Thêm cơ hội cho những thực hành sáng tạo nghệ thuật

Mimosa Gallery và triển lãm Giai điệu trên cao của họa sĩ Trần Thế Vĩnh (thứ 2, từ trái sang phải)

Ở những đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ, Hải Phòng, Huế, mô hình nhà tổ chức nghệ thuật tư nhân đứng ra hỗ trợ các nghệ sĩ thị giác (mỹ thuật, nhiếp ảnh, phim, video art, sắp đặt, trình diễn...) về tài chính, không gian hoạt động, công bố tác phẩm, tiếp cận thị trường... đã bắt đầu từ nhiều năm trước và đã tạo được những cú hích đáng kể cho sự phát triển văn hóa - nghệ thuật. Mô hình lưu trú nghệ thuật, về hình thức tổ chức thì gần như trại sáng tác, nghệ sĩ được tạo điều kiện ăn ở, đi lại, thâm nhập sâu thực tế để thực hiện dự án nghệ thuật riêng. Mô hình lưu trú nghệ thuật khác trại sáng tác ở chỗ, một bên nguồn kinh phí hỗ trợ nghệ sĩ từ ngân sách nhà nước, bên kia nguồn kinh phí hỗ trợ nghệ sĩ là của tư nhân. Muốn tham gia trại sáng tác, nghệ sĩ bắt buộc phải là hội viên chuyên ngành của một hội nghề nghiệp. Trong khi đó, việc tổ chức lưu trú nghệ thuật không đòi hỏi nghệ sĩ phải là thành viên của một tổ chức nghề nghiệp. Nghệ sĩ ứng tuyển cho những chuyến lưu trú nghệ thuật hoàn toàn tự do, miễn rằng hồ sơ hoạt động nghệ thuật của người nghệ sĩ (các tác phẩm đã thực hiện trước đấy để nhà tổ chức thẩm định về xu hướng và phong cách sáng tác) đáp ứng các tiêu chí nghệ thuật của nhà tổ chức. Quyền lợi cho nghệ sĩ là toàn bộ (hoặc một phần) chi phí sinh hoạt, chi phí sáng tác tác phẩm nghệ thuật và chi phí công bố dự án nghệ thuật. Trách nhiệm của nghệ sĩ là thực hiện dự án nghệ thuật trong khoảng thời gian tham gia chương trình lưu trú nghệ thuật.

Một họa sĩ tự do tham gia chương trình lưu trú nghệ thuật do một gallery ở Đà Lạt tổ chức chia sẻ: “Trên thế giới, mô hình lưu trú nghệ thuật không mới, thậm chí đã xuất hiện từ thời xa xưa, khi tầng lớp quý tộc châu Âu đứng ra bảo trợ nghệ thuật cho các nghệ sĩ (nuôi ăn ở, hỗ trợ vật tư và môi trường sáng tác tác phẩm, mua lại tác phẩm của nghệ sĩ...). Tại Việt Nam nói chung và Đà Lạt nói riêng thì đây là cách tiếp cận mới. Nó hình thành từ tâm huyết muốn làm mới đời sống nghệ thuật nước nhà của những cá nhân yêu nghệ thuật. Nghệ sĩ khi tham gia chương trình lưu trú nghệ thuật, bên cạnh việc được nhà tổ chức tạo điều kiện tối đa cho công tác thực hành dự án nghệ thuật, còn được sống cạnh những cá nhân sáng tạo khác. Đây là môi trường truyền cảm hứng để nghệ sĩ nâng cao khả năng sáng tác, phát triển thêm các kỹ năng mới, cũng như mở rộng tầm nhìn nghệ thuật của mình”.

Ana Mandara Villas Dalat và triển lãm Mộng bình thường của họa sĩ Trần Quốc Long

Theo ghi nhận thực tế, tại Đà Lạt, Mimosa Gallery (số 17 đường Phù Đổng Thiên Vương), Musee du Pin (số 29 - 31 đường Đống Đa), Ana Mandara Villas Dalat (số 2 đường Lê Lai), Stop and Go Artspace (số 88 đường Lý Tự Trọng)... là những đơn vị tiên phong trong việc tổ chức chương trình lưu trú nghệ thuật dành cho các nghệ sĩ đến lưu trú sáng tác. Mô hình hoạt động kiểu mới này đã thu hút nhiều nghệ sĩ tên tuổi trong cả nước đến Đà Lạt thực hành sáng tạo. Bởi, như một nghệ sĩ tham gia chương trình lưu trú nghệ thuật do Mimosa Gallery tổ chức tâm sự rằng, đây là một kiểu hợp tác đôi bên cùng có lợi. Gallery thì làm dày thêm những tác phẩm sở hữu, nghệ sĩ cũng tiến một bước dài trên con đường tiếp cận thị trường.

Ông Nguyễn Minh - một người dân ở phường Lâm Viên - Đà Lạt nói thêm: “Mô hình lưu trú nghệ thuật không chỉ đem đến lợi ích cho nghệ sĩ và nhà tổ chức, mà còn mang lại những lợi ích thiết thực cho chính cộng đồng nơi nghệ sĩ đến lưu trú để thực hành dự án nghệ thuật. Đây là gợi ý để chính quyền địa phương, các nhà quản lý văn hóa lưu tâm hơn về việc mở rộng các không gian sáng tạo nghệ thuật trên địa bàn Đà Lạt, mời nghệ sĩ ở nhiều lĩnh vực tham gia chương trình lưu trú nghệ thuật nhằm khơi dậy những chiều sâu văn hóa của đô thị nghỉ dưỡng Đà Lạt, qua đó góp phần xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa tại đây - đô thị đã được UNESCO công nhận là Thành phố Sáng tạo trong lĩnh vực Âm nhạc”.

Trịnh Chu .