Thêm chế tài để tinh giản biên chế

Bộ Tư pháp vừa công bố tài liệu họp thẩm định dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 29 ngày 3/6/2023 của Chính phủ về tinh giản biên chế. Dự thảo này do Bộ Nội vụ xây dựng.

Cán bộ công chức có thể bị tinh giản nếu 1 năm không hoàn thành nhiệm vụ. Ảnh: Quang Vinh

So với Nghị định 29 thì dự thảo Nghị định đã có nhiều thay đổi, bổ sung. Theo đó, về đối tượng thực hiện chính sách tinh giản biên chế, tại Nghị định 29 quy định: “Có 2 năm liên tiếp liền kề tại thời điểm xét tinh giản biên chế, cán bộ, công chức, viên chức có 1 năm xếp loại chất lượng ở mức hoàn thành nhiệm vụ và 1 năm không hoàn thành nhiệm vụ nhưng không thể bố trí việc làm khác phù hợp”.

Còn tại dự thảo Nghị định mới, Bộ Nội vụ đề xuất thay bằng quy định: “Trong năm trước liền kề hoặc trong năm thực hiện xét tinh giản biên chế xếp loại chất lượng ở mức không hoàn thành nhiệm vụ”.

Theo cơ quan soạn thảo, việc sửa đổi nhằm đảm bảo phù hợp với quy định của dự Luật Cán bộ, công chức năm 2024 sắp được ban hành. Tại dự luật quy định giải quyết cho thôi việc đối với công chức có 1 năm không hoàn thành nhiệm vụ.

Mới đây, UBND tỉnh Nghệ An cũng đã ban hành Hướng dẫn tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nhằm thực hiện mục tiêu tinh giản biên chế, cơ cấu lại bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ. Theo đó, khuyến khích các cơ quan, đơn vị tinh giản 20% biên chế ngay trong năm 2025 và 2026. Các tiêu chí đưa ra đánh giá bao gồm: Phẩm chất đạo đức, tinh thần trách nhiệm, ý thức kỷ luật: 20 điểm; Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, khả năng đáp ứng yêu cầu công việc: 30 điểm; Kết quả, sản phẩm công việc trong 3 năm gần nhất: 45 điểm; Đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và có thành tích tiêu biểu: 5 điểm. Tỉnh Nghệ An cũng xác định rõ, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị phải ban hành tiêu chí và thang điểm đánh giá trước ngày 10/6, đồng thời hoàn thành rà soát chất lượng cán bộ, công chức, viên chức trước ngày 20/6.

Thực tế, tinh giản biên chế, không chỉ nằm ở việc tinh gọn lại bộ máy, mà điều quan trọng là cho người kém chất lượng nghỉ và giữ chân được người tài. Nếu cơ chế chính sách không phù hợp sẽ dẫn đến trường hợp người có năng lực nhân cơ hội này để xin nghỉ nhận chế độ hỗ trợ, và chuyển sang làm việc tại khu vực tư. Vừa qua tình trạng “chảy máu” chất xám từ y tế, giáo dục sang lĩnh vực tư đã cho thấy điều đó.

Tại Kỳ họp thứ 9, khi Quốc hội thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế - xã hội năm 2025, đại biểu Trần Đức Thuận (Đoàn Nghệ An) cho rằng, chúng ta đang thực hiện cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy. Cách mạng thì có những hy sinh mất mát, trước kia hy sinh về con người, còn bây giờ hy sinh về việc làm, thu nhập, địa vị xã hội. Chủ trương của Đảng là rất đúng nhưng vấn đề triển khai ở cấp chính quyền như thế nào?

“Tôi đi tiếp xúc cử tri, có người nói 2 vợ chồng em đang ở tỉnh này, bây giờ sáp nhập sang tỉnh khác làm việc thì tâm tư lắm, đi cả trăm cây số. Do đó các cấp ủy chính quyền các địa phương từ chủ trương của Đảng cần linh hoạt sáng tạo để đạt hiệu quả cao nhất, làm sao đừng để cán bộ thấy mình bị ở ngoài xã hội. Họ sẵn sàng hy sinh mất mát, nhưng quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là không để ai bị bỏ lại phía sau. Do đó, nếu cả 2 vợ chồng cùng nghỉ một lúc thì chúng ta cũng phải tính toán, chủ động làm tốt công tác tư tưởng, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức người lao động bị ảnh hưởng khi thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy” - ông Thuận nêu vấn đề.

Liên quan đến vấn đề trên, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, tại dự thảo Nghị định mới thay thế Nghị định 29 muốn tăng chế tài để sát hạch và sàng lọc cán bộ công chức. Trước kia 2 năm không hoàn thành nhiệm vụ thì cho nghỉ. Còn bây giờ theo dự thảo Nghị định mới 1 năm không hoàn thành nhiệm vụ có thể cho nghỉ. Nghĩa là chế tài ở mức cao hơn trong tinh giản biên chế để nâng cao chất lượng, đòi hỏi cán bộ công chức phải phấn đấu.

Song vấn đề đặt ra là liệu có trường hợp người có năng lực không được nghỉ theo Nghị định 178 (nay được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 67/2025/NĐ-CP) nhưng nhân cơ hội này cố tình không hoàn thành nhiệm vụ để được nghỉ sớm, nhận chế độ hay không, ông Dĩnh đánh giá, người có năng lực bao giờ cũng có lòng tự trọng, không phải chây ì cố tình không làm việc để nghỉ sớm và nhận chế độ hỗ trợ. Còn kể cả có năng lực mà vẫn cố tình không làm việc để được nghỉ sớm nhận chế độ thì cũng giải quyết cho nghỉ. “Bởi cán bộ phải có năng lực và đạo đức. Dù có năng lực nhưng tư tưởng ý thức không tốt, được giữ lại nhưng vẫn muốn nghỉ thì nên cho nghỉ” - ông Dĩnh nói và dẫn chứng vừa qua tại Hà Nội đã giữ lại những người có năng lực, không cho nghỉ theo Nghị định 178. Song những người đó vẫn tiếp tục xin về thì Hà Nội giải quyết cho nghỉ luôn. Đó là quyết định rất đúng đắn vì cán bộ không chỉ cần có mỗi năng lực mà còn cần cả đạo đức và ý thức trách nhiệm.

Ông Dĩnh cũng đánh giá cách làm của Nghệ An khi ban hành Hướng dẫn tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nhằm thực hiện mục tiêu tinh giản biên chế, cơ cấu lại bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ là điều rất tốt. Bởi hiện nay Bộ Nội vụ cũng đang xây dựng KPI - bộ chỉ số đánh giá đối với cán bộ công chức, viên chức. Lúc đó mới lượng hóa được chi tiết tiêu chuẩn ví dụ phẩm chất đạo đức, tinh thần thái độ, kết quả hoàn thành nhiệm vụ. Bởi hiện nay chúng ta đang chuyển bộ máy hành chính nhà nước từ quản lý sang phục vụ và kiến tạo.

H.Vũ