Thay đổi tư duy đầu tư cho giáo dục vùng khó từ Nghị quyết 71

Hoạt động tập thể dục giữa giờ của học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học - THCS Trà Nam.

Giữ giáo viên vùng khó ở lại với nghề

Ông Võ Đăng Chín, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học - THCS Trà Nam (xã Trà Linh, TP Đà Nẵng) kỳ vọng của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo sẽ là đòn bẩy giúp thay đổi tư duy đầu tư và nâng chất lượng giáo dục vùng khó.

Theo ông Chín, Nghị quyết 71 đưa ra một số điểm mới quan trọng liên quan đến chính sách đối với đội ngũ giáo viên và nhân viên ngành Giáo dục tại vùng khó khăn. Theo đó, phụ cấp cho giáo viên vùng khó được nâng lên mức 100% và lần đầu tiên nhân viên thư viện, thiết bị cũng được hưởng chế độ phụ cấp riêng. Đây được coi là bước tiến nhằm hỗ trợ nhóm vốn có mức lương thấp, ít chế độ ưu đãi và thường xuyên phải làm việc trong điều kiện khắc nghiệt.

Học sinh Trường Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học - THCS Trà Nam tham gia các hoạt động trong Ngày hội đọc sách.

"Thực tế, nhân viên các trường vùng khó hiện chỉ có một nguồn thu nhập chính từ khoản lương hàng tháng. Trong khi đó, công việc đòi hỏi tập trung toàn thời gian. Nhân viên cũng không có kỳ nghỉ hè như giáo viên. Chính sách mới được kỳ vọng giúp cải thiện thu nhập thêm khoảng 30%, góp phần giảm bớt gánh nặng kinh tế cho họ", Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học - THCS Trà Nam phân tích.

Tuy nhiên, theo ông Võ Đăng Chín, vấn đề thiếu giáo viên tại các vùng miền núi không chỉ nằm ở chính sách đãi ngộ, thu hút bằng chế độ tiền lương và phụ cấp. Khó khăn lớn nhất nằm ở cơ sở vật chất còn hạn chế và đời sống vật chất, tinh thần của giáo viên quá thiếu thốn. Do đó, tăng phụ cấp chỉ là giải pháp trước mắt, để giải quyết tận gốc cần có chính sách toàn diện hơn, từ đầu tư hạ tầng đến nâng cao chất lượng đời sống cho đội ngũ giáo viên nơi vùng sâu, vùng xa.

Không chỉ dừng lại ở việc tăng phụ cấp, Nghị quyết 71 còn được kỳ vọng tạo ra sự thay đổi về tư duy trong đội ngũ nhà giáo và nhân viên giáo dục vùng khó. Bởi thực tế lâu nay, nhiều giáo viên chỉ nhìn nhận chính sách hỗ trợ như một “khoản tiền đến tay sau vài năm công tác”, trong khi những ràng buộc về điều kiện làm việc và môi trường dạy học vẫn chưa được cải thiện đáng kể.

Ông Võ Đăng Chín cho rằng, để giải quyết tận gốc tình trạng này, cùng với cải thiện chính sách tiền lương, phụ cấp thu hút đối với giáo viên vùng khó, cần đi kèm với nâng cấp cơ sở vật chất, rút ngắn khoảng cách vùng miền, tạo điều kiện dạy học thuận lợi hơn.

"Một trong những vấn đề lớn nhất của giáo dục vùng khó hiện nay không chỉ nằm ở thu nhập mà còn ở việc tổ chức, bố trí nhân sự và điều kiện công tác. Thực tế cho thấy có những giáo viên phải di chuyển hàng chục cây số, thậm chí mất nửa ngày đường từ một xã miền núi này đến một xã miền núi khác để dạy học. Nếu được bố trí dạy học ngay tại địa phương, thầy cô sẽ giảm bớt vất vả trong đi lại. Đây mới là yếu tố giúp họ gắn bó và yên tâm với nghề.

Để giải quyết tận gốc tình trạng thiếu giáo viên, không chỉ tăng phụ cấp mà cần có giải pháp điều động, luân chuyển hợp lý, sao cho giáo viên có điều kiện trở về công tác gần địa phương. Khi đời sống và môi trường làm việc được cải thiện, giáo viên không chỉ yên tâm gắn bó mà còn có động lực phát huy năng lực. Đặc biệt, với sự năng động của đội ngũ cán bộ quản lý trẻ, cơ chế mới được kỳ vọng sẽ thúc đẩy chất lượng giáo dục đi lên rõ rệt", ông Chín nêu ví dụ và đề xuất.

Bồi dưỡng giáo viên theo nhu cầu dạy - học thực tế

Ông Võ Đăng Chín cho rằng, một điểm đáng chú ý khác của Nghị quyết 71 là chính sách đào tạo, bồi dưỡng giáo viên. Trước đây, giáo viên tiểu học thường tự túc nâng trình độ từ trung cấp lên cao đẳng, đại học và gần như đội ngũ giáo viên hiện có đã đạt chuẩn theo yêu cầu của Luật Giáo dục.

Chính sách đào tạo, bồi dưỡng giáo viên theo đó cần điều chỉnh theo hướng chuyên sâu, thực tiễn và ngắn hạn, thay vì chỉ tập trung vào bằng cấp dài hạn như thạc sĩ hay tiến sĩ. Hiện nay không chỉ ở các trường vùng khó mà ngay cả trường học ở vùng thuận lợi, vẫn có giáo viên đào tạo đơn môn nhưng dạy học trái môn. Chẳng hạn, ở cấp THCS, giáo viên đào tạo về chuyên môn Lịch sử nhưng được phân công dạy học Lịch sử – Địa lí; giáo viên Vật lí nhưng đảm nhiệm dạy học cả phân môn Sinh học và Hóa học. Đây là cách “chắp vá” mang tính bắt buộc, giải quyết tình thế, khiến chất lượng giảng dạy khó bảo đảm.

Học sinh Trường Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học - THCS Trà Nam thi vở sạch - chữ đẹp.

Ông Chín đề xuất, theo định hướng mới, cần có chiến lược đào tạo - bồi dưỡng một lực lượng giáo viên liên môn thay vì “tay ngang” như hiện nay. Các khóa bồi dưỡng có thể diễn ra ngắn hạn trong dịp hè, từ 2–3 tháng, tập trung vào những kiến thức trọng điểm và kỹ năng sư phạm thực hành. Đây sẽ là hướng đi thiết thực, vừa tiết kiệm thời gian, vừa nâng cao chất lượng giảng dạy, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Thực tế tuyển dụng gần đây cho thấy, một số địa phương vùng đặc biệt khó khăn bắt đầu dư nguồn giáo viên nhờ công tác khảo sát, sắp xếp hợp lý trước khi ký hợp đồng. Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy nếu chính sách được triển khai đồng bộ, kết hợp giữa thu nhập, cơ sở vật chất và đào tạo, thì bài toán thiếu giáo viên vùng khó có thể dần được tháo gỡ.

Hà Nguyên