Thế mạnh cũng phải thay đổi

Khách đến tham quan các điểm di tích ở Huế

Khách cần trải nghiệm mới

Đặt một câu hỏi với gần cả trăm du khách, hơn 90% trong số đó khẳng định lựa chọn tham quan di sản khi đến Huế. Song, ở câu hỏi liệu họ có trở lại lần 2 tại các điểm đến đó, đa phần đều phân vân. Chị Nguyễn Thị Tú Vy, du khách từ Hà Nội chia sẻ: “Nếu Đại Nội, các điểm tham quan di sản có sản phẩm mới, dĩ nhiên chúng tôi muốn quay lại. Còn nếu chỉ tham quan, chụp ảnh, chưa có trải nghiệm mới, thì tôi cho rằng, ai cũng phải cân nhắc khi quyết định mua vé lần 2”.

Chia sẻ của chị Vy làm tôi nhớ đến lần trò chuyện với những người làm lữ hành. Ở một góc độ nào đó, khách nội địa và khách quốc tế đều mong muốn tìm kiếm những điểm mới hấp dẫn. Một người làm ở doanh nghiệp lữ hành phân tích, điển hình như khách Pháp vốn rất thích văn hóa của Huế. Họ thích đền đài, lăng tẩm, sinh thái, nhà vườn, sông Hương và những gì thể hiện bằng văn hóa, như cách lồng văn hóa Huế vào trong ẩm thực. Nhưng 5 - 10 năm, không có gì thay đổi trong sản phẩm đó nên khách Pháp ít quay trở lại. Hiện nay, lượng khách Pháp lưu trú tại Huế có dấu hiệu thưa hơn, họ chuyển vào Đà Nẵng và Hội An.

Khách tham quan và chụp ảnh tại Hoàng cung Huế

Thành phố Huế là vùng đất giàu tính lịch sử, mang trong mình những giá trị di sản của quốc gia và thế giới với 8 di sản thế giới được UNESCO ghi danh; có hàng trăm lễ hội dân gian và cung đình cùng nền văn hóa ẩm thực phong phú và độc đáo; là vùng đất có nhiều cảnh quan thiên nhiên xinh đẹp và hùng vĩ… Thế nhưng, hoạt động du lịch của Huế qua góc nhìn của doanh nghiệp lữ hành và du khách vẫn còn đơn điệu, chưa khai thác tốt các giá trị độc đáo, đặc trưng của loại hình văn hóa - di sản để tạo ra những sản phẩm khác biệt.

Thực tế, chỉ riêng câu chuyện phát triển du lịch di sản đã cho thấy tuy phải thận trọng gắn với công tác bảo tồn, nhưng nếu biết cách, có thể tạo ra nhiều sản phẩm hấp dẫn. Trong một chia sẻ về phát triển du lịch và bảo tồn di sản với báo chí, TS. Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho rằng, sản phẩm du lịch cần chất liệu từ di sản, ngược lại các di sản cũng cần ngành du lịch để được giới thiệu đến du khách. Tuy nhiên, mỗi loại hình di tích hay di sản văn hóa phi vật thể lại cần cách tiếp cận khác nhau cho phù hợp với hoạt động du lịch. Điều quan trọng là gìn giữ nguyên vẹn những giá trị tại di tích, sau đó bổ sung thêm trải nghiệm cho khách du lịch.

Ông Đinh Mạnh Thắng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch TP. Huế cho rằng, những xu hướng mới đặt ra yêu cầu mới về sản phẩm du lịch. Sản phẩm mới không hẳn là sáng tạo hoàn toàn, mà có thể dựa trên tiềm năng, thế mạnh du lịch sẵn có để biết cách khai thác, nâng cấp, làm đến nơi đến chốn.

Một trong những gợi ý mà một số người làm du lịch chỉ ra, điển hình như trong Đại Nội Huế, không chỉ phục vụ du khách tham quan mà có thể nghiên cứu, tạo ra các chương trình trải nghiệm sâu hơn để khách tìm hiểu về lịch sử, đời sống vua, quan ngày xưa. Việc tạo ra các trải nghiệm có thể bố trí ở không gian, với phục trang, các trang thiết bị phù hợp, đảm bảo được yếu tố trải nghiệm nhưng không đụng chạm đến câu chuyện bảo tồn.

Đưa khách vào chiều sâu văn hóa, di sản

Quay ngược thời gian khoảng 8 năm trước, khi trao đổi với chúng tôi về tính hấp dẫn của sản phẩm văn hóa, di sản, trước những ý kiến cho rằng, di sản Huế chưa làm hài lòng khách, một lãnh đạo Sở Du lịch thẳng thắn đánh giá, có nhiều điểm đến trong cả nước và khu vực, sản phẩm hấp dẫn nhưng không có chiều sâu. Trong khi đó, với văn hóa di sản Huế, đi vào “lớp” đầu tiên thấy hấp dẫn, vào “lớp” nữa vẫn hài lòng và đến “lớp” 3 - 4, văn hóa di sản Huế vẫn tạo sự bất ngờ với du khách. Chỉ là, các dịch vụ khai thác “chưa tới” mà thôi. Gần một thập kỷ trải qua, có lẽ câu câu hỏi dịch vụ khai thác đã tới chưa vẫn cần đặt lại.

Cái khó của việc khai thác du lịch văn hóa, di sản là phải dựa trên nguyên tắc đảm bảo các quy định nghiêm ngặt của bảo tồn, tránh gây hại, xâm lấn. Thực tế, những quy định nghiêm ngặt của di sản thế giới khiến việc khai thác du lịch ở Huế chủ yếu dừng lại ở mức tham quan, chưa có nhiều trải nghiệm. Trong khi đó, đối với du lịch, những dịch vụ có thể thụ hưởng, trải nghiệm trực tiếp mới được đánh giá là hấp dẫn, tăng mức chi tiêu của du khách. Điều này đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ để tạo ra các sản phẩm phù hợp.

Huế có thể tham khảo mô hình du lịch tương đồng ở một số nước bạn. Điển hình như mô hình của Kyoto (Nhật Bản), nơi duy trì, bảo tồn và phục dựng di sản văn hóa một cách tinh tế thông qua các trải nghiệm độc đáo. Lấy cảm hứng từ Kyoto, du lịch Huế có thể tạo ra các hành trình khám phá như mặc áo dài truyền thống tương tự Kimono, thưởng thức trà cung đình trong không gian thanh tịnh giống trà đạo Nhật Bản, hay thưởng thức ngự tửu theo phong cách ẩm thực quý tộc. Các hoạt động như xem nhã nhạc, tham gia lễ hội cung đình tái hiện, hoặc đạp xích lô quanh Hoàng thành có thể được tổ chức bài bản, kết hợp với hướng dẫn viên am hiểu lịch sử.

Ông Đỗ Ngọc Cơ, Chủ tịch Hội Lữ hành TP. Huế, Giám đốc Công ty TNHH Du lịch Xanh Việt cho rằng, mặc dù các điểm di tích đã triển khai nhiều giải pháp, các hoạt động để phục vụ du khách, trong đó có phục dựng và tái hiện nghi thức đổi gác tại Ngọ Môn, Đại Nội Huế, song vẫn cần hơn những hoạt động, trải nghiệm mang tính chiều sâu. Đơn vị chức năng có thể nghiên cứu, sân khấu hóa các hoạt động lễ hội như các show diễn đặc biệt vào ban đêm, vừa có yếu tố nghệ thuật và gắn với những câu chuyện lịch sử, tạo ra những trải nghiệm thú vị cho khách.

Cũng theo các chuyên gia, dựa trên giá trị di tích, di sản, các công ty du lịch có thể xây dựng nhiều sản phẩm khác nhau như du lịch học đường, giáo dục di sản cho học sinh, sinh viên...

Hữu Phúc