Thắp sáng tương lai (kỳ 2)

Kỳ 2: Chắp cánh ước mơ cho học sinh vùng biên

Gieo chữ nơi ngã ba biên giới

Sáng sớm ở xã Bờ Y, tiếng trống của Trường THPT Nguyễn Trãi vang lên, hòa cùng tiếng nói cười của HS, mở đầu một ngày học mới. Trong phòng học nhỏ, cô giáo Đặng Thị Vĩnh Thụy (48 tuổi), dạy môn Hóa học, bắt đầu tiết dạy quen thuộc của mình.

Hơn 20 năm qua, cô Thụy bền bỉ gắn bó với bảng đen, phấn trắng, dành trọn tâm huyết cho học trò nơi ngã ba biên giới Việt Nam - Lào - Campuchia.

Cô giáo Nguyễn Thị Thùy Linh cùng các em học sinh Trường Tiểu học xã Rờ Kơi đọc sách trong giờ giải lao. Ảnh: Y ĐÔ

"Địa phương đã sớm hoàn tất công tác bàn giao mặt bằng cho dự án Trường Phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - THCS xã Dục Nông. Khu đất được bố trí rộng rãi, hơn 10 nghìn mét vuông, nằm ngay vị trí trung tâm xã. Chúng tôi kỳ vọng ngôi trường sẽ sớm được hoàn thành và đưa vào sử dụng, góp phần giảm bớt khó khăn cho HS vùng biên”.

Phó Chủ tịch UBND xã Dục Nông
TRẦN VĂN MẬU

Sinh ra ở vùng quê Tuy Phước, tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai), sau khi tốt nghiệp ngành Sư phạm Hóa, Trường Đại học Sư phạm Quy Nhơn (nay là Trường Đại học Quy Nhơn) vào năm 2000, cô Thụy chọn gắn bó với HS vùng biên.

Nhớ lại những ngày đầu, cô gặp nhiều khó khăn khi điều kiện học tập, thực hành còn thiếu thốn. Nhưng bằng sự kiên trì và sáng tạo, cô đã giúp HS tiếp cận với môn học dễ dàng hơn qua những ví dụ đời thường, những thí nghiệm nhỏ ngay trong lớp học.

Với chuyên môn vững, cô giáo Thụy được nhà trường tin tưởng giao nhiệm vụ bồi dưỡng đội tuyển HS giỏi. Từ năm 2019 - 2024, học trò được cô Thụy bồi dưỡng đã mang về 12 giải HS giỏi cấp tỉnh. Đặc biệt, trong đó có tới 2 giải Nhất và 4 giải Nhì.

Nhưng điều làm cô hạnh phúc nhất là chứng kiến học trò của mình trưởng thành, sau khi rời mái trường. Hơn 20 năm đứng lớp, cô giáo Thụy đã gặp không ít hoàn cảnh khiến bản thân nghẹn lòng.

Trong cơn mưa nặng hạt, cô Thụy nhớ lại trường hợp 3 HS ở xã Sa Loong, do nhà cách trường xa nên các em ở chung một phòng trọ gỗ nhỏ, mùa mưa thì dột, mùa lạnh gió lùa. Lần đầu đến thăm học trò đúng vào bữa cơm, cô Thụy chỉ thấy vỏn vẹn có đĩa rau và trứng chiên.

“Hôm nay có cô đến nên chúng em chuẩn bị thêm món trứng”, một em HS nói. Lời nói vô tư khiến cô nghẹn lại. Sau hôm đó, ngoài giờ dạy, cô thường mang thêm ít thức ăn, nhu yếu phẩm, vừa chia sẻ, vừa động viên các em.

Giờ đây, học trò năm xưa đã ra trường, có việc làm ổn định, hằng năm quay lại thăm trường, tri ân thầy, cô giáo. “Nghe các em nói rằng, nhờ sự quan tâm của thầy, cô giáo mà các em có được ngày hôm nay, tôi cảm thấy mọi vất vả đều xứng đáng”, cô Thụy bộc bạch.

Lan tỏa yêu thương

Tiếp nối những giáo viên đã gắn bó hàng chục năm với vùng biên, lớp giáo viên trẻ hôm nay vẫn kiên trì bám lớp nơi phên dậu Tổ quốc. Trong đó có cô giáo Nguyễn Thị Thùy Linh (30 tuổi), chủ nhiệm lớp 1A, Trường Tiểu học xã Rờ Kơi. Rờ Kơi là xã vùng biên xa xôi, đường đi quanh co, trắc trở.

Mỗi ngày, cô Linh vượt gần 60km từ nhà ở phường Đăk Cấm để đến trường, sáng đi chiều về để kịp đón con nhỏ. Có những hôm trời mưa tầm tã, đường về có đoạn bị sạt lở, bùn đất vùi lấp, cô phải dắt bộ theo lằn bánh xe đi trước.

Học sinh Trường Tiểu học và THCS Đăk Nông, xã Dục Nông trong ngày khai giảng năm học 2025 - 2026. Ảnh: TRẦN HƯỚNG

Dạy học ở vùng biên không chỉ vất vả vì đường xa mà còn khó giữ HS đến lớp thường xuyên. Bởi phần lớn phụ huynh làm rẫy, điều kiện còn khó khăn, nhiều em nghỉ học vì nhà nghèo, không có quần áo tươm tất hay đôi dép lành lặn để đi học.

Với những hoàn cảnh đó, cô giáo Linh thường đến nhà thăm hỏi, động viên HS cùng gia đình. “Trong mỗi tiết học, tôi cố gắng tạo không khí nhẹ nhàng, vui vẻ và dạy học qua trò chơi để thu hút HS”, cô Linh tâm sự.

Quảng Ngãi có 9 xã biên giới đất liền. Trong giai đoạn 1, địa phương đầu tư xây dựng 4 trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - THCS tại 4 xã biên giới, gồm: Mô Rai, Dục Nông, Rờ Kơi, Sa Loong. Tổng kinh phí gần 600 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành vào ngày 30/8/2026. Giai đoạn 2 sẽ tiếp tục xây dựng tại 5 xã biên giới còn lại, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, ổn định an sinh và an ninh, quốc phòng.

Trong lớp 1A của cô giáo Linh có em Y Hà Ngọc Ánh, người dân tộc Thái, mang căn bệnh hiểm nghèo. Vài tháng, Ánh phải được truyền máu một lần, trong khi gia đình thuộc diện hộ nghèo nên rất khó khăn.

Thấy vậy, cô giáo Linh đã kêu gọi các nhà hảo tâm hỗ trợ sách vở, quần áo, đồ dùng học tập cho Ánh cùng nhiều học sinh khác. Mỗi lần Ánh đi bệnh viện về, không chỉ đến thăm, mua sữa, áo mới cô Linh còn dành thời gian dạy kèm để bổ sung kiến thức cho Ánh.

“Tôi chỉ mong các em được học trong một ngôi trường khang trang, đủ đầy hơn, để hành trình tìm tri thức không còn là những bước chân vất vả mỗi ngày”, cô Linh bộc bạch.

Ước mơ thành hiện thực

Nỗi niềm, mong ước của cô giáo Linh, cũng như thầy và trò các xã vùng biên sắp trở thành hiện thực, khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 298/NQ-CP ngày 26/9/2025, ban hành Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Thông báo Kết luận số 81-TB/TW ngày 18/7/2025 của Bộ Chính trị về chủ trương đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới.

“Khi nghe tin Bộ Chính trị có chủ trương này, tôi và HS ở đây rất vui mừng! Không lâu nữa, cô và trò chúng tôi sẽ được học tập trong ngôi trường mới khang trang, đầy đủ và an toàn hơn”, cô Linh phấn khởi.

Ở Trường THCS Rờ Kơi, xã Rờ Kơi, nơi có hơn 96% HS là người dân tộc thiểu số, ai nấy đều háo hức. Hiệu trưởng Trường THCS Rờ Kơi Đặng Thị Thu Thủy cho biết, lâu nay trường gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất và điều kiện học tập.

Nhiều HS ở cách trường hơn chục cây số, đi bộ nhiều giờ đồng hồ. Mùa mưa, đường sạt lở, chia cắt. Khi có trường nội trú, các em sẽ có nơi ăn ở, học tập ổn định hơn; GV cũng thuận lợi trong việc phụ đạo, bồi dưỡng cho HS.

Em Y Hạnh, lớp 7B, Trường THCS Rờ Kơi cho biết, nhà em ở cách trường hơn 7km. Hằng ngày, em phải dậy từ 5 giờ sáng để kịp đến lớp. Có hôm mưa lớn, áo quần, sách vở đều bị ướt. “Nghe tin sắp có trường mới, em rất vui vì sẽ không phải đi bộ đường xa, được học và sinh hoạt ngay tại trường”, Y Hạnh nói.

Niềm vui ấy như tiếp thêm động lực cho thầy và trò Trường Tiểu học và THCS Đăk Nông, xã Dục Nông, khi tỉnh tổ chức lễ khởi công xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và THCS tại địa phương (ngày 16/11/2025).

Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS Đăk Nông Đinh Văn Truyền phấn khởi bảo, xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và THCS là nguyện vọng nhiều năm qua của thầy trò và phụ huynh ở vùng biên giới như Dục Nông.

Hiện tại, Trường Tiểu học và THCS Đăk Nông đã xuống cấp nghiêm trọng, sau gần 30 năm sử dụng. Trường gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý HS vì thiếu nhà công vụ, chưa có khu bán trú hay nội trú.

“Khi có trường nội trú, GV được tập trung một điểm, thuận tiện sinh hoạt chuyên môn, trao đổi kinh nghiệm. Học sinh xa nhà có chỗ ăn, ở ổn định, phụ huynh cũng yên tâm lao động, sản xuất. Chất lượng giáo dục chắc chắn sẽ có chuyển biến rõ rệt”, thầy Truyền khẳng định.

TR.PHƯƠNG - K.NGÂN - TR.HƯỚNG - Y ĐÔ - H.LỘC

Kỳ cuối: Luồng sinh khí mới cho ngành giáo dục