Tham vọng siêu cường của Saudi Arabia phá sản vì giá dầu lao dốc

Tham vọng siêu cường của Saudi Arabia được thể hiện qua Thành phố tương lai Neom - một siêu dự án từng chứa đựng nhiều niềm tự hào của họ nhưng giờ đây lại trở thành biểu tượng thất bại.

Riyadh đã lên kế hoạch đầu tư phần lớn số tiền thu được từ dầu mỏ vào dự án Thành phố Neom với tổng chi phí lên tới 500 tỷ USD trong 10 năm, tuy nhiên hiện tại nguồn tài trợ đã bị cắt giảm cực mạnh.

Theo hãng tin Anh Reuters, Saudi Arabia sẽ cắt giảm nhiều tỷ USD chi tiêu cho các dự án phát triển lớn nhất của mình và trì hoãn nhiều bản kế hoạch khác, tình trạng trên là bởi vương quốc Trung Đông đang phải vật lộn đối phó với cuộc suy thoái kinh tế khổng lồ.

Cốt lõi của tình trạng trên được mô tả là diễn biến bất lợi trên thị trường năng lượng, khi việc khai thác dầu thô đang bị giảm sút, bên cạnh đó việc xuất khẩu cho khách hàng nước ngoài không được như kế hoạch.

Nhà cung cấp "vàng đen" lớn nhất thế giới thời gian qua đang đối diện khả năng bị Nga vượt mặt, khi Moskva không tuân thủ nghiêm túc yêu cầu cắt giảm sản lượng theo đúng Thỏa thuận OPEC+.

Điều này khiến Saudi Arabia phải thay đổi mọi chính sách của mình, mặc dù họ tránh thực hiện một cách công khai, nhưng các chuyên gia thị trường năng lượng thế giới đã làm sáng tỏ kế hoạch của ban lãnh đạo Riyadh.

Saudi Arabia từng theo đuổi việc cắt giảm sản lượng và xuất khẩu dầu với hy vọng thị trường sẽ bị thắt chặt và giá nguyên liệu thô tăng đến mức có thể sinh lời, sau đó mang đến lợi nhuận cao, nhưng rồi điều này đã không xảy ra.

Đã là năm thứ hai Riyadh tuân thủ chiến lược cắt giảm sản lượng và họ tự làm mất đi nguồn tài chính quý giá cũng như chỗ đứng tại các thị trường đầy hứa hẹn, chính sách của Riyadh mang tới lợi ích cho Nga và những nước OPEC+ chủ động vượt hạn ngạch.

Nhưng nếu Saudi Arabia không thắt chặt nguồn cung nữa, giá dầu sẽ lập tức giảm sâu hơn so với hiện nay, tức là nguồn tiền cho các siêu dự án sẽ tiêu tan, đây là tình thế tiến thoái lưỡng nan mà Riyadh chưa biết làm cách nào để vượt qua.

Theo tờ OilPrice, vào tháng 7, Saudi Arabia duy trì sản lượng ở mức 9 triệu thùng mỗi ngày, thấp hơn gần 3 triệu thùng so với công suất kỹ thuật - số liệu sản xuất và xuất khẩu ít ỏi như vậy, đặc biệt là ở mức giá thấp hơn chi phí, tạo ra những vấn đề lớn cho nền kinh tế.

Có nhiều khía cạnh tiêu cực trong tình huống gần như vô vọng này đối với Saudi Arabia. Thứ nhất, Riyadh đang chi quá nhiều cho các cổ đông của Tập đoàn dầu khí Aramco và những dự án xa xỉ trong tương lai mà không có đủ lợi nhuận từ xuất khẩu dầu.

Thứ hai, ngành hiện có rất ít lợi nhuận để điều chỉnh dưới hình thức cắt giảm bổ sung nhằm theo kịp tình hình biến động cực kỳ khó khăn của thị trường năng lượng quốc tế.

Để tạo ra bất kỳ tác động có lợi nào, Riyadh sẽ phải cắt giảm sản lượng gần như hoàn toàn, chẳng hạn như xuống 2 - 3 triệu thùng mỗi ngày hoặc thậm chí sâu hơn, để thị trường đang trong tình trạng bão hòa với nguyên liệu thô có thể phản ứng như mong đợi.

Nhưng viễn cảnh trên sẽ khiến nguồn thu ngân sách của vương quốc tiếp tục giảm. Sự cân bằng lợi ích của Riyadh phải là cung cấp một lượng dầu nhất định ở mức tối ưu về mặt khối lượng với mức giá cao như họ mong đợi.

Hiện tại những điều kiện này đều thiếu tính khả thi, vì vậy Riyadh sẽ phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là thích ứng với thực tế mới, đặc biệt khi nỗ lực ổn định thị trường bằng cách cắt giảm sản xuất đã được chứng minh là thiếu tác dụng lâu dài.

Việt Dũng