Thêm gánh nặng với người dân và thị trường bất động sản

Đội chi phí

Theo thông báo của một số DN thép lớn, từ ngày 8/9/2025, giá bán thép xây dựng sẽ được điều chỉnh tăng thêm từ 200.000 – 350.000 đồng/tấn tùy chủng loại và thương hiệu. Nguyên nhân chính được các DN lý giải là do giá nguyên liệu đầu vào như quặng sắt, phế liệu, than luyện cốc tăng trên thị trường quốc tế; đồng thời chi phí vận tải, logistics và năng lượng trong nước tiếp tục neo cao. Đầu tháng 9/2025, giá quặng sắt giao ngay tại cảng Thiên Tân (Trung Quốc) đạt 118 USD/tấn, tăng 12% so với tháng 6. Giá than luyện cốc duy trì ở mức cao gần 270 USD/tấn, trong khi phế liệu thép nhập khẩu từ Nhật Bản, Mỹ cũng tăng khoảng 8 – 10%. Tỷ giá biến động càng làm chi phí nhập khẩu nguyên liệu đội thêm.

Sản xuất tại Công ty CP Thép Việt Đức. Ảnh: Trần Việt

Công ty TNHH Thép Hòa Phát Hưng Yên thông báo đến khách hàng và đối tác tăng giá bán sản phẩm thép cuộn xây dựng 100.000 đồng/tấn (chưa bao gồm thuế VAT). Phạm vi áp dụng tại miền Bắc từ ngày 8/9/2025. Trong khi đó, Công ty CP Tập đoàn VAS Nghi Sơn điều chỉnh tăng giá bán sản phẩm thép cuộn VAS D06 - D08 100.000 đồng/tấn tại thị trường Miền Bắc. Công ty CP Vinausteel (Thép Việt Úc) thông báo điều chỉnh tăng giá sản phẩm thép cuộn thêm 100.000 đồng/tấn. Đáng chú ý, thép Việt Đức là DN có mức tăng mạnh nhất, ghi nhận CB240 và CB300 cao hơn kỳ trước lần lượt 300.000 đồng và 410.000 đồng/tấn.

Hiện tại, giá thép dao động 14,8 – 15 triệu đồng/tấn, thép thanh vằn khoảng 15,2 – 15,5 triệu đồng/tấn. Đây là mức tăng phổ biến từ 200.000 – 350.000 đồng/tấn so với cuối tháng 8. So với cùng kỳ năm 2024, giá thép hiện cao hơn 5 – 7%. Nếu so với đáy giá đầu quý II/2025 (13,8 – 14 triệu đồng/tấn) thì nay đã tăng hơn 10%. Trong khi đó, nhu cầu xây dựng dân dụng chưa có nhiều khởi sắc, khiến thị trường rơi vào nghịch lý sức cầu còn yếu nhưng giá vẫn tăng.

Không chỉ thép, từ đầu năm đến nay, giá nhiều loại vật liệu xây dựng chủ chốt như xi măng, cát, đá... đã ghi nhận mức tăng mạnh, gây ra những hệ lụy đáng kể đối với tiến độ thi công và khả năng thanh toán tại nhiều dự án xây dựng trên cả nước. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, giá thép xây dựng đã tăng trung bình khoảng 12 - 15% so với cùng kỳ năm 2024, trong khi giá xi măng tăng 8 - 10%, cát xây dựng tăng hơn 20% tại một số khu vực có nhu cầu lớn như TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương.

Sự leo thang này lập tức tác động đến đời sống dân sinh. Anh Trần Hùng (xã Quốc Oai) đang xây nhà 3 tầng than thở, khi thép tăng giá, kế hoạch xây nhà đều bị đảo lộn. Gia đình đã lên kế hoạch mua thép từ cuối tháng 8 nhưng còn chần chừ. Nay nghe tin tăng giá khiến anh buộc phải mua gấp, với số lượng vài chục tấn, chỉ cần tăng thêm 200.000 đồng/tấn cũng khiến chi phí đội lên cả chục triệu đồng, ảnh hưởng khá lớn đến ngân sách. “Chỉ cần tăng thêm vài trăm nghìn đồng mỗi tấn thép đã khiến chi phí đội lên cả chục triệu đồng. Với thu nhập hiện tại, đó là gánh nặng thực sự” - anh Hùng cho biết.

Ông Nguyễn Quang Phúc – chủ một DN xây dựng dân dụng lo ngại, thép xây dựng vốn chiếm 8 – 12% tổng chi phí xây dựng thô. Mỗi biến động nhỏ về giá thép đều tác động trực tiếp đến đơn giá công trình. Đối với dự án lớn, sự chênh lệch có thể lên tới hàng tỷ đồng. "Chúng tôi vừa ký hợp đồng cải tạo một số công trình dân sinh. Việc thép tăng giá ngay trong tháng 9 khiến chi phí dự toán phải điều chỉnh, nguy cơ đội giá thêm 3 - 5%. Trong khi đó, khách hàng chủ yếu là hộ gia đình, ngân sách hạn hẹp. Thật sự khó khăn” - ông Phúc cho hay.

Trong ngắn hạn, nhiều người dân và nhà thầu chỉ còn cách điều chỉnh kế hoạch tài chính, tính toán lại dự toán. Song về lâu dài, vấn đề đặt ra là cần phát triển nguồn cung thép ổn định trong nước, giảm phụ thuộc vào biến động nguyên liệu quốc tế.

Lối ra nào cho thị trường?

Có thể thấy, biến động giá thép không chỉ là câu chuyện của ngành công nghiệp vật liệu, mà còn gắn liền với đời sống hàng triệu hộ dân, với sự an toàn tài chính của các nhà thầu và tính ổn định của thị trường bất động sản. Để tránh “sốc giá” tái diễn, cần sự vào cuộc mạnh mẽ của cả Nhà nước, DN và người dân.

Đại diện một đơn vị nhà thầu chia sẻ, nếu giá thép giữ ở mức 15 triệu đồng/tấn trong quý IV/2025, chi phí xây dựng bình quân nhà ở dân dụng sẽ tăng thêm từ 30 – 50 triệu đồng/công trình tùy quy mô. Với các dự án chung cư thương mại, suất đầu tư có thể tăng thêm hàng chục tỷ đồng. Với người dân và nhà thầu, giải pháp thích ứng linh hoạt cũng là điều cần thiết. Người dân có thể cân nhắc chia giai đoạn thi công, mua vật liệu theo từng đợt thay vì dồn toàn bộ chi phí trong một thời điểm. Nhiều gia đình đã chọn cách ký hợp đồng trọn gói từ sớm để “khóa giá” vật liệu, tránh rủi ro chi phí đội cao ngoài dự kiến. Đối với các nhà thầu, Bộ Xây dựng đã có hướng dẫn điều chỉnh hợp đồng khi giá vật liệu biến động trên 20% so với thời điểm ký, giúp hai bên có cơ sở đàm phán lại, hạn chế nguy cơ đình trệ dự án.

Thạc sĩ Phạm Ngọc Trung, chuyên gia về vật liệu xây dựng nhấn mạnh rằng, cần tăng cường tính dự báo trong quản lý giá vật liệu xây dựng. Nhà nước nên xây dựng cơ chế cảnh báo sớm về biến động giá, đặc biệt với các mặt hàng chiến lược như thép, xi măng, cát. Điều này không chỉ giúp DN chủ động hơn trong kế hoạch sản xuất, mà còn giúp các nhà thầu và người dân giảm bớt rủi ro tài chính. Ông Phạm Ngọc Trung lưu ý rằng, việc phát triển quỹ bình ổn giá vật liệu xây dựng, tương tự quỹ bình ổn xăng dầu, có thể là giải pháp cần cân nhắc trong bối cảnh biến động khó lường. Về dài hạn, các chuyên gia cho rằng cần đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng vật liệu mới thay thế thép, như bê tông siêu tính năng hay vật liệu composite. Đây là hướng đi chiến lược nhằm giảm sự phụ thuộc quá lớn vào thép truyền thống.

Một yếu tố quan trọng khác là việc phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu về định mức, giá xây dựng và chỉ số giá xây dựng. Đây được xem như công cụ quan trọng để minh bạch hóa thông tin, tạo cơ sở cho việc lập và quản lý chi phí đầu tư. Khi có dữ liệu chuẩn, công khai và cập nhật thường xuyên, chủ đầu tư và nhà thầu sẽ dễ dàng kiểm soát chi phí, dự toán chính xác hơn, đồng thời hạn chế tình trạng “đẩy giá”, gây thất thoát và lãng phí trong hoạt động đầu tư xây dựng.

Trong bối cảnh ngành Xây dựng đẩy mạnh chuyển đổi số, việc phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu về định mức, giá xây dựng và chỉ số giá xây dựng trở thành công cụ quan trọng, góp phần giảm thiểu thất thoát, lãng phí trong hoạt động đầu tư xây dựng. Sau hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, hệ thống định mức và giá xây dựng ở Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn và xu hướng phát triển của nền kinh tế thị trường.

Theo Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng), một trong những nguyên nhân chính là thiếu hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung, hiện đại và đồng bộ. Hệ thống dữ liệu về định mức và giá xây dựng đang tồn tại phân tán tại nhiều đầu mối như Bộ Xây dựng, các Bộ ngành chuyên ngành và cơ sở nghiên cứu. Để tiếp tục hiện thực hóa chuyển đổi số ngành Xây dựng, đại diện Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng cho biết, thời gian tới, hệ thống cơ sở dữ liệu về định mức, giá xây dựng và chỉ số giá xây dựng tới đây sẽ được mở rộng nâng cấp, liên thông với các hệ thống thông tin quốc gia khác (như: cơ sở dữ liệu đất đai, quy hoạch xây dựng, đầu tư công, tài chính công); đồng bộ với hệ thống cơ sở dữ liệu của các địa phương, các bộ quản lý công trình chuyên ngành để tạo thành hệ sinh thái dữ liệu ngành Xây dựng toàn quốc.

Thành Luân