Thị trường dầu, chứng khoán thế giới phản ứng sao sau vụ Mỹ tấn công Iran?

3 giờ trước Gốc

Việc Mỹ tấn công ba cơ sở hạt nhân của Iran đã làm gia tăng căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông, nguy cơ đẩy giá dầu tăng vọt lên tới 130 USD/thùng.

Thị trường dầu mỏ, chứng khoán và tiền số thế giới đã có những phản ứng ban đầu sau vụ Mỹ tấn công ba cơ sở hạt nhân của Iran hôm 21-6 (giờ Mỹ).

Thị trường dầu

Giá dầu tương lai đã tăng hơn 2% ngay khi bắt đầu phiên giao dịch đầu tiên kể từ khi Mỹ phát động các cuộc tấn công trực tiếp nhằm vào Iran hôm 21-6 (giờ Mỹ), làm dấy lên lo ngại về triển vọng nguồn cung tại khu vực Trung Đông giàu dầu mỏ nhưng đang chìm trong xung đột, theo đài CNBC.

Giá dầu thô Mỹ (WTI) vào tối 22-6 tăng 1,76 USD, tương đương 2,38%, lên mức 75,6 USD/thùng, trong khi dầu Brent tăng 1,8 USD, tương đương 2,34%, lên 78,81 USD/thùng.

Trước đó, giá Brent đã tăng vọt 5,7% và vượt mốc 81 USD/thùng, trước khi giảm nhẹ trở lại.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vào hôm 21-6 đã khiến thị trường bất ngờ khi thông báo rằng Washington đã trực tiếp tham gia cuộc xung đột giữa Iran và Israel, bằng cách phát động các cuộc tấn công nhằm vào ba cơ sở hạt nhân của Iran gồm Fordow, Natanz và Isfahan.

Hình ảnh vệ tinh này chụp trung tâm công nghệ hạt nhân ở Isfahan vào ngày 22-6. Ảnh: Maxar Technologies

Hiện các nhà đầu tư đang theo dõi phản ứng của Iran trước các cuộc không kích chưa từng có tiền lệ từ phía Mỹ. Ngoại trưởng Iran hôm 22-6 cho biết Tehran bảo lưu “mọi lựa chọn” để bảo vệ chủ quyền của mình.

Theo các nhà phân tích năng lượng, kịch bản tệ nhất đối với thị trường dầu mỏ sẽ là một nỗ lực của Iran nhằm đóng Eo biển Hormuz. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng, khoảng 20 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, hoặc 20% lượng tiêu thụ toàn cầu, đã chảy qua eo biển này vào năm 2024. Ngân hàng JPMorgan cảnh báo rằng nếu eo biển bị phong tỏa hoàn toàn, giá dầu có thể tăng vọt lên tới 130 USD/thùng.

Kênh Press TV của Iran ngày 22-6 đưa tin quốc hội Iran đã thông qua biện pháp đóng cửa Eo biển Hormuz.

“Hiện tại, quốc hội đã đi đến kết luận rằng chúng ta nên đóng eo biển Hormuz, nhưng quyết định cuối cùng thuộc về Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran” - theo ông Esmail Kosari, Ủy ban An ninh Quốc gia của quốc hội Iran.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã cảnh báo Iran không được tìm cách đóng eo biển, cho rằng điều đó sẽ là một “hành động tự sát về kinh tế” đối với Tehran, vì chính xuất khẩu của Iran cũng phải đi qua tuyến đường thủy này.

“Chúng tôi có nhiều phương án để đối phó với điều đó. [Đóng cửa Eo biển Hormuz] sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế của các quốc gia khác nhiều hơn chúng tôi. Tôi cho rằng đó sẽ là một sự leo thang nghiêm trọng và sẽ vấp phải phản ứng, không chỉ từ Mỹ mà còn từ các nước khác” - ông Rubio trả lời phỏng vấn của đài Fox News.

Theo báo cáo thị trường dầu mỏ hàng tháng của OPEC, Iran đã sản xuất 3,3 triệu thùng/ngày trong tháng 5. Nước này đã xuất khẩu 1,84 triệu thùng/ngày trong tháng trước, phần lớn lượng dầu này được bán sang Trung Quốc, theo dữ liệu từ Công ty phân tích dữ liệu thị trường Kpler.

Ngày 22-6, Ngoại trưởng Rubio kêu gọi Trung Quốc thuyết phục Iran không đóng Eo biển Hormuz, theo hãng tin Reuters.

“Tôi khuyến nghị chính phủ Trung Quốc hãy gọi điện cho họ [Iran] về việc này, vì Bắc Kinh phụ thuộc rất nhiều vào eo biển Hormuz để nhập dầu” - ông Rubio nói.

Tiền số và chứng khoán

Phản ứng sau vụ Mỹ tấn công Iran, các đồng tiền số đồng loạt giảm mạnh.

Theo CNBC, đồng Bitcoin trong ngày 22-6 đã rơi xuống mức dưới mốc 99.000 USD - thấp nhất kể từ tháng 5, khi căng thẳng gia tăng ở Trung Đông cùng với lo ngại lạm phát quay trở lại đã kích hoạt làn sóng bán tháo mạnh mẽ trên thị trường tài sản số.

Trong khi đó, đồng Ether có thời điểm lao dốc hơn 10%, khi thị trường tiền số trở thành lĩnh vực đầu tiên phản ứng với nguy cơ địa chính trị gia tăng. Solana, XRP và Dogecoin cũng chịu mức lỗ lớn, kéo toàn bộ thị trường tiền mã hóa giảm mạnh.

Tuy nhiên, đến cuối ngày 22-6, thị trường tài sản số đã bắt đầu phục hồi. Bitcoin được giao dịch ở mức dưới 101.000 USD, chỉ giảm khoảng 1% trong vòng 24 giờ qua, trong khi Ether đã thu hẹp mức giảm, còn giảm 2,5%, giao dịch quanh mức 2.200 USD.

Đợt bán tháo này dường như là hệ quả của cú sốc địa chính trị kết hợp với lo ngại về kinh tế vĩ mô.

Hợp đồng tương lai chứng khoán của ba chỉ số chứng khoán của Mỹ đã giảm trước phiên giao dịch ngày 23-6 sau khi Mỹ tấn công ba cơ sở hạt nhân của Iran.

Cụ thể, hợp đồng tương lai gắn với chỉ số Dow Jones Industrial Average đã giảm 109 điểm, tương đương 0,3%. Hợp đồng tương lai S&P 500 giảm 0,3%, trong khi hợp đồng tương lai Nasdaq 100 mất 0,4%.

Dầu Brent và WTI là gì?

Dầu thô Mỹ (West Texas Intermediate - WTI) và Brent là hai loại dầu thô được giao dịch phổ biến nhất trên thế giới hay còn gọi là những chuẩn định giá (benchmark) cho dầu trên thị trường toàn cầu.

Dù vậy, theo trang giao dịch trực tuyến IG International, hai loại dầu này cũng có những khác biệt nhất định:

1. Nơi xuất xứ

WTI là loại dầu thô nhẹ và ngọt, được sản xuất tại Mỹ, chủ yếu ở các bang Texas, Oklahoma và North Dakota. Brent cũng là loại dầu thô nhẹ và ngọt, nhưng được khai thác ở Biển Bắc, chủ yếu từ Anh, Na Uy và Đan Mạch.

Trong giao dịch, Brent là một trong những chuẩn định giá cho dầu trên thị trường rộng lớn, bao gồm Trung Đông, châu Âu và châu Phi. Trong khi đó, WTI chủ yếu là chuẩn định giá cho thị trường dầu mỏ của Mỹ.

2. Thành phần

WTI là loại dầu thô nhẹ và ngọt hơn Brent, nghĩa là hàm lượng lưu huỳnh của WTI thấp hơn. Điều này giúp việc tinh chế WTI thành xăng và các sản phẩm dầu mỏ khác dễ dàng và ít tốn kém hơn.

3. Ảnh hưởng địa chính trị

Tình hình chính trị của các quốc gia sản xuất dầu có ảnh hưởng đáng kể đến sản lượng và giá cả của mặt hàng này. Đối với các loại dầu thô như Brent và WTI, các nhà giao dịch cần theo dõi sát diễn biến chính trị tại các khu vực thuộc Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) cũng như tại Mỹ.

Ví dụ, một sự thay đổi chính trị lớn ở Bắc Mỹ sẽ ảnh hưởng mạnh đến WTI hơn so với dầu Brent, và khi đó khoảng chênh lệch giá giữa hai loại dầu này có thể sẽ nới rộng.

4. Giao dịch

Dầu mỏ được giao dịch trên các sàn giao dịch giống như cổ phiếu, nhưng dưới dạng các chuẩn định giá. Điều này giúp các nhà giao dịch nhanh chóng xác định được chất lượng và khu vực khai thác của loại dầu mà họ đang mua hoặc bán.

Brent được giao dịch trên Sàn Giao dịch Liên lục địa (ICE) tại London, còn WTI được giao dịch trên Sàn Giao dịch Hàng hóa New York (NYMEX).

5. Giá

Mặc dù có một số điểm tương đồng về thành phần và mục đích sử dụng, không phải tất cả các loại dầu thô đều có cùng mức giá.

Sự chênh lệch giữa giá giao ngay của dầu Brent và dầu WTI được gọi là “khoảng chênh Brent/WTI”.

Khi nói đến việc định giá dầu, chất lượng dầu không phải là yếu tố duy nhất được xem xét. Vị trí địa lý, hậu cần giao hàng, cũng như cung-cầu toàn cầu cũng đóng vai trò quan trọng trong giao dịch và định giá dầu mỏ.

Dầu Brent được xem là chuẩn mực toàn cầu cho giá dầu thô, vì nó đại diện cho việc định giá khoảng 2/3 lượng dầu thô được giao dịch quốc tế trên toàn thế giới. WTI cũng là một chỉ số quan trọng đối với giá dầu tại Mỹ, nhưng ít được sử dụng rộng rãi trên thị trường quốc tế hơn so với Brent.

VĨNH KHANG