chính phủ trong phiên thảo luận tại hội trường sáng 4/12, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga, đoàn Quảng Trị đánh giá cao tinh thần quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, đặc biệt về việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy với quy mô chưa từng có, cùng nhiều quyết sách mang ý nghĩa lịch sử và những cuộc cách mạng mang tính đột phá.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga, đoàn Quảng Trị. (Ảnh: Quốc hội)

Nữ đại biểu cho rằng nhiệm kỳ 2021-2025 đánh dấu những bước tiến quan trọng của tư duy chiến lược về giáo dục. Minh chứng là hàng loạt quyết sách quan trọng về giáo dục như Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị; chủ trương luật hóa việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi; miễn học phí đối với học sinh mầm non và phổ thông…

“Những quyết sách mạnh mẽ này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng giáo dục lên tầm quốc sách hàng đầu và quyết định tương lai của dân tộc”, đại biểu tỉnh Quảng Trị nhấn mạnh.

Đại biểu cũng cho rằng cần nhận diện rõ hơn các bất cập, hạn chế về giáo dục, đại biểu Nga chia sẻ một “nỗi trăn trở lớn”, cũng là tâm nguyện đông đảo cử tri gửi đến đại biểu Quốc hội. Đó là gánh nặng thi cử do vấn đề phân luồng sau THCS còn bất cập trong nhận thức, quan điểm và thực thi.

Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” của Chính phủ đặt mục tiêu đến 2025, ít nhất 40% học sinh tốt nghiệp THCS tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp.

“Phân luồng đang hiểu sai, thực hiện sai và phổ biến trong thực tế theo hướng ai thi trượt vào THPT thì đi học nghề. Tức là phân luồng bị gắn với thất bại, không phải lựa chọn. Đây là kiểu phân luồng cưỡng bức thay vì ai có sở trường, định hướng nghề nghiệp rõ ràng thì chọn con đường phù hợp”, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cho hay.

Theo đại biểu, thi vào lớp 10 đang trở thành một “kỳ thi quốc gia thu nhỏ”, với áp lực nặng nề. Trong khi đó, THPT là bậc học phổ thông, nghĩa là mọi học sinh đều có quyền được học. Việc tỷ lệ học sinh vào THPT còn thấp tại một số địa phương cho thấy, chúng ta chưa bảo đảm đúng quyền tiếp cận giáo dục phổ thông 12 năm.

“Nhìn những gương mặt bơ phờ, đờ đẫn vì áp lực thi cử của những trẻ em mới 15 tuổi; đọc những bức thư đầy tuyệt vọng của các trẻ em khi không vượt nổi kỳ thi vào THPT mà thấy nhói lòng”, nữ đại biểu chia sẻ.

Một nghịch lý nữa đáng lo ngại đang diễn ra, đại biểu tỉnh Quảng Trị cho rằng đó là thi công lập quá căng, nhiều em dù học tốt nhưng không vượt qua kỳ thi đầy cạnh tranh. Kết quả là học sinh gia đình khó khăn buộc phải vào trường tư với học phí cao vượt quá khả năng của gia đình, khiến công bằng trong giáo dục không được đảm bảo.

Từ những thực trạng nhức nhối ấy, nữ đại biểu kiến nghị ngay trong năm học 2026-2027, phải mở rộng cánh cửa THPT, đầu tư có bài bản cho trung học nghề và tôn trọng quyền lựa chọn của người học. Trong đó, cần cải tiến thi cử, điều chỉnh lại phương thức tuyển sinh lớp 10 theo hướng giảm áp lực, nhiều cơ hội hơn cho học sinh.

“Tư duy đã đổi mới, chính sách đã ban hành, song, sức mạnh thực thi cần phải đủ để tạo ra chuyển biến rõ ràng. Vì vậy, nhiệm kỳ tới phải là nhiệm kỳ hành động, để biến chính sách thành hiện thực”, đại biểu đoàn Quảng Trị kiến nghị.

Củng cố bốn trụ cột hình thành nhân cách thế hệ trẻ

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đoàn Hải Phòng cho rằng, vấn đề văn hóa – lối sống cần được nhận diện đầy đủ hơn như một “điểm nghẽn chiến lược” khi khoảng cách ngày càng rộng giữa phát triển vật chất và phát triển văn hóa – con người.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đoàn Hải Phòng. (Ảnh: Quốc hội)

Thực tế cho thấy, bạo lực học đường, bạo lực gia đình vẫn diễn biến phức tạp; Lừa đảo trực tuyến, cờ bạc, nghiện game, nghiện mạng xã hội lan rộng, nhất là ở giới trẻ; Văn hóa ứng xử nơi công cộng, trong giao thông, trên môi trường mạng còn nhiều bất cập; Chủ nghĩa thực dụng, sính vật chất, tâm lý hời hợt, ưa nổi tiếng nhanh đang ảnh hưởng đến một bộ phận thanh niên.

“Những chỉ báo này theo tôi cần được phản ánh đúng tầm hơn nữa trong báo cáo nhiệm kỳ để chúng ta xác định rõ ràng những nhiệm vụ cho nhiệm kỳ sau”, đại biểu nhấn mạnh.

Theo đại biểu đoàn Hải Phòng, gia đình – nhà trường – cộng đồng – không gian mạng là bốn trụ cột hình thành nhân cách thế hệ trẻ. Song, gia đình có lúc, có nơi đang có dấu hiệu suy yếu vai trò giáo dục. Nhà trường còn nhiều khó khăn trong thiếu giáo viên, quá tải sĩ số, sắp xếp mạng lưới cơ học. Không gian mạng tràn ngập nội dung độc hại, trong khi “sức đề kháng văn hóa” của người dân chưa thực sự được nâng cao. Thiết chế văn hóa cơ sở ở nhiều nơi còn xuống cấp, thiếu nhân lực văn hóa chất lượng cao.

Từ đó, đại biểu đề xuất nhiệm kỳ tới, Chính phủ cần đặt văn hóa – lối sống lên hàng đầu với một tinh thần mới, coi đây là “đột phá của đột phá”, với trọng tâm xây dựng Chiến lược quốc gia về văn hóa và lối sống trong kỷ nguyên số, gắn với gia đình – nhà trường – cộng đồng – không gian mạng.

Cùng với đó, thiết lập bộ chỉ tiêu về văn hóa, đạo đức xã hội, hành vi ứng xử, như một phần bắt buộc trong hệ thống chỉ tiêu phát triển quốc gia. Lấy văn hóa công vụ, văn hóa chính trị, văn hóa pháp quyền làm gương dẫn dắt xã hội.

Phát triển mạnh mẽ công tác truyền thông chính sách mang tính giáo dục giá trị, không chỉ chống xấu – độc, mà còn xây dựng “sức đề kháng văn hóa” cho người dân. Đồng thời, đầu tư cho thiết chế văn hóa cơ sở và đội ngũ làm công tác văn hóa, coi đây là đầu tư lâu dài cho chất lượng con người Việt Nam.

Nhóm PV/VOV.VN