Thầy giáo đam mê sáng kiến kỹ thuật môi trường từ rác thải

Quỹ Vifotec - Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp Bộ KH&CN, Tổng LĐLĐ Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vừa trao thưởng cho 43 công trình xuất sắc đạt giải thưởng Sáng tạo KH-CN Việt Nam năm 2024. Trong số đó, công trình “Thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư” của TS Võ Anh Khuê và các cộng sự (Trường cao đẳng Công Thương miền Trung) đã được vinh dự nhận giải khuyến khích. Đây là công trình nghiên cứu KH-CN ở Phú Yên đầu tiên đạt giải thưởng này.

Giải thưởng Sáng tạo KH-CN Việt Nam được tổ chức hằng năm để xét tặng các tác giả có những công trình KH-CN có giá trị khoa học, KT-XH lớn, được thực hiện tại Việt Nam nhằm khích lệ, tôn vinh và công nhận sự đóng góp nổi bật của các tác giả và nhằm khuyến khích việc tiếp tục nghiên cứu, áp dụng các thành tựu KH-CN tiên tiến vào sản xuất và đời sống.

Sáng kiến từ thực tiễn cuộc sống

Theo TS Võ Anh Khuê, hiện nay việc triển khai một mô hình mang tính thực tế nhằm bảo vệ môi trường là hết sức cần thiết và hữu ích. Đây cũng là lý do mà các đề tài, sáng kiến của anh và các cộng sự đều xuất phát từ thực tiễn cuộc sống.

Cuối năm 2020, TS Võ Anh Khuê và các cộng sự theo sự gợi ý và phối hợp của Sở TN&MT (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) đã nghiên cứu làm thùng ủ phân từ rác thải hữu cơ. Sau thời gian triển khai thực hiện, kết quả đã xây dựng được nguyên lý chung về ủ rác hiếu khí tự nhiên trong thùng kín với dòng khí hướng lên. Từ nguyên lý này, anh và các cộng sự đã thiết kế và chế tạo các loại thùng ủ phân compost để góp phần phân loại, giảm thiểu rác thải hữu cơ tại nguồn.

“Rác hữu cơ dễ phân hủy sinh học, là rác thải từ những hoạt động hằng ngày như sinh hoạt, du lịch, sản xuất nông nghiệp… Rác hữu cơ có khả năng phân hủy nhanh và có thể được sử dụng để tái chế những sản phẩm sinh học có ích để phục vụ dân sinh trong nhiều lĩnh vực…”, TS Võ Anh Khuê cho biết.

Theo TS Võ Anh Khuê, thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư, là thiết bị ủ rác thành mùn hữu cơ theo nguyên lý hiếu khí. Điểm đặc biệt của công trình là hiếu khí toàn diện khối rác trong không gian kín bằng không khí tự nhiên do chênh lệch nhiệt độ bên trong và bên ngoài thiết bị, trong quá trình ủ rác không cần sử dụng chế phẩm vi sinh mà hoàn toàn dựa vào vi sinh vật tự nhiên có sẵn trong rác thải. Nguồn không khí được cung cấp tự nhiên từ đáy và các lỗ trên vỏ thùng, giảm tổn thất nhiệt của khối rác nhờ vào thiết kế kín của thùng. Sản phẩm sau quá trình ủ kết thúc là phân bón, mùn hữu cơ. Hiện nay, thiết bị này đã được sử dụng phổ biến ở nhiều nơi từ đô thị đến nông thôn và miền núi, vừa tài nguyên hóa rác thành mùn hữu cơ để bón cho cây trồng, vừa góp phần phân loại và giảm thiểu rác thải sinh hoạt tại nguồn, giúp giảm tải trong công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải tập trung ở các bãi rác thải.

-TS Võ Anh Khuê hướng dẫn người dân huyện Phú Hòa tiến hành sử dụng thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư. Ảnh CTV

Thiết thực với cộng đồng

Hiện nay, công trình “Thiết bị ủ chất thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư” đã và đang sử dụng phổ biến trong thực tiễn và được người sử dụng đánh giá cao, bởi không đòi hỏi bố trí quỹ đất riêng, có thiết kế khá đơn giản, dễ sử dụng, không cần sử dụng chế phẩm vi sinh mà vẫn xử lý được rác, cơ chế xử lý rác hoàn toàn bằng tự nhiên mà không gây mùi, đảm bảo vệ sinh. Hiện nay, thiết bị này được người dân trong và ngoài tỉnh sử dụng rộng rãi. Trong đó, tỉnh Phú Yên đã biên tập thành tài liệu phổ biến cho lực lượng tuyên truyền viên ở 9/9 huyện, thị xã, thành phố và được triển khai dạng mô hình điểm tại các địa phương; tỉnh Bình Định triển khai quy mô đại trà ở các huyện Phù Cát, Phù Mỹ, Tây Sơn, Tuy Phước, Hoài Nhơn.

Mới đây, công trình thùng ủ rác này được TS Nguyễn Thị Hạnh Tiên của Trường đại học Phenikaa (Hà Nội) chọn là một trong các giải pháp để đưa vào nghiên cứu, đánh giá đề tài "Nhân rộng các giải pháp thu hồi chất thải, hướng tới một xã hội tuần hoàn” do Quỹ Nafosted và các tổ chức quốc tế hỗ trợ thực hiện tại phường 7 (TP Tuy Hòa). Ngoài ra, công trình “Thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư” còn được giới thiệu trong tài liệu “Mô hình sáng kiến hay trong xây dựng nông thôn mới năm 2023” của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương.

Với niềm đam mê nghiên cứu sáng tạo, TS Võ Anh Khuê đã đạt nhiều giải thưởng ở các hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Phú Yên, đạt nhiều sáng kiến, đề tài của các cấp. Hiện tại, công trình “Thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư” - thùng ủ rác compost đã được Cục Sở hữu trí tuệ chấp nhận đơn hợp lệ đăng ký bằng độc quyền giải pháp hữu ích và bằng độc quyền nhãn hiệu “Vincobin”.

Nhận xét về kết quả nghiên cứu ứng dụng này, ông Lê Kim Anh, Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng Công Thương miền Trung, chia sẻ: Thiết bị ủ rác thải hữu cơ dễ phân hủy sinh học ở cụm dân cư là mô hình góp phần giảm rác thải trong các khu dân cư, giảm tải rất lớn cho người thu gom rác, đồng thời không phát sinh mùi hôi, tạo ra sản phẩm đầu cuối là nước tẩy rửa sinh học và phân bón hữu cơ.

HOÀNG HÀ THẾ