Thấy gì qua bức tranh doanh nghiệp trong 9 tháng?

Trong 9 tháng, cả nước có 231.300 DN gia nhập thị trường. Ảnh minh họa

Doanh nghiệp gia nhập thị trường tăng cao

Số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, 9 tháng năm 2025 ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực. Cả nước có 231.300 DN gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 26,4% so với cùng kỳ năm 2024 tăng gấp 1,3 lần số DN rút lui khỏi thị trường.

Theo Cục Thống kê, có bốn điểm sáng nổi bật. Thứ nhất, làn sóng khởi nghiệp bùng nổ mạnh mẽ sau khi Nghị quyết số 68-NQ/TW được ban hành (tháng 5/2025). Bình quân từ tháng 6 đến tháng 9, mỗi tháng có hơn 18.600 DN thành lập mới - tăng 44,7% so với bình quân 5 tháng đầu năm và tăng gấp 1,5 lần trung bình giai đoạn 2021-2024.

Thứ hai, niềm tin kinh doanh được củng cố rõ rệt. Có hơn 83.300 DN quay trở lại hoạt động, tăng 41,3% so với cùng kỳ năm trước. Đây là minh chứng cho hiệu quả của các chính sách hỗ trợ và tín hiệu phục hồi niềm tin thị trường.

Thứ ba, tổng vốn đăng ký bổ sung của các DN đang hoạt động đạt 3,3 triệu tỷ đồng, tăng tới 186,5% so với cùng kỳ năm 2024 - phản ánh niềm tin vào triển vọng và cơ hội đầu tư.

Thứ tư, tốc độ DN rút lui khỏi thị trường có xu hướng chững lại, chỉ tăng 6,8% - mức thấp nhất kể từ đầu năm.

“Đây là kết quả trực tiếp của các chính sách thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân và cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh, cho thấy niềm tin của DN đang trở lại,” Cục Thống kê đánh giá.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nhận định: Cộng đồng DN đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong việc duy trì môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch và có thể dự báo. Các chính sách như giảm 2% thuế giá trị gia tăng, gia hạn thuế - tiền thuê đất, cùng các gói tín dụng ưu đãi lãi suất… đã trở thành “liều thuốc trợ lực” giúp DN giảm chi phí, duy trì hoạt động và chuẩn bị cho chu kỳ tăng trưởng mới.

Từ góc nhìn ngành hàng, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, cho biết: “Dù đối mặt với thách thức chi phí đầu vào và biến động thương mại quốc tế, ngành gỗ vẫn tăng trưởng tích cực. Kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đạt khoảng 12,5 tỷ USD, và mục tiêu cả năm 18 tỷ USD là khả thi.”

Nhiều thách thức vẫn hiện hữu

Bức tranh DN vẫn còn những gam màu trầm. Trong 9 tháng, cả nước có 175.000 DN rút lui khỏi thị trường - bình quân gần 19.400 DN mỗi tháng. Con số này cho thấy sức ép từ chi phí, thị trường và thể chế vẫn đang đè nặng lên khu vực DN.

Theo TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng Chính phủ, chi phí đầu vào và vốn tín dụng vẫn là “điểm nghẽn” lớn. Dù lãi suất đã giảm, song điều kiện vay vốn còn khắt khe; giá nguyên liệu, năng lượng, logistics, nhân công… vẫn tăng. Nhiều DN nhỏ và vừa chưa đủ điều kiện tài chính, tài sản đảm bảo để tiếp cận tín dụng - dẫn đến “khát vốn” ngay từ khi khởi sự.

Còn theo PGS,TS. Đinh Trọng Thịnh, sức mua trong nước hồi phục nhưng chưa bền vững, chủ yếu tập trung tại đô thị lớn, trong khi khu vực nông thôn vẫn thắt chặt chi tiêu. Đơn hàng xuất khẩu dù có dấu hiệu tăng, nhưng thiếu ổn định, phụ thuộc vào diễn biến kinh tế toàn cầu - đặc biệt là tại Mỹ, EU và Trung Quốc.

Một “nút thắt” kéo dài khác là thủ tục hành chính và chi phí không chính thức. Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng: “Mặc dù cải cách hành chính được thúc đẩy, nhưng ‘giấy phép con’, quy định chồng chéo giữa các văn bản pháp luật vẫn tồn tại. Thời gian và chi phí tuân thủ còn cao, đặc biệt trong các lĩnh vực đất đai, xây dựng, môi trường. Đây là gánh nặng ngầm bào mòn sức cạnh tranh của DN.”

Tiếp sức để doanh nghiệp bứt phá

Các chuyên gia nhận định, để duy trì đà phục hồi và phát triển DN bền vững, cần tập trung vào ba nhóm giải pháp lớn:

Một là, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ và tài khóa, giữ mặt bằng lãi suất hợp lý, giúp DN yên tâm đầu tư dài hạn.

Hai là, tiếp tục cắt giảm thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ và tạo môi trường cạnh tranh công bằng, minh bạch. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa kênh huy động vốn - đặc biệt là các quỹ bảo lãnh tín dụng, quỹ đầu tư khởi nghiệp, thị trường trái phiếu DN.

Ba là, hỗ trợ DN đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, xanh hóa sản xuất và phát triển nhân lực chất lượng cao. Đồng thời, tăng cường xúc tiến thương mại, tận dụng cơ hội từ 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), mở rộng thị trường xuất khẩu và gia tăng giá trị nội địa.

Khi các chính sách hỗ trợ đồng bộ được triển khai cùng với nỗ lực tự thân của DN, sức bật của cộng đồng DN Việt Nam sẽ được củng cố - không chỉ hồi phục tạm thời mà trở thành nền tảng vững chắc cho tăng trưởng dài hạn.

Nhìn tổng thể, bức tranh DN Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2025 là sự đan xen giữa gam sáng của niềm tin và gam trầm của thách thức. DN đã “khỏe hơn” sau giai đoạn khó khăn, nhưng để “bứt phá” thật sự, cần một môi trường kinh doanh ổn định, chi phí hợp lý và thể chế minh bạch.

Nếu các giải pháp được thực thi đồng bộ và nhất quán, năm 2026 có thể đánh dấu bước chuyển từ phục hồi sang bứt phá, đưa khu vực DN thực sự trở thành trụ cột của tăng trưởng kinh tế bền vững./.

DIỆU THIỆN