Người mẹ thứ hai của học sinh dân tộc Xơ Đăng

Dù được vinh danh là cá nhân điển hình tiên tiến tại Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2025-2030, cô Hồ Thị Thùy Vân, Hiệu trưởng Trường tiểu học Kim Đồng, lại không muốn nói về thành tích của mình. Thay vào đó, cô chia sẻ những kỷ niệm buồn vui trong suốt 25 năm gắn bó với nghề giáo.

Nhọc nhằn gieo chữ

Tốt nghiệp Trường đại học sư phạm Quảng Nam năm 2001, cô Hồ Thị Thùy Vân được phân công công tác tại huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum (cũ). Được trở thành giáo viên như mong ước, nhưng về với ngôi trường vùng sâu, vùng xa, cô Vân biết con đường phía trước sẽ lắm nhọc nhằn.

Bao nhiêu năm trôi qua, cô Vân vẫn nhớ như in chuỗi ngày phải băng qua những con đường trơn trượt, lầy lội để đến trường. Không chỉ mang cặp sách, giáo án, các thầy cô còn phải mang theo đồ ăn, nước uống để ở lại trường. Có những lúc ngã lăn ra đường, mặt mũi, chân tay dính đầy sình lầy nhem nhuốc, họ nhìn nhau cười rồi đứng dậy đi tiếp.

Cô Vân (ngoài cùng bên phải) tới từng nhà vận động học sinh ra lớp.

Những con đường vùng cao nắng bụi, mưa lầy, đi lại vất vả, nhiều gia đình người Xơ Đăng lại không coi trọng việc học của con em, nên nhiều học sinh bỏ học giữa chừng. Chính vì vậy, cô Vân cùng các thầy cô giáo phải đến nhà để vận động các em quay lại trường. Đến nhà không gặp, hỏi ra mới biết các em lên rẫy phụ gia đình, các thầy cô lại băng rừng, lội suối đến rẫy tìm các em về.

Đâu chỉ vận động học sinh, cô Vân và đồng nghiệp phải thuyết phục cả phụ huynh. Nhưng người nghe, người ậm ừ cho qua, người lại ra mặt phản đối bởi với họ, cái chữ không đẻ ra được hạt lúa, trái bắp, ở nhà làm rẫy vẫn hơn. Không chịu thua, buổi tối, nhóm cô Vân lại đến nhờ sự giúp đỡ của già làng, người có uy tín để vận động bà con đưa con em tới lớp.

Cô Vân tích cực kết nối, vận động các mạnh thường quân để hỗ trợ học sinh.

Ở vùng sâu heo hút, điều kiện sống thiếu thốn, lại xa gia đình, mỗi lần nhìn ra cửa, thấy mưa trắng trời, cô Vân lại rớt nước mắt, nhiều lúc định bỏ cuộc. Nhưng thương những đứa trẻ hồn nhiên, những người dân mộc mạc, chân chất tại vùng đất khó này, cô Vân lại tự động viên mình bám trụ đến cùng.

Một rào cản khác dành cho cô giáo trẻ ngày ấy chính là ngôn ngữ. Huyện Tu Mơ Rông (cũ) có đến 95% dân số là người Xơ Đăng. Để gần gũi và dễ truyền đạt kiến thức cho học sinh, cô Vân đã dành nhiều thời gian học tiếng Xơ Đăng. Ở trường, cô trò học lẫn nhau, trò học chữ, cô học tiếng Xơ Đăng. Ngoài giờ học, cô dành thời gian để trò chuyện với các em. Cuối tuần, cô lại tới từng gia đình để tìm hiểu hoàn cảnh và phong tục, tập quán của họ. Dần dần, cô giáo Vân trở nên thân thiết, gần gũi với cả học sinh lẫn phụ huynh.

Bếp ăn tình thương

Cô Hồ Thị Thùy Vân cho rằng, thuyết phục, vận động học sinh ra lớp chỉ là giải pháp tạm thời. Để giữ chân học sinh cần có giải pháp lâu dài và hiệu quả hơn.

Trường Tiểu học Kim Đồng gồm điểm trường chính và các điểm trường thôn Ty Tu, thôn Kon Pia. Do khoảng cách từ nhà đến trường dưới 4km nên các em không được hưởng chế độ hỗ trợ theo Nghị định 116/2016/NĐ-CP. Các em thường phải mang cơm đi học, hoặc về nhà ăn cơm trưa rồi quay lại học tiếp. Điều này gây khó khăn trong việc duy trì sĩ số, cũng như đảm bảo dinh dưỡng cho các em.

Những bữa trưa tại trường giúp học sinh thuận lợi hơn trong việc học tập.

Năm 2020, cô Vân đã bàn với ban giám hiệu nhà trường tổ chức mô hình bán trú dân nuôi tại điểm trường thôn Ty Tu, cung cấp bữa trưa miễn phí cho học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, học sinh mồ côi tại trường, từ thứ 2 đến thứ 6 hằng tuần

Ban đầu, cô Vân vận động giáo viên đóng góp 100 nghìn đồng/tháng, huy động thêm sự quyên góp của một số tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, các giáo viên đa phần cũng còn nhiều khó khăn, nên để duy trì mô hình lâu dài, hiệu quả, nhà trường quyết định tận dụng khoảnh đất trống sau trường, dùng những mảnh tôn cũ quây lại để nuôi heo, gà, vịt. Sau đó, bán đi lấy tiền để duy trì mô hình bán trú dân nuôi. Bên cạnh đó, nhà trường trồng thêm rau để phục vụ bữa ăn.

Mô hình bán trú dân nuôi tại Trường Tiểu học Kim Đồng được duy trì hiệu quả suốt 5 năm qua.

Thấy mô hình mang nhiều ý nghĩa, nhiều phụ huynh cũng tham gia ủng hộ, người góp củi, người góp bó rau, quả trứng, người lại tham gia nấu ăn. Nhờ tạo được sự chung tay, đồng lòng của nhà trường – gia đình – xã hội, mô hình bán trú dân nuôi của Trường tiểu học Kim Đồng đã duy trì được 5 năm, đem lại những bữa ăn ấm áp tình thương cho học sinh vùng cao.

Năm học 2024 – 2025 vừa qua, nhà trường tiếp tục nhân rộng mô hình tại điểm trường thôn Kon Pia, 76 học sinh được ăn trưa miễn phí tại trường.

Không chỉ vậy, bản thân cô Vân còn dùng tiền cá nhân để chi trả tiền điện, mua tôn lợp nhà, hỗ trợ điện thắp sáng cho gia đình nhiều học sinh khó khăn. Đối với cô, các em được tạo điều kiện học hành, không bỏ rơi con chữ luôn là mục đích cuối cùng của nghề giáo.

Gieo yêu thương, gặt hạnh phúc

Kết quả từ những nỗ lực của tập thể giáo viên Trường Tiểu học Kim Đồng thể hiện ở sĩ số luôn đạt 100%, tỷ lệ chuyên cần luôn giữ ở mức 99,98% - 100% trong suốt 5 năm qua.

Tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh.

Tham gia Phiên chợ 0 đồng để trao quà cho học sinh vùng khó.

Ngoài duy trì bếp ăn tình thương, nhà trường thường xuyên tổ chức những hoạt động thiết thực như ngày hội bánh chưng xanh, ngày hội chợ quê… nhằm giúp học sinh có thêm trải nghiệm, hiểu thêm về văn hóa, đất nước và con người Việt Nam. Nhà trường đã thành công trong phong trào xây dựng trường học xanh – sạch – đẹp, để tạo hứng thú cho các em đến trường.

Với những thành tích đó, Trường tiểu học Kim Đồng đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua đơn vị xuất sắc dẫn đầu năm 2021; Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum (cũ) tặng Cờ thi đua năm học 2023 – 2024; danh hiệu tập thể lao động tiên tiến nhiều năm liền. Sự đóng góp của hiệu trưởng Hồ Thị Thùy Vân được ghi nhận với Bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo vì thành tích tiêu biểu xuất sắc năm 2020; danh hiệu chiến sĩ thi đua cơ sở 5 năm liền.

Cô Hồ Thị Thùy Vân từng nhận nhiều bằng khen, giấy khen vì thành tích xuất sắc.

Vừa qua, cô Hồ Thị Thùy Vân là một trong những cá nhân điển hình tiên tiến được tuyên dương tại Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Quảng Ngãi lần thứ I, giai đoạn 2025 – 2030.

Bài, ảnh: VÂN TUYỀN