Thanh toán số phát triển mạnh, nhưng chưa hết thách thức

Cũng theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến nay, tăng trưởng về số lượng giao dịch thanh toán qua di động (Mobile) và QR code bình quân qua các năm từ 2017-2023 đạt trên 100%/năm.

Hạ tầng công nghệ ngân hàng thường xuyên được đầu tư nâng cấp, phát triển. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý bình quân 830.000 tỷ đồng/ngày (tương đương 40 tỷ USD), hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý bình quân 20-25 triệu giao dịch/ngày.

Theo thông tin từ Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS), năm 2024, hệ thống NAPAS xử lý 9,56 tỷ giao dịch, tăng khoảng 30% về số lượng giao dịch và 14,4% về giá trị giao dịch so với năm 2023.

Trong số đó, dịch vụ chuyển tiền nhanh NAPAS 247 tăng tương ứng 33,5% về số lượng giao dịch và 14,9% về giá trị giao dịch. Đặc biệt, dịch vụ chuyển nhanh NAPAS 247 bằng mã VietQR tăng trưởng vượt trội, tăng tương ứng 118% so với cùng kỳ năm 2023, chiếm 1/3 tổng số lượng giao dịch của dịch vụ Chuyển nhanh NAPAS 247.

Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý bình quân 830.000 tỷ đồng/ngày. Ảnh: NAPAS

Ngoài ra, giao dịch trên ATM được xử lý qua hệ thống NAPAS tiếp tục giảm 19,5% về số lượng và 19,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023. Đến nay, tỷ trọng giao dịch ATM chỉ chiếm 2,63% tổng giao dịch qua hệ thống NAPAS.

Kết quả nói trên phản ánh rõ nét nhu cầu sử dụng tiền mặt trong thanh toán ngày càng giảm và được thay thế bởi các dịch vụ thanh toán tiện lợi hơn nhờ công nghệ số.

Theo nhận định của nhiều tổ chức nghiên cứu quốc tế, Việt Nam có nhiều dư địa cho thanh toán điện tử phát triển mạnh mẽ. Nên nhận thấy tiềm năng này, các ngân hàng và công ty trung gian thanh toán đều nỗ lực đổi mới, đầu tư cho chuyển đổi số để thúc đẩy phát triển hạ tầng cho thanh toán.

Chẳng hạn, tại MB, lượng khách hàng giao dịch trên kênh số của MB hiện chiếm khoảng 96,7%, với tỷ lệ giao dịch thành công đạt 99,96%.

Lãnh đạo MB cho biết, ngân hàng này đã đầu tư mạnh mẽ cho hệ thống công nghệ thông tin với con số xấp xỉ 50 triệu USD/năm. Các công nghệ AI(trí tuệ nhân tạo), Machine Learning (máy học), Deep Learning (học cấu trúc sâu) đã được tích hợp triển khai.

Hay từ những tháng cuối năm 2024, MSB đã liên tục “bắt tay” hợp tác với một số công ty trung gian thanh toán để cung cấp các giải pháp toàn diện cho thanh toán đa quốc gia, hứa hẹn tạo nên một hệ sinh thái thanh toán quốc tế toàn diện và hiệu quả.

Mới đây, vào tháng 2/2025, NAPAS đã phối hợp với Công ty TNHH MTV Đường sắt Đô thị số 1 TPHCM (HURC1) cùng các ngân hàng trong hệ thống NAPAS, triển khai dịch vụ thanh toán bằng thẻ NAPAS trên tuyến Metro số 1.

Ông Nguyễn Đăng Hùng - Phó Tổng giám đốc NAPAS, chia sẻ, với lợi thế hơn 80 triệu thẻ NAPAS của 25 ngân hàng tham gia triển khai, dịch vụ thanh toán bằng thẻ NAPAS trên tuyến Metro số 1 giúp đẩy mạnh thói quen thanh toán không tiền mặt khi tham gia giao thông, góp phần thúc đẩy giao thông xanh và bảo vệ môi trường, giảm dần hệ thống bán vé thủ công.

Mới đây nhất, Visa sẽ kết hợp với JETPAY (đơn vị thành viên của Công ty Cổ phần MISA) phát triển nền tảng cung cấp dịch vụ thanh toán cho doanh nghiệp. Nền tảng này được tích hợp trực tiếp vào các giải pháp quản trị doanh nghiệp của MISA, thúc đẩy việc áp dụng thanh toán số.

Đồng thời, Visa và MISA sẽ cùng triển khai các chương trình đào tạo, tư vấn và hỗ trợ, giúp nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về các phương thức thanh toán số và vai trò của thẻ tín dụng trong việc quản lý dòng tiền kinh doanh.

Tuy vậy, mặc dù hạ tầng thanh toán điện tử tại Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu đáng kể, song cũng không thiếu những thách thức cần được giải quyết.

Theo các chuyên gia, một trong những vấn đề lớn hiện nay là sự thiếu đồng bộ trong cơ sở hạ tầng thanh toán tại các địa phương, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa. Hệ thống thanh toán điện tử chưa tiếp cận được toàn bộ người dân, nhất là những nhóm đối tượng có thu nhập thấp, thiếu hiểu biết về công nghệ hoặc không có điều kiện sử dụng các dịch vụ ngân hàng.

Ngoài ra, những lo ngại về các vấn đề an toàn dữ liệu, bảo mật... cũng đang làm "đau đầu" các ngân hàng, công ty thanh toán.

Vì thế, điều này cần sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chức năng từ những vẫn đề về nguồn lực, nhân lực cho đến cơ chế chính sách, để chung tay với doanh nghiệp, ngân hàng trong việc cung cấp các giải pháp thanh toán dễ dàng, nhanh chóng và thân thiện với người dùng, góp phần thúc đẩy nền kinh tế số của Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Hương Dịu