Tháo gỡ vướng mắc, bất cập trong giáo dục khi chuyển sang chính quyền hai cấp

Ngày 15/8/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành văn bản số 4798/BGDĐT-NGCBQLGD gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, hướng dẫn giải quyết một số khó khăn, vướng mắc trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Về tính định mức giáo viên theo vùng sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép các địa phương tiếp tục áp dụng cách tính như trước khi sáp nhập cho đến khi có hướng dẫn mới.

Trước thực tế một số địa phương gặp lúng túng trong bố trí nhân sự và tổ chức quản lý giáo dục tại cấp xã sau khi chuyển đổi mô hình chính quyền, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị UBND cấp tỉnh chủ động chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tùy điều kiện cụ thể để áp dụng các giải pháp linh hoạt, phù hợp.

Một trong những nội dung đáng chú ý là đề nghị các tỉnh xem xét thành lập Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã và các tổ/nhóm cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán nhằm hỗ trợ triển khai các hoạt động giáo dục tại địa phương. Thành phần tham gia có thể là cán bộ quản lý, giáo viên đang công tác hoặc đã nghỉ hưu, đảm bảo không làm phát sinh tổ chức hành chính mới.

Bên cạnh đó, UBND cấp tỉnh cần rà soát và phân bổ hợp lý biên chế công chức tại cấp tỉnh và cấp xã để đảm bảo đủ số lượng và chất lượng, đồng thời bố trí đội ngũ công chức cấp xã phụ trách lĩnh vực giáo dục đúng người, đúng tiêu chuẩn theo hướng dẫn của Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính.

Bộ cũng khuyến khích huy động những người từng công tác tại phòng giáo dục- đào tạo, hoặc biệt phái cán bộ quản lý, giáo viên có chuyên môn, kinh nghiệm để đảm nhận nhiệm vụ quản lý giáo dục tại cấp xã nếu đủ điều kiện theo quy định.

Một nội dung quan trọng khác trong văn bản là đề nghị UBND cấp tỉnh xem xét giao sở giáo dục đào tạo chủ trì thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến công tác tổ chức cán bộ như tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển giáo viên và nhân viên trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn.

Điều này xuất phát từ thực tế đội ngũ công chức cấp xã hiện nay không chỉ thiếu về số lượng mà còn chưa được đào tạo bài bản về công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục.

Việc giao sở giáo dục và đào tạo đảm nhiệm công tác này được đánh giá là phù hợp với năng lực hiện có, giúp giảm trung gian, nâng cao chất lượng tuyển dụng và tiết kiệm chi phí.

Đồng thời, phương án này cũng góp phần giải quyết hiệu quả tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ, đảm bảo cơ cấu đội ngũ giáo viên theo từng cấp học, môn học.

Văn bản cũng nhấn mạnh yêu cầu đổi mới phương thức quản lý giáo dục từ mô hình hành chính sang mô hình kiến tạo, thúc đẩy, trao quyền, hỗ trợ phát triển và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo trong quản lý giáo dục ở cấp xã.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các địa phương tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ công chức phụ trách giáo dục tại cơ sở, đảm bảo nội dung quản lý rõ ràng, tránh chồng chéo và không bỏ sót lĩnh vực.

Để chuẩn bị tốt cho năm học mới 2025-2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị UBND cấp tỉnh giữ ổn định đội ngũ giáo viên, nhân viên, người lao động trong các cơ sở giáo dục công lập; tiếp tục chỉ đạo tuyển dụng giáo viên theo đúng tinh thần chỉ đạo tại Công điện số 61/CĐ-TTg ngày 10/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ.

Trường hợp chưa kịp tuyển dụng, các địa phương có thể xem xét ký hợp đồng lao động, điều động hoặc biệt phái giáo viên, bố trí giảng dạy liên trường, liên cấp để đảm bảo đủ đội ngũ giảng dạy cho năm học mới.

Ngoài ra, các địa phương cũng cần quan tâm bố trí kinh phí, hỗ trợ điều kiện làm việc và sinh hoạt, cải tạo nhà công vụ cho đội ngũ giáo viên, đặc biệt trong trường hợp phải biệt phái hoặc điều động đến nơi xa nơi cư trú.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng lưu ý việc kịp thời ký hợp đồng thay thế các trường hợp nghỉ ốm dài hạn, nghỉ thai sản, nghỉ hưu hoặc thôi việc để tránh tình trạng thiếu hụt nhân sự cục bộ trong năm học mới.

Liên quan đến việc sử dụng các văn bản, chứng nhận của giáo viên, nhân viên được cấp trước ngày 1/7/2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định các văn bản này vẫn tiếp tục có hiệu lực theo quy định tại Khoản 2 Điều 43 Nghị định số 142/2025/NĐ-CP.

Đối với việc thay đổi quyết định bổ nhiệm cán bộ quản lý do sắp xếp lại địa giới hành chính và thay đổi cơ quan chủ quản, đề nghị áp dụng theo quy định về bổ nhiệm trong trường hợp đặc biệt tại khoản 26 Điều 1 Nghị định số 85/2023/NĐ-CP.

Về tính định mức giáo viên theo vùng sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép các địa phương tiếp tục áp dụng cách tính như trước khi sáp nhập cho đến khi có hướng dẫn mới.

Trong trường hợp đặc biệt cần bố trí sĩ số học sinh/lớp thấp hơn hoặc cao hơn mức bình quân theo vùng, UBND cấp tỉnh có thể quyết định mức cụ thể phù hợp với điều kiện thực tế.

Hiệu trưởng các cơ sở giáo dục có trách nhiệm tính toán, đề xuất sĩ số phù hợp và trình UBND cấp xã. Sau đó, UBND xã báo cáo sở giáo dục và đào tạo để tổng hợp, trình Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định chính thức nhằm giải quyết các tình huống đặc thù phát sinh trong quá trình triển khai Thông tư số 20/2023/TT-BGDĐT.

Với việc mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức đi vào hoạt động từ tháng 7/2025, văn bản hướng dẫn lần này của Bộ Giáo dục và Đào tạo được kỳ vọng sẽ tháo gỡ kịp thời những khó khăn cho các địa phương, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để chuẩn bị cho năm học mới 2025-2026 đạt hiệu quả cao nhất.

D.Ngân