Thị trường logistics Việt Nam: Lợi thế đang nghiêng về 'tay chơi' nội địa

Từng được kỳ vọng sẽ tạo sức ép cạnh tranh lên khối nội địa, nhưng nhiều doanh nghiệp ngoại trong lĩnh vực logistics – giao nhận tại Việt Nam đang dần hụt hơi. Từ Ninja Van, J&T Express đến BEST Express, thậm chí cả “kỳ lân” Gojek, không ít tên tuổi quốc tế đã phải thu hẹp hoạt động hoặc rút lui hoàn toàn, để lại sân chơi ngày càng nghiêng về các đơn vị nội địa và những dịch vụ giao hàng trực thuộc sàn thương mại điện tử như Shopee Express hay TikiNOW.

DOANH NGHIỆP NGOẠI HỤT HƠI TRONG “CUỘC ĐUA GIAO HÀNG”

Thị trường giao nhận hàng hóa Việt Nam đang chứng kiến sự suy yếu rõ rệt của các doanh nghiệp ngoại, vốn từng được kỳ vọng sẽ tạo ra cạnh tranh mạnh mẽ với nhóm nội địa. Điển hình nhất là Công ty TNHH Nin Sing Logistics (Ninja Van Việt Nam) thuộc Ninja Logistics Pte. Ltd., Singapore chính thức dừng mọi hoạt động dịch vụ giao nhận nhanh B2C và B2B tại Việt Nam.

Trước đó, công ty liên tục ghi nhận khoản lỗ lớn, khó mở rộng thị phần khiến nhiều lần phải tái cấu trúc, cắt giảm nhân sự, thậm chí hoãn kế hoạch IPO khu vực do áp lực tài chính kéo dài.

Ninja Van phải tạm dừng "cuộc chơi" tại thị trường Việt Nam

Để hạn chế gián đoạn với khách hàng, Ninja Van Việt Nam đã công bố lộ trình chuyển đổi. Công ty chỉ tiếp nhận đơn hàng mới đến hết ngày 8/9/2025, toàn bộ đơn hàng đang trong hệ thống sẽ được xử lý và hoàn tất chậm nhất vào ngày 26/9/2025. Các đơn hàng không giao thành công sẽ được hoàn trả trước ngày 30/9/2025. Hệ thống chăm sóc khách hàng vẫn hoạt động đến hết thời điểm này.

Gia nhập thị trường Việt Nam từ năm 2016, Ninja Van nhanh chóng trở thành một trong những đơn vị giao nhận nhanh phục vụ mạnh mẽ cho thương mại điện tử, hợp tác với nhiều sàn lớn như Lazada, Shopee, Tiki…

Từng ghi dấu ấn với chiến lược “công nghệ hóa logistics” nhưng Ninja Van vẫn không thể trụ vững. Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp vận chuyển nước ngoài đang có xu hướng yếu thế dần tại thị trường Việt Nam.

Trong đó, J&T Express, một doanh nghiệp Trung Quốc vào Việt Nam từ năm 2018 từng nổi bật với chiến lược mở rộng ồ ạt, áp dụng phí giao hàng rẻ và mạng lưới bưu cục phủ khắp tỉnh thành. Tuy nhiên, sau giai đoạn tăng trưởng nóng, J&T bộc lộ hạn chế về biên lợi nhuận.

Dữ liệu 2023 cho thấy thị phần J&T chỉ còn khoảng 10,6%, thấp hơn đáng kể so với nhóm dẫn đầu là Viettel Post, Shopee Express hay GHTK. Công ty buộc phải tái cơ cấu hoạt động, tập trung hơn vào nhóm khách hàng thương mại điện tử, thay vì mở rộng toàn diện như trước.

Cùng biên độ dao động, BEST Express thuộc tập đoàn Best Inc., Trung Quốc, gia nhập thị trường Việt Nam năm 2019, cũng gặp khó khăn tương tự. Dù từng đầu tư mạnh vào hệ thống bưu cục nhượng quyền và kỳ vọng trở thành đối trọng với các doanh nghiệp lớn, nhưng đến nay thị phần của BEST Express vẫn rất khiêm tốn, chủ yếu hoạt động ở một số thành phố lớn. Không ít bưu cục phải thu hẹp quy mô do áp lực chi phí và khả năng duy trì đơn hàng thấp.

Trước Ninja Van, liên quan đến mảng vận chuyển, Gojek “kỳ lân” công nghệ đến từ Indonesia cũng đã rút khỏi thị trường Việt Nam từ ngày 16/9/2024. Đây từng là một trong những đối thủ sáng giá trong mảng gọi xe công nghệ và giao đồ ăn, khi bước vào Việt Nam năm 2018 với tham vọng cạnh tranh trực diện với Grab và Be.

Gojek đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ, tung ra nhiều chương trình khuyến mại rầm rộ để thu hút tài xế và người dùng, thậm chí từng được xem là “cơn gió mới” trên thị trường gọi xe vốn đang bão hòa.

Tuy nhiên, sau một giai đoạn tăng trưởng ban đầu, Gojek dần mất lợi thế. Doanh nghiệp này gặp khó khăn trong việc mở rộng dịch vụ ngoài hai mảng chính là GoRide (xe hai bánh) và GoFood (giao đồ ăn), trong khi Grab liên tục mở rộng hệ sinh thái tài chính, thanh toán, còn Be khai thác lợi thế nội địa và gắn kết chặt chẽ với khách hàng Việt.

Cạnh tranh ngày càng khốc liệt, chi phí vận hành tăng cao, cộng thêm áp lực lợi nhuận khiến Gojek phải “đầu hàng” tại thị trường gần 100 triệu dân vốn được đánh giá tiềm năng. Quyết định rút lui của Gojek không chỉ là động thái chiến lược nhằm “tập trung nguồn lực cho tăng trưởng dài hạn” ở những thị trường cốt lõi như Indonesia và Singapore, mà còn là dấu hiệu rõ nét cho thấy sự khắc nghiệt của thị trường Việt Nam.

Trường hợp của Gojek, cùng với Ninja Van, cho thấy rằng không phải mọi “ông lớn” quốc tế đều có thể trụ vững; thay vào đó, lợi thế đang dần thuộc về các doanh nghiệp trong nước hoặc những đơn vị có sự gắn kết trực tiếp với hệ sinh thái thương mại điện tử tại Việt Nam.

TĂNG TRƯỞNG MẠNH, ÁP LỰC CẠNH TRANH CŨNG LỚN

Trong 6 tháng đầu năm 2025, thị trường bưu chính, chuyển phát Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của ngành trong tiến trình chuyển đổi sang nền kinh tế số.

Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, tổng doanh thu toàn ngành đạt khoảng 38.300 tỷ đồng, tăng 12,8% so với cùng kỳ năm 2024. Khối lượng bưu gửi cũng tăng mạnh, đạt 1,8 tỷ đơn hàng, tăng 16% so với cùng kỳ. Ngành đã đóng góp khoảng 2.950 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước, tăng 14,3%, với sự tham gia của 745 tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trên cả nước.

Động lực lớn nhất cho sự tăng trưởng ngành đến từ sự bùng nổ của thương mại điện tử. Theo The Investor, thị trường thương mại điện tử Việt Nam được dự báo đạt 33 tỷ USD vào năm 2025, tạo cơ hội rộng mở cho logistics và chuyển phát. Xa hơn, ngành bưu chính, chuyển phát có thể chạm mốc 10 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng hằng năm 20 – 30%.

Song, cơ hội luôn đi kèm thách thức. Thị trường hiện chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt từ cả doanh nghiệp trong và ngoài nước. Các doanh nghiệp đều đang triển khai chiến lược nhượng quyền chi phí thấp, ứng dụng công nghệ để tối ưu vận hành và đẩy mạnh cạnh tranh về giá. Điều này khiến lợi nhuận ngành bị bào mòn mạnh.

Bên cạnh đó, một xu hướng mới đang định hình lại cục diện thị trường chính là sự trỗi dậy của các đơn vị giao hàng riêng trực thuộc các nền tảng thương mại điện tử. Điển hình, Shopee Express của sàn Shopee đã nhanh chóng xây dựng hệ thống kho bãi, trung tâm phân loại và mạng lưới giao hàng phủ khắp các thành phố lớn, trở thành đối thủ trực tiếp của các công ty chuyển phát truyền thống. Không chỉ tối ưu chi phí và kiểm soát chặt trải nghiệm khách hàng, Shopee Express còn được hưởng lợi từ nguồn đơn hàng khổng lồ phát sinh ngay trong hệ sinh thái Shopee.

Đội ngũ nhân viên giao hàng của Shopee ngày càng mở rộng

TikiNOW Smart Logistics của sàn thương mại Tiki cũng được xem là đối thủ nặng ký của các doanh nghiệp vận chuyển. Với lợi thế kiểm soát trực tiếp chuỗi cung ứng, TikiNOW có khả năng triển khai các gói dịch vụ giao nhanh chỉ trong 2 giờ tại nhiều thành phố lớn, điều mà các đơn vị chuyển phát truyền thống khó đảm bảo đồng bộ.

Ngoài phục vụ đơn hàng nội sàn Tiki, TikiNOW còn từng bước mở rộng dịch vụ cho đối tác thương mại điện tử khác, cho thấy tham vọng vươn lên thành một “tay chơi” logistics độc lập. Mô hình này không chỉ giúp Tiki gia tăng trải nghiệm khách hàng, mà còn tối ưu chi phí, giữ chân người dùng trong hệ sinh thái khép kín của mình.

Tương tự, TikTok Shop cũng bắt đầu thử nghiệm và đẩy mạnh dịch vụ logistics riêng, hướng tới kiểm soát toàn bộ chuỗi giao nhận từ nhà bán đến người mua.

Xu hướng này giúp các sàn thương mại điện tử giảm phụ thuộc vào đối tác ngoài, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh về giá và tốc độ giao hàng. Theo số liệu ước tính của Vietdata, năm 2023 thị trường bưu chính – chuyển phát Việt Nam đang chứng kiến sự phân hóa khá rõ rệt giữa nhóm dẫn đầu và phần còn lại. Viettel Post (VTP) giữ vị trí số một với khoảng 17,2% thị phần, nhờ lợi thế hạ tầng quân đội và mạng lưới logistics trải khắp cả nước.

Bám sát phía sau là SPX Express (Shopee Express) với 15,7%, minh chứng cho xu thế trỗi dậy mạnh mẽ của các đơn vị giao hàng nội sàn thương mại điện tử. Giao Hàng Tiết Kiệm (GHTK) duy trì vị thế vững chắc với 14,5%, trong khi VNPost (Bưu điện Việt Nam) chiếm khoảng 13,8%, vẫn đóng vai trò trụ cột trong ngành.

Ở nhóm doanh nghiệp ngoại, J&T Express giữ khoảng 10,6% thị phần, từng là một trong những “kẻ thách thức” lớn nhất đối với doanh nghiệp nội địa. Trong khi đó, GHN (Giao Hàng Nhanh) với 7,9% tiếp tục củng cố chỗ đứng ở nhóm trung bình. EMS (dịch vụ chuyển phát nhanh thuộc VNPost) chiếm khoảng 3,1%. Phần còn lại của thị trường, chiếm 17–20%, thuộc về các doanh nghiệp nhỏ hơn như Ninja Van, BEST Express, 247Express, Nhất Tín, Ahamove…phản ánh sự cạnh tranh gay gắt nhưng cũng manh mún ở phân khúc này.

Cơ cấu thị phần cho thấy sự lấn át ngày càng rõ của các “tay chơi” nội địa và logistics nội sàn thương mại điện tử, trong khi các doanh nghiệp ngoại dù từng có lợi thế mở rộng nhanh đang dần chững lại hoặc suy giảm sức cạnh tranh.

Khả Ngân