Thế hệ trẻ cần trang bị gì trước làn sóng thất nghiệp?

Thực trạng đáng báo động

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong quý I/2025, cả nước ghi nhận hơn 1 triệu lao động trẻ (từ 15 - 24 tuổi) không có việc làm. Đáng chú ý, tại khu vực thành thị, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên lên tới 11,06%, cao hơn so với khu vực nông thôn.

Những con số này phản ánh một thực tế đáng báo động: thế hệ trẻ đang trở thành nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất trước những biến động của thị trường lao động.

Nguyên nhân không chỉ nằm ở yếu tố cạnh tranh gay gắt hay sự dư thừa lao động phổ thông. Thị trường việc làm hiện đang chuyển dịch nhanh chóng dưới tác động của cuộc cách mạng công nghệ.

Trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa và chuyển đổi số không chỉ thay đổi cách thức làm việc, mà còn làm biến mất hàng loạt ngành nghề truyền thống.

Các lĩnh vực như phân tích dữ liệu, công nghệ bền vững, công nghệ sinh học và trí tuệ nhân tạo (AI)… đang mở ra nhiều cơ hội việc làm mới

Một báo cáo từ Diễn đàn Kinh tế thế giới dự báo rằng, đến năm 2030, khoảng 92 triệu việc làm hiện tại sẽ bị thay thế bởi máy móc. Nhưng ở chiều ngược lại, khoảng 170 triệu việc làm mới sẽ ra đời, chủ yếu trong các lĩnh vực như phân tích dữ liệu, công nghệ bền vững, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo (AI)…

Điều này tạo nên một nghịch lý trong kỷ nguyên số: công việc không giảm đi, thậm chí còn tăng lên, nhưng yêu cầu kỹ năng và tư duy mới.

Những tấm bằng cấp truyền thống không còn là “tấm vé an toàn” để bước chân vào thị trường lao động.

Trong bối cảnh này, thị trường lao động đang đặt ra những đòi hỏi ngày càng khắt khe hơn. Kiến thức chuyên môn là chưa đủ, người lao động còn cần có khả năng làm việc đa nhiệm, tư duy phản biện và đặc biệt là sự hiểu biết về công nghệ.

Lối đi nào cho người trẻ?

Tại tọa đàm Hiền tài là nguyên khí của quốc gia trong kỷ nguyên 4.0, CEO Công ty tuyển dụng nhân sự JOHN HUNT Nguyễn Thái Hà cho biết, để nâng cao khả năng thích ứng và tăng sức cạnh tranh trên thị trường lao động hiện nay, thế hệ trẻ cần trang bị 3 nhóm năng lực cốt lõi.

Trước hết là năng lực chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn, đây là nền tảng để tạo ra hiệu quả công việc. Bởi trong môi trường doanh nghiệp, nếu không mang lại giá trị, rất khó để nhân sự phát triển lâu dài.

Tuy nhiên, bên cạnh chuyên môn, yếu tố mang tính quyết định là tư duy chủ động. Thế hệ trẻ cần có khả năng làm việc độc lập, biết tự giải quyết vấn đề mà không phụ thuộc vào sự giám sát hay nhắc nhở.

Tiếp đó là kỹ năng làm việc nhóm, khả năng phối hợp hiệu quả và thấu hiểu người khác để phát huy sức mạnh của tập thể. Điều này ngày càng trở nên quan trọng trong môi trường làm việc hiện đại.

Đặc biệt, trong một xã hội luôn vận động, điều đúng hôm nay có thể sai vào ngày mai. Vì vậy, các bạn trẻ cần học cách làm nhanh, sai nhanh, sửa nhanh. Đây là những kỹ năng sống còn để trở thành nhân sự có giá trị thực sự trong bất kỳ tổ chức nào.

CEO Công ty tuyển dụng nhân sự JOHN HUNT Nguyễn Thái Hà chia sẻ tại tọa đàm Hiền tài là nguyên khí của quốc gia trong kỷ nguyên 4.0

Cũng theo chị Thái Hà, có một điều chắc chắn, công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ được ứng dụng vào hầu hết mọi lĩnh vực và công việc. Vì vậy, những ai nằm ngoài làn sóng đó, không cập nhật công nghệ, sẽ dần trở nên lạc hậu.

Trong tuyển dụng hiện nay, không thiếu các bài kiểm tra khả năng ứng dụng AI vào công việc. Ví dụ, người làm marketing sẽ được hỏi về việc dùng AI để sáng tạo nội dung, phân tích dữ liệu; người làm nhân sự (HR) cũng phải biết áp dụng công nghệ vào sàng lọc hồ sơ, thiết kế bài test đánh giá ứng viên…

Trong thị trường lao động biến động từng ngày, mỗi bạn trẻ cần chủ động định vị và nâng cấp bản thân.

Không thể trông chờ vào bằng cấp hay kinh nghiệm trong quá khứ. Hiện nay, điều tạo nên lợi thế cạnh tranh là khả năng học nhanh, làm linh hoạt và thích nghi với những tiêu chuẩn mới. Việc trau dồi chuyên môn, phát triển kỹ năng mềm và đặc biệt, khả năng sử dụng công nghệ vào công việc không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc.

Sự chuẩn bị toàn diện, từ kỹ năng “cứng” đến năng lực “mềm” chính là “bộ giáp” để thế hệ trẻ khẳng định được vị trí của mình trong guồng quay khốc liệt của nền kinh tế số.

THANH MAI - MỸ TRANG