Thanh tra hoạt động kinh doanh vàng: Chuyển Bộ Công an điều tra một số vi phạm

Nội dung thanh tra là: Thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; Thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền; Thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Theo đó, Thanh tra NHNN đã phát hiện hàng loạt vi phạm, thiếu sót tại các đơn vị này.

Cạnh tranh không lành mạnh, bán vàng giá cao hơn niêm yết

Tại một số doanh nghiệp kinh doanh vàng nổi tiếng như SJC, Bảo Tín Minh Châu, PNJ… Thanh tra NHNN cho biết, các doanh nghiệp này đã vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.

Đối với SJC, mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 02/10/2023 đến ngày 15/4/2024 là bất hợp lý. Tuy nhiên, tại Công ty SJC, giá mua, giá bán vàng do Tổng giám đốc Công ty SJC quyết định và chỉ đạo trực tiếp về giá mua, giá bán vàng khi không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, giá bán vàng, không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá.

Như vậy, việc quyết định giá mua, giá bán vàng do 01 cá nhân là Tổng giám đốc quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá ảnh hưởng đến hoạt động của Công ty SJC cũng như thị trường vàng do Công ty SJC chiếm thị phần tương đối lớn.

SJC không có quy trình nội bộ trong việc xác định giá mua - bán vàng

Đối với Bảo Tín Minh Châu, Thanh tra NHNN cho biết, Công ty vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; vi phạm về giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết.

Ngoài ra, Bảo Tín Minh Châu cũng vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng.

Cụ thể như: Không công bố trên website: btmc.vn thông tin vận chuyển và giao nhận; không công bố trên website: btmc.vn quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử; không xây dựng, ban hành chính sách đảm bảo an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người tiêu dùng; không xây dựng chính sách bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng trên trang chủ website thương mại điện tử btmc.vn.

Đối với ngân hàng Eximbank, kết luận cho thấy, nhân viên Eximbank rút ngắn thao tác trong việc kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng và rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu - chi tiền VND với khách hàng... Hoạt động này cũng làm tăng doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank, không phản ánh đúng bản chất doanh số mua, bán vàng miếng.

Các doanh nghiệp kinh doanh vàng đều vi phạm về hóa đơn, thuế

Loạt vi phạm trong phòng, chống rửa tiền

Tất cả các doanh nghiệp, ngân hàng được thanh tra đều bị chỉ ra những vi phạm trong thực hiện các quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền.

Các vi phạm có thể kể đến như: ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ theo quy định; không có hệ thống quản lý rủi ro để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị;

Không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng; không thực hiện kiểm toán nội bộ về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không thực hiện đánh giá, không cập nhật kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền; chưa quy định cụ thể tần suất cập nhật thông tin khách hàng; chưa có quy định về phân cấp trách nhiệm nhận biết khách hàng;

Chưa thu thập đủ các tài liệu, dữ liệu để xác minh thông tin nhận biết khách hàng là tổ chức; quy định các biện pháp áp dụng tương ứng với mức độ rủi ro về rửa tiền chưa đầy đủ theo quy định; chưa quy định thời hạn áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch theo quy định; chưa có quy định hướng dẫn về cách thức giao tiếp với khách hàng thực hiện giao dịch đáng ngờ theo quy định.

Chuyển Bộ Công an điều tra, xử lý một số vi phạm

Đặc biệt, tại tất cả các đơn vị được thanh tra đều bị phát hiện những vi phạm về chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ và kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Cụ thể, Công ty SJC vi phạm về lập hoặc thay thế và phát hành một số hóa đơn bán hàng nhưng không có mã của Cơ quan thuế; chưa thực hiện các thủ tục xử lý hóa đơn sai sót đối với một số hóa đơn;

Vi phạm về hạch toán khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho vào giá vốn hàng bán dẫn đến thiếu thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp, làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp của Công ty…

Hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh vàng đều có hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Tương tự, tại các doanh nghiệp, ngân hàng thương mại khác, Thanh tra NHNN cũng chỉ ra các sai phạm liên quan đến việc chấp hành quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Cụ thể, Công ty PNJ vi phạm về lập hóa đơn bán hàng không đúng thời điểm đối với một số hóa đơn; một số giao dịch thiếu thông tin hoặc có thể không phải thông tin số CMND/CCCD của khách hàng trên Bảng kê 01/TNDN…

Tại Công ty Bảo Tín Minh Châu, Thanh tra NHNN chỉ ra doanh nghiệp này đã hạch toán chi phí quà tặng vào giá vốn của hàng hóa dịch vụ mua vào không đúng quy định, dẫn đến giảm số thuế giá trị gia tăng phải nộp…

Thanh tra NHNN cho biết, ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, NHNN đã có văn bản chuyển thông tin vụ việc vì phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại các đơn vị như SJC, Bảo Tín Minh Châu, PNJ... sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.

Cùng với đó, Chánh Thanh tra NHNN đã ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Cụ thể, Công ty SJC bị phạt 2,14 tỷ đồng về các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng, chống rửa tiền.

Cũng với các vi phạm nêu trên, Bảo Tín Minh Châu bị phạt 2,64 tỷ đồng; PNJ bị phạt 1,34 tỷ đồng; Eximbank bị phạt 400 triệu đồng và TPBank bị phạt 380 triệu đồng...

Thanh tra NHNN cũng đưa ra một số kiến nghị đối với các Bộ, ngành có liên quan để xem xét, xử lý theo thẩm quyền, quy định của pháp luật liên quan đến các thiếu sót, vi phạm thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của các Bộ, ngành.

Đồng thời, yêu cầu các ngân hàng, doanh nghiệp chấm dứt ngay các hành vi vi phạm hành chính, nghiêm túc chấn chỉnh và kịp thời khắc phục, chỉnh sửa các thiếu sót, vi phạm trong hoạt động kinh doanh vàng, phòng, chống rửa tiền và chấp hành pháp luật thuế, hóa đơn, chứng từ nêu tại Kết luận thanh tra…

Hà Loan