Thi đua yêu nước: Tư duy của người nông dân hiện đại

Ông Trần Văn Phục giới thiệu về giống mận (roi) Sân Tiên do chính ông lai tạo.

Chuyển hướng cây trồng từ tư duy thị trường

Những thành tựu đạt được của nông dân Trần Văn Phục tại xã Cù Lao Dung không đến từ sự may mắn ngẫu nhiên. Vùng đất nơi ông sinh sống vốn là nơi sản xuất mía đường nổi tiếng từ nhiều năm trước. Khi cây mía dần mất thế độc tôn, ông là một trong những người đầu tiên chuyển đổi sang trồng nhãn. Tuy đạt được thành công nhất định với giống nhãn da bò sau đó là nhãn Ido nhưng các giống cây này sau đó dần gặp khó khăn về đầu ra và chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

Khác với nhiều nông dân chỉ thay đổi cây trồng khi "đường cùng", việc chuyển hướng sang trồng mận của ông Phục lại đến từ một quan sát thị trường tinh tế. Giai đoạn 2018-2019, ông nhận thấy xu hướng người tiêu dùng hiện đại ngày càng e ngại bệnh tiểu đường và hạn chế các loại trái cây quá ngọt.

Nhớ lại thời điểm quyết định thay đổi dần từ vườn nhãn sang các loại cây khác, ông Phục chia sẻ, mình là nông dân, trồng cây gì cũng phải nhìn vào khách hàng. Cũng vì vậy, ông lựa chọn thay đổi, thử nghiệm liên tục để tìm giống cây nào vừa ngon, vừa “lành” và quan trọng đáp ứng nhu cầu thị trường.

Kết quả quá trình kiên trì của ông Phục là giống mận Sân Tiên ra đời. Giống mận này không chỉ có sức sống mãnh liệt mà còn có vị ngọt, giòn xốp, đáp ứng đúng thị hiếu của khách hàng cao cấp. Để đảm bảo chất lượng, ông quyết định lựa chọn áp dụng quy trình canh tác hữu cơ, thay thế dần phân bón hóa học bằng nguồn dinh dưỡng tự nhiên. Đặc biệt, kỹ thuật bao trái 2 lớp được thực hiện ngay từ khi quả mới hình thành nhằm cách ly hoàn toàn nông sản với thuốc bảo vệ thực vật.

Qua việc thực hiện quy trình một cách bài bản, sản phẩm mận Sân Tiên hiện được công nhận chuẩn OCOP 3 sao và có mặt tại nhiều chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long với giá bán ổn định ở mức cao, loại 1 lên đến 230.000 đồng/kg.

Ông Trần Văn Phục giới thiệu về giống mận (roi) Sân Tiên do chính ông lai tạo.

Để duy trì nguồn cung ổn định và chất lượng trái cây như cam kết với các đối tác khó tính, ông Phục hiểu rằng mình không thể tiếp tục canh tác theo lối cũ. Khi giá trị nông sản càng cao, áp lực bảo vệ vườn cây trước sự biến đổi khắc nghiệt của tự nhiên càng lớn, buộc nông dân phải có những tính toán mang tính chiến lược.

Tại vùng đất Cù Lao Dung, xâm nhập mặn luôn là thách thức đối với nông dân. Thay vì phó mặc cho thiên nhiên hay trông chờ vào nước ngầm ngày càng cạn kiệt, ông Phục đưa ra một quyết định được xem là táo bạo, đầu tư tiền tỉ mua thiết bị cơ giới đào một hồ chứa rộng 4ha (chiếm 10% tổng diện tích đất sản xuất) để trữ nước ngọt.

Những hồ chứa này hoạt động theo cơ chế tích trữ nước ngọt từ mùa lũ sông Mê Kông, giúp khu vườn 40ha hoàn toàn chủ động nguồn nước tưới tiêu quanh năm. Nhờ đó, ngay trong những tháng hạn mặn gay gắt nhất, vườn mận Sân Tiên vẫn sống tốt và cho trái ngọt, tránh được cảnh lệ thuộc vào thời tiết.

Tiên phong trong công nghệ, chuyển đổi số

Khi việc canh tác đi vào ổn định và quy mô mở rộng lên đến 40ha, ông Phục nhận ra cách quản lý truyền thống không còn phù hợp. Đây là lúc người nông dân này bắt đầu mày mò tìm đến công nghệ để giải bài toán quản trị.

Vườn mận Sân Tiên đang được lắp đặt hệ thống cảm biến độ ẩm và tưới phân ngầm dưới đất, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công và phân bón. Nhưng điều ông tâm đắc nhất chính là nỗ lực xây dựng "nhật ký điện tử" và truy xuất nguồn gốc cho từng chùm mận. Ông đang từng bước số hóa dữ liệu cây trồng, quản lý theo mã số để biết chính xác ngày xuống giống, lịch trình bón phân và dự báo ngày thu hoạch.

Ông Trần Văn Phục chia sẻ về dự định đưa thương hiệu rượu mận (roi) Sân Tiên ra thị trường trong thời gian tới.

Dù thừa nhận việc thay đổi thói quen canh tác theo kinh nghiệm để thao tác trên phần mềm là một thách thức lớn nhưng ông Phục tin rằng, chỉ có dữ liệu minh bạch mới là "giấy thông hành" để nông sản Việt đi xa cũng như tạo được niềm tin với người tiêu dùng. Thị trường đã thay đổi, khách hàng cần nhất là yếu tố sạch. Do đó, nông dân muốn sống được với nghề buộc phải bỏ thói quen làm “áng chừng” để tạo ra những sản phẩm chất lượng, tốt cho sức khỏe người tiêu dùng. Như vậy mới dần xây dựng được thương hiệu và uy tín.

Ông Phục đặc biệt chú trọng đến bài toán nâng tầm giá trị nông sản. Ông đầu tư hệ thống trang thiết bị và xây dựng quy trình bài bản để nghiên cứu sản xuất rượu mận. Hiện dòng sản phẩm này đang trong quá trình thử nghiệm thành phẩm, lựa chọn mẫu mã bao bì và hoàn tất thủ tục đăng ký. Đây là bước đi chiến lược, không chỉ giúp tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu theo hướng kinh tế tuần hoàn mà còn tạo ra những sản phẩm giá trị gia tăng, giúp thương hiệu Sân Tiên đi xa hơn trên thị trường.

Không chỉ dừng lại ở việc bán nông sản, ông Phục đang nuôi dưỡng khát vọng biến vườn mận trở thành điểm du lịch, từng bước hiện thực hóa giấc mơ làm du lịch nông nghiệp - một xu thế "nông nghiệp đa giá trị" bền vững đã được chứng minh hiệu quả tại nhiều nền nông nghiệp tiên tiến. Với ông Phục, du lịch không chỉ là một kênh kiếm thêm thu nhập mà là cách để nông dân kể câu chuyện về hành trình của cây trái, giúp du khách trân trọng hơn giá trị của nông sản sạch. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, ông mạnh tay đầu tư, quy hoạch lại cảnh quan, trồng hoa và xây dựng hệ thống homestay.

Chiến lược của người nông dân kỳ cựu đề ra rất rõ ràng, đó là lấy lợi nhuận từ những trái mận để tái đầu tư cho hạ tầng du lịch. Theo dự tính của ông, đến năm 2028 khi cầu Đại Ngãi hoàn thành, tăng cường khả năng kết nối của Cù Lao Dung, khu vườn sẽ hoàn thiện mảnh ghép cuối cùng sẵn sàng đón khách du lịch. Khi đó, du khách đến đây không chỉ ăn một trái mận ngon mà để được sống cùng niềm đam mê của người nông dân đã kiên trì “bám đất giữ làng”.

Từ câu chuyện của ông Trần Văn Phục, ông Nguyễn Văn Đắc, Phó Chủ tịch UBND xã Cù Lao Dung nhận định, tại vùng chuyên công mía lâu đời, nơi thói quen công tác ăn sâu vào tiềm thức người dân, việc chuyển đổi là thách thức rất lớn. Trong bối cảnh đó, ông Phục là hình mẫu nông dân tiến bộ, không chỉ dám chấp nhận rủi ro thử nghiệm giống mới mà còn tiên phong ứng dụng công nghệ số để giải phóng sức lao động. Mô hình nông nghiệp tuần hoàn gắn với du lịch sinh thái của ông Phục hoàn toàn phù hợp với chiến lược phát triển đến năm 2030 của xã. Chính quyền địa phương cam kết đồng hành thông qua việc hoàn thiện hạ tầng giao thông, điện nước, tạo “bệ phóng” để những mô hình nông nghiệp thông minh trở thành mũi nhọn kinh tế của vùng.

Bài và ảnh: Trung Kiên (TTXVN)