Thẩm phán Mỹ phán quyết Google độc quyền bất hợp pháp ở lĩnh vực tìm kiếm, có thể bị tách khỏi Alphabet

Đây là chiến thắng lớn đầu tiên của chính quyền liên bang Mỹ nhằm vào sự thống trị thị trường của các hãng công nghệ lớn.

Phán quyết này mở đường cho phiên tòa thứ hai để xác định các giải pháp khắc phục tiềm năng, có thể bao gồm việc chia tách khỏi Alphabet (công ty mẹ của Google), điều này sẽ thay đổi cảnh quan của thế giới quảng cáo trực tuyến mà Google đã thống trị trong nhiều năm.

Phán quyết trên cũng là tín hiệu đèn xanh cho các cơ quan thực thi luật chống độc quyền của Mỹ trong việc truy tố các hãng công nghệ lớn.

"Tòa án đưa ra kết luận sau: Google là công ty độc quyền và đã hành động như một công ty độc quyền để duy trì thế độc quyền của mình", thẩm phán Amit Mehta cho hay. Gã khổng lồ công cụ tìm kiếm Mỹ kiểm soát khoảng 90% thị trường tìm kiếm trực tuyến và 95% trên smartphone.

Giai đoạn khắc phục có thể kéo dài, tiếp theo là khả năng kháng cáo lên Tòa án Quận Columbia và Tòa án Tối cao Mỹ. Cuộc tranh chấp pháp lý có thể diễn ra vào năm 2025, hoặc thậm chí là 2026.

Cổ phiếu Alphabet đã giảm 4,5% hôm 5.8 do sự sụt giảm chung của cổ phiếu công nghệ. Quảng cáo trên Google chiếm 77% tổng doanh số của Alphabet vào năm 2023.

Alphabet cho biết có kế hoạch kháng cáo phán quyết của Amit Mehta. "Quyết định này thừa nhận rằng Google cung cấp công cụ tìm kiếm tốt nhất, nhưng kết luận rằng chúng tôi không nên được phép cung cấp nó một cách dễ dàng", Google cho biết trong một tuyên bố.

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ - Merrick Garland gọi phán quyết này là "chiến thắng lịch sử cho người dân Mỹ", đồng thời nói thêm rằng "không có công ty nào, bất kể lớn hay có ảnh hưởng đến đâu, có thể đứng trên luật pháp".

Trả hàng tỉ USD hàng năm để giữ vững thị phần

Thẩm phán Amit Mehta lưu ý rằng Google đã trả 26,3 tỉ USD chỉ riêng trong năm 2021 để đảm bảo rằng công cụ tìm kiếm của họ là mặc định trên hầu hết smartphone và trình duyệt, đồng thời giữ vững thị phần thống lĩnh của mình.

"Vị trí mặc định trên các thiết bị hoặc trình duyệt là tài sản cực kỳ có giá trị... Dù có sản phẩm tốt có thể đủ sức cạnh tranh để trở thành lựa chọn mặc định khi hợp đồng hiện tại hết hạn, một công ty mới chỉ có thể làm được điều đó nếu sẵn sàng trả cho các đối tác một khoản tiền lớn và bù đắp cho bất kỳ tổn thất doanh thu nào mà họ gặp phải do sự thay đổi này", Amit Mehta viết.

Ông cho biết thêm: "Tất nhiên Google thừa nhận rằng việc mất vị trí mặc định sẽ ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận ròng của mình. Ví dụ, Google đã dự đoán rằng việc mất vị trí mặc định trên Safari sẽ dẫn đến sự sụt giảm đáng kể về truy vấn và hàng tỉ USD doanh thu bị mất".

Phán quyết này là quyết định quan trọng đầu tiên trong hàng loạt vụ kiện liên quan đến cáo buộc độc quyền với các hãng công nghệ lớn. Do chính quyền Trump đệ trình cách đây vài năm, vụ kiện này đã được đưa ra trước một thẩm phán từ tháng 9 đến tháng 11.2023.

"Nếu buộc phải thoái vốn khỏi mảng kinh doanh tìm kiếm, Alphabet sẽ bị cắt đứt khỏi nguồn doanh thu lớn nhất của mình. Ngay cả việc mất đi khả năng đạt được các thỏa thuận là công cụ tìm kiếm mặc định độc quyền cũng có thể gây bất lợi cho Google", nhà phân tích cấp cao Evelyn Mitchell-Wolf của hãng Emarketer nhận định. Bà cho biết một quá trình pháp lý kéo dài sẽ trì hoãn mọi tác động tức thời với người tiêu dùng.

Trong 4 năm qua, các cơ quan quản lý chống độc quyền liên bang Mỹ cũng đã kiện Meta Platforms (công ty mẹ Facebook và Instagram), Amazon và Apple, cáo buộc các công ty này đã duy trì độc quyền bất hợp pháp.

Tất cả các vụ kiện đó đều bắt đầu dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump.

Amy Klobuchar, thượng nghị sĩ đảng Dân chủ - Chủ tịch tiểu ban chống độc quyền của Ủy ban Tư pháp tại Thượng viện Mỹ, nói thực tế là vụ kiện kéo dài qua nhiều chính quyền cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng với việc thực thi luật chống độc quyền.

"Đây là một chiến thắng to lớn cho người dân Mỹ khi việc thực thi luật chống độc quyền vẫn còn tồn tại và phát triển khi nói đến cạnh tranh. Google là một công ty độc quyền tràn lan", bà Amy Klobuchar bình luận.

Khi được đệ trình năm 2020, vụ kiện Google là lần đầu tiên trong một thế hệ chính phủ Mỹ cáo buộc tập đoàn lớn độc quyền bất hợp pháp. Microsoft đã giải quyết với Bộ Tư pháp Mỹ vào năm 2004 về các khiếu nại rằng hãng ép buộc người dùng Windows sử dụng trình duyệt Internet Explorer.

Thẩm phán Amit Mehta ra phán quyết rằng Google vi phạm luật chống độc quyền, chi hàng tỉ USD để tạo ra thế độc quyền bất hợp pháp và trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên toàn thế giới - Ảnh: Internet

Google nhận phán quyết bất lợi từ tòa án sau khi OpenAI đang tiến vào lĩnh vực do họ thống trị bằng cách ra mắt SearchGPT, công cụ tìm kiếm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) với khả năng truy cập thông tin từ internet theo thời gian thực.

Được công bố hôm hôm 25.7, động thái này cũng đặt OpenAI vào cuộc cạnh tranh với nhà đầu tư lớn nhất của mình là Microsoft với công cụ tìm kiếm Bing và dịch vụ mới nổi Perplexity (chatbot AI tập trung vào tìm kiếm được nhà sáng lập Amazon - Jeff Bezos và gã không lồ chip Nvidia hậu thuẫn).

Cổ phiếu Alphabet giảm 3% hôm 25.7 sau khi OpenAI giới thiệu SearchGPT.

OpenAI cho biết đã mở đăng ký SearchGPT, đang trong giai đoạn nguyên mẫu và được thử nghiệm với một nhóm nhỏ người dùng cùng nhà xuất bản. Công ty có kế hoạch tích hợp các tính năng tốt nhất từ SearchGPT vào ChatGPT trong tương lai.

"Các công cụ hỗ trợ AI từ OpenAI và Perplexity tái khẳng định tìm kiếm là mô hình tương tác nội dung, gây áp lực buộc Google phải làm tốt hơn trong lĩnh vực mà hãng thống trị", nhà phân tích Kingsley Crane từ hãng Canaccord Genuity nhận xét.

Google chiếm ưu thế trong thị trường công cụ tìm kiếm với 91,2% thị phần tính đến tháng 7, theo hãng phân tích web Statcounter. SearchGPT sẽ cung cấp các kết quả tìm kiếm tóm tắt với liên kết nguồn để trả lời truy vấn của người dùng, OpenAI cho biết trong một bài đăng trên blog. Người dùng cũng có thể đặt câu hỏi tiếp theo và nhận được các phản hồi theo ngữ cảnh.

OpenAI sẽ cung cấp cho các nhà xuất bản công cụ để quản lý cách nội dung của họ xuất hiện trong kết quả SearchGPT. News Corp và The Atlantic là hai trong các đối tác xuất bản của SearchGPT. Ngày càng nhiều cơ quan báo chí đồng ý hợp tác với OpenAI khi công ty này tìm kiếm nội dung để đào tạo các hệ thống AI của mình, song một số nhà xuất bản khác lại phản đối, trong đó có New York Times.

SearchGPT báo hiệu sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các nhà xuất bản và OpenAI, sau khi "cha đẻ ChatGPT" đạt thỏa thuận được cấp phép nội dung với các hãng thông tấn lớn như Associated Press, News Corp và Axel Springer.

"Các nhà cung cấp công cụ tìm kiếm mới hỗ trợ AI có thể gặp những thách thức riêng, với Perplexity phải đối mặt với hành động pháp lý đang chờ xử lý từ những nhà xuất bản như Wired và Forbes và Condé Nast", Kingsley Crane nói.

Các công cụ tìm kiếm lớn đã cố gắng tích hợp AI vào tìm kiếm kể từ khi ChatGPT trình làng vào tháng 11.2022. Thông qua khoản đầu tư hơn 10 tỉ USD vào OpenAI, Microsoft đã áp dụng công nghệ của công ty này cho công cụ tìm kiếm Bing. Trong khi Google đã triển khai tính năng AI cho công cụ tìm kiếm từ hội nghị nhà phát triển I/O của mình vào tháng 5.

Google không trả lời khi Reuters đề nghị bình luận về tác động tiềm tàng từ SearchGPT với hoạt động kinh doanh của mình.

Cuối tháng 4, Prabhakar Raghavan (Giám đốc tìm kiếm Google) đã cảnh báo nhân viên trong một cuộc họp rằng “mọi thứ đã thay đổi” và “không giống như 15, 20 năm trước”, trang CNBC đưa tin. Prabhakar Raghavan còn cho biết: “Cuộc sống không phải mãi mãi êm đềm”.

Tìm kiếm vẫn là một phần quan trọng trong hoạt động kinh doanh của Alphabet.

Prabhakar Raghavan gửi lời cảnh báo nhân viên khi các đối thủ, gồm cả Perplexity, đang thách thức sự thống trị của Google bằng cách phát triển các công cụ tìm kiếm riêng.

Trong cuộc họp của Google, Prabhakar Raghavan đã đề cập đến các đối thủ cạnh tranh mới nhưng không nêu tên cụ thể, trang CNBC đưa tin.

"Các đối thủ có thể sở hữu một công cụ mới mà nhiều người thích sử dụng. Thế nhưng, người dùng vẫn đến Google để xác minh những gì họ thấy ở đó vì đây là nguồn đáng tin cậy và trở nên quan trọng hơn trong thời đại AI tạo sinh này", ông phát biểu.

Tìm kiếm của Google đã thay đổi rất ít trong hơn 20 năm, nhưng sự bùng nổ AI buộc hãng phải chuyển động.

Năm ngoái, Google cho biết đã tăng tốc và cải thiện trải nghiệm tìm kiếm của người dùng bằng một phiên bản hỗ trợ AI có tên Search Generative Experience (SGE).

SGE vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, nhưng Google đã bắt đầu thử nghiệm "tổng quan về AI" vào tháng 5 bằng cách cung cấp cho một số người dùng ở Mỹ và Vương quốc Anh bản tóm tắt kết quả tìm kiếm do AI tạo ra.

Trong khi đó, Microsoft đang đẩy mạnh tham vọng tìm kiếm của mình. Gã khổng lồ công nghệ Mỹ bắt đầu tung ra các tính năng AI mới trên Bing vào năm ngoái, gồm cả việc cho phép người dùng tìm kiếm một cách trực quan.

Từ đầu năm 2023, Alphabet bắt đầu cắt giảm chi phí khi thông báo sa thải khoảng 12.000 nhân viên. Công ty mẹ Google tiếp tục cắt giảm lực lượng lao động trong năm nay.

Trong một bản ghi nhớ, Giám đốc tài chính Ruth Porat cho biết Alphabet đang tái cấu trúc tổ chức tài chính, đồng nghĩa quy mô có thể thu hẹp hơn nữa.

Sự bùng nổ AI buộc Google phải tập trung vào các khoản đầu tư mới. Prabhakar Raghavan tiết lộ Google đang chi cả núi tiền cho máy móc vì AI tạo sinh.

Các thách thức mới xuất hiện vào thời điểm Google đối mặt môi trường pháp lý “không giống với bất kỳ điều gì chúng tôi từng thấy trước đây”, Prabhakar Raghavan nói. Ông trích dẫn Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (DMA) của Liên minh châu Âu (EU) và cho biết Google vẫn đang tìm hiểu nghĩa vụ của mình từ Ủy ban châu Âu. Prabhakar Raghavan kêu gọi nhân viên "hành động khẩn cấp dựa trên điều kiện thị trường".

Theo Prabhakar Raghavan, Google phải giải quyết những thách thức mang tính hệ thống của mình và xây dựng "sức mạnh mới". Ông khen ngợi các nhóm làm cho dự án AI Gemini vì tăng thời gian làm việc từ 100 giờ một tuần lên 120 giờ để điều chỉnh công cụ nhận dạng hình ảnh một cách kịp thời. Điều đó đã giúp nhóm khắc phục khoảng 80% các vấn đề chỉ trong 10 ngày.

Về các ý kiến chỉ trích bộ máy quan liêu trong Google làm chậm trễ việc tung ra sản phẩm, Prabhakar Raghavan cho biết ban lãnh đạo đang tích cực làm việc để loại bỏ các lớp không cần thiết ở hệ thống phân cấp.

"Chúng ta đã học được rất nhiều trong vài quý qua. Tôi không thể nói với các bạn rằng tất cả những lần vấp ngã đều đã ở phía sau. Điều quan trọng là cách chúng ta phản ứng và những gì chúng ta học được”, Giám đốc tìm kiếm Google cho hay.

Sơn Vân