Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiềm năng tăng trưởng mạnh trong năm 2025

Sự minh bạch của thị trường đang được cải thiện nhờ các quy định mới, không chỉ đối với trái phiếu phát hành riêng lẻ mà còn với trái phiếu chào bán rộng rãi ra công chúng. (Ảnh: Vietnam+)

Các chuyên gia nhận định thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025, mở ra cơ hội huy động vốn lớn cho doanh nghiệp và góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Phục hồi mạnh mẽ

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp ghi nhận sự phục hồi mạnh mẽ cả về con số tăng trưởng và sự thay đổi về chất trong hoạt động phát hành cũng như đầu tư. Theo các chuyên gia, động lực tăng trưởng cho năm 2025 sẽ đến từ nhiều yếu tố.

Theo dữ liệu Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA) tổng hợp từ Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (SSC), thị trường đã có 4 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng trị giá 5.554 tỷ đồng trong tháng Một.

VBMA cho biết các doanh nghiệp đã thực hiện mua lại 5.661 tỷ đồng trái phiếu trước hạn trong tháng và giảm 29% so với cùng kỳ năm 2023. Trong 11 tháng còn lại của năm 2025, VBMA ước tính sẽ có khoảng 203,405 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn, trong đó phần lớn là trái phiếu bất động sản với 117.059 tỷ đồng, tương đương 56%. Đặc biệt, tháng Một ghi nhận không có mã trái phiếu nào chậm trả. Trên thị trường thứ cấp, tổng giá trị giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đạt 80.128 tỷ đồng, bình quân đạt 4.713 tỷ đồng/phiên và giảm 21% so với bình quân tháng 12.

Đánh giá về triển vọng thị trường, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc của Công ty FiinRatings nhận định thị trường trái phiếu doanh nghiệp dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng hai con số trong năm 2025.

“Chúng tôi kỳ vọng động lực tăng trưởng cao trong năm 2025 không chỉ đến từ các ngân hàng và tổ chức tài chính mà còn từ các lĩnh vực doanh nghiệp lớn như bất động sản nhà ở, năng lượng và hạ tầng với những biện pháp tháo gỡ chính sách, pháp lý và nhu cầu vốn thực tế," ông Thuân cho biết.

Trong bối cảnh lãi suất vẫn đang ở mức tương đối thấp, ông Thuân nhận định các ngân hàng sẽ có nhu cầu phát hành trái phiếu cấp 2 để hỗ trợ tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ và cải thiện các chỉ số an toàn tài chính. Bên cạnh đó, sự trở lại của các doanh nghiệp bất động sản có nền tảng tài chính vững chắc và sự tái khởi động của Quy hoạch điện VIII sẽ thúc đẩy hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong năm tới.

Sự minh bạch của thị trường đang được cải thiện nhờ các quy định mới, không chỉ đối với trái phiếu phát hành riêng lẻ mà còn với trái phiếu chào bán rộng rãi ra công chúng.

Theo ông Thuân, khối lượng trái phiếu chào bán ra công chúng dự kiến sẽ tăng mạnh từ nửa cuối 2025, đặc biệt là từ các công ty đại chúng vốn đã có sẵn sự minh bạch cao hơn và nhu cầu vốn lớn. Điều này đến từ sự kỳ vọng vào sự ra đời của Nghị định 155 và tiêu chuẩn phát hành trái phiếu riêng lẻ được chuẩn hóa hơn với những quy định mới của Luật Chứng khoán (sửa đổi) sẽ sớm đi vào hiệu lực. Theo đó, quy trình phê duyệt được đơn giản hóa và tiêu chí phát hành tiêu chuẩn hóa cộng thêm yêu cầu áp dụng xếp hạng tín nhiệm kèm theo tài sản đảm bảo hoặc bảo lãnh. Đây là những yếu tố quan trọng giúp khôi phục niềm tin của nhà đầu tư vào sản phẩm đầu tư này."

Trái phiếu đáo hạn gia tăng từ cuối năm 2025

Có chung quan điểm, nhóm phân tích của Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cũng đưa ra dự báo tích cực về thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2025 đồng thời không quên lưu ý về những rủi ro tiềm ẩn.

Báo cáo của VCBS chỉ ra khối lượng trái phiếu mua lại trước hạn vẫn có thể tiếp diễn, tuy nhiên sẽ giảm dần khi quá trình tái cơ cấu đã được thực hiện mạnh mẽ trong giai đoạn 2022-2024, trong khi lượng phát hành mới dần khả quan hơn. Bên cạnh đó, lãi suất huy động và lãi suất cho vay duy trì mặt bằng thấp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát hành trái phiếu với chi phí thấp hơn để tái cơ cấu vốn. VCBS cho rằng khối lượng phát hành tiếp tục được dẫn dắt bởi trái phiếu ngân hàng. Mặt khác, các doanh nghiệp bất động sản cũng đang dần lấy lại niềm tin nhà đầu tư.

Tuy nhiên, VCBS dự báo sẽ có sự khác biệt về khả năng phát hành trái phiếu giữa nhóm tổ chức phát hành danh tiếng và nhóm tổ chức có lịch sử chậm trả lãi, gốc.

Về phía cầu, nhóm phân tích của VCBS cũng cho rằng nhà đầu tư tổ chức vẫn sẽ chiếm ưu thế chủ đạo trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt tại hình thức phát hành riêng lẻ. Hiện tại, các nhà đầu tư cá nhân quy mô vốn nhỏ sẽ có xu hướng ưu tiên lựa chọn sản phẩm trái phiếu phát hành ra công chúng với các nhà phát hành có xếp hạng tín nhiệm.

VCBS tính toán quy mô dư nợ toàn thị trường trái phiếu doanh nghiệp đến cuối năm 2024 là khoảng 1,16 triệu tỷ đồng (trong đó dư nợ trái phiếu riêng lẻ đạt khoảng 1,03 triệu tỷ đồng). Đặc biệt là khối lượng trái phiếu doanh nghiệp sẽ đáo hạn tập trung nhiều vào 3 năm gần nhất ( 2025-2027).

Theo Nghị định 08/2023, các trái phiếu đã gia hạn chỉ có thể gia hạn tối đa 2 năm. Như vậy, các trường hợp doanh nghiệp không thu xếp được phương án nguồn vốn cho lượng trái phiếu chậm trả gốc lãi, áp lực có thể tăng mạnh trở lại, đặc biệt từ nửa sau 2025. VCBS chỉ ra trong gần 2 năm qua, các doanh nghiệp đã có thời gian để xử lý dần các lô trái phiếu có vấn đề. Hơn nữa, lãi suất vẫn có thể duy trì ở mặt bằng thấp sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tái cấu trúc vay nợ, hay giảm bớt áp lực chi phí vốn.

Đẩy mạnh cải cách

Nhìn chung các chuyên gia đánh giá quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn nhỏ, cơ sở nhà đầu tư còn hạn chế và thiếu các công cụ đầu tư phát triển. Đây là những yếu tố cần được giải quyết để thị trường phát triển bền vững.

Cụ thể, ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Phân tích của Công ty FiinRatings cho rằng doanh nghiệp cần hướng đến một cơ cấu vốn cân bằng hơn. Bởi, cơ cấu vay nợ hiện tại vẫn còn phụ thuộc nhiều vào nợ ngắn hạn để tài trợ hoạt động đầu tư và sản xuất kinh doanh. Điều này làm giảm khả năng linh hoạt của doanh nghiệp trong việc lập kế hoạch chiến lược dài hạn.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp có tiềm năng đóng vai trò quan trọng hơn trong việc hỗ trợ nhu cầu vốn của nền kinh tế, nhưng hiện vẫn đóng góp khá khiêm tốn. Do đó, cần mở rộng quy mô thị trường và tăng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư tổ chức.

"Mặc dù Chính phủ đang thực hiện các cải cách nhằm cải thiện hạ tầng pháp lý cho thị trường tài chính và thị trường vốn, song vẫn cần đẩy mạnh phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp để đảm bảo nguồn cung vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Điều này đặc biệt quan trọng khi nền kinh tế đang dần chuyển dịch sang các ngành công nghệ cao và phát triển bền vững đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn trong thời gian tới," ông Khang nói.

Một trong những hạn chế lớn nhất của thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là sự thiếu vắng của các nhà đầu tư tổ chức (như quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm và quỹ tương hỗ). Điều này khiến thị trường phụ thuộc nhiều vào các ngân hàng thương mại và thiếu chiều sâu, sự đa dạng hóa.

Theo ông Khang, thực trạng trên tồn tại chủ yếu là do chưa có cơ chế khuyến khích đầu tư (như các chính sách, cơ chế cho phép quỹ hưu trí và quỹ bảo hiểm phân bổ nguồn vốn dựa trên đánh giá rủi ro). Hiện tại, các nhà đầu tư tổ chức chủ yếu tập trung vào trái phiếu Chính phủ và tiền gửi ngân hàng. Thêm vào đó, việc thiếu các công cụ định giá trái phiếu, đường cong lợi suất và xếp hạng tín nhiệm cũng gây cản trở hiệu quả đầu tư và hạn chế cơ hội tham gia của các nhà đầu tư tổ chức quy mô lớn.

Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp thực sự phát huy vai trò là một kênh huy động vốn hiệu quả, ông Khang cho rằng Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách, mở rộng cơ sở nhà đầu tư và nâng cao chất lượng các công cụ hỗ trợ sự phát triển thị trường. Điều này sẽ giúp xây dựng một hệ thống tài chính bền vững hơn, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế dài hạn./.

(Vietnam+)