Thẩm mỹ dân gian qua những chi tiết chạm khắc tinh xảo

TP HCM vẫn lưu giữ nhiều làng nghề lâu đời, phản ánh bản sắc văn hóa phong phú. Nghề guốc mộc Phú Văn tại phường Thủ Dầu Một là minh chứng sinh động cho sự hòa quyện giữa giá trị văn hóa truyền thống và tiềm năng kinh tế.

Biểu tượng văn hóa dân gian

Tồn tại hơn một thế kỷ, xuất phát từ nhu cầu sinh hoạt và lao động của người nông dân Bình Dương xưa, guốc gỗ không chỉ là vật dụng thiết yếu mà còn phản ánh thẩm mỹ dân gian qua những chi tiết chạm khắc tinh xảo.

Qua nhiều thế hệ, các gia đình thợ mộc đã tích lũy kỹ thuật chế tác từ chọn gỗ, cắt gọt, điêu khắc đến hoàn thiện sản phẩm, tạo nên những đôi guốc bền đẹp, mang dấu ấn cá nhân và tinh thần làng nghề. Kỹ năng này được lưu truyền từ cha ông, hình thành cộng đồng nghề vững mạnh, gắn kết bằng tình làng nghĩa xóm và niềm tự hào về nghề truyền thống.

Người thợ đang thao tác công đoạn mài mịn sản phẩm guốc gỗ

Làng nghề còn là trung tâm văn hóa, duy trì nghi lễ tôn vinh Mộc tổ, giáo dục thế hệ trẻ và củng cố tinh thần cộng đồng. Dù trải qua biến đổi theo nhu cầu thị trường hiện đại, nghề guốc mộc Phú Văn vẫn giữ trọn kỹ thuật thủ công, vừa bảo tồn giá trị văn hóa vừa tạo lợi ích kinh tế, minh chứng cho trí tuệ và tinh thần sáng tạo của người thợ qua hơn một thế kỷ.

Nghề guốc mộc Phú Văn là biểu tượng văn hóa đặc trưng của địa phương. Các nghi lễ tôn vinh Mộc tổ và hoạt động cộng đồng vừa củng cố tinh thần đoàn kết, niềm tự hào dân tộc, vừa giáo dục thế hệ trẻ, giúp duy trì nghề trong bối cảnh công nghiệp hóa và đô thị hóa. Guốc mộc không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn là sản phẩm nghệ thuật, phản ánh bản sắc văn hóa và quảng bá phong tục vùng Đông Nam Bộ.

Một số sản phẩm guốc của cơ sở làm guốc ông Sáu Dẻo ở phường Thủ Dầu Một

Song song với giá trị văn hóa, nghề guốc mộc tạo sinh kế ổn định, nâng cao đời sống cộng đồng và duy trì nghề qua nhiều thế hệ. Nghề còn mở ra cơ hội kinh doanh sáng tạo khi kết hợp thiết kế hiện đại, phát triển sản phẩm lưu niệm, quà tặng cao cấp hay du lịch trải nghiệm, nâng tầm giá trị và mở rộng thị trường trong và ngoài nước. Sản phẩm guốc mộc Phú Văn trở thành công cụ xây dựng thương hiệu làng nghề, tích hợp truyền thống và đổi mới, vừa bảo tồn di sản văn hóa, vừa tạo lợi nhuận kinh tế, khẳng định vị thế nghề trong bối cảnh hội nhập.

Lưu giữ cho muôn đời sau

Nghề guốc mộc Phú Văn đang đối mặt với nhiều thách thức do công nghiệp hóa, đô thị hóa và thay đổi nhu cầu tiêu dùng. Guốc gỗ dần mất chỗ đứng khi người dân chuyển sang giày dép công nghiệp, trong khi thế hệ trẻ ít quan tâm đến nghề, dẫn đến nguy cơ thất truyền kỹ thuật thủ công tinh xảo. Đồng thời, nghề chịu áp lực cạnh tranh từ sản phẩm công nghiệp và nguyên liệu nhập khẩu, làm giảm sức hấp dẫn và giá trị thương mại.

Công đoạn xẻ gỗ

Nhằm bảo tồn và phát triển cần giải pháp đồng bộ, đó là duy trì đào tạo và truyền nghề, tổ chức hội thảo và hướng dẫn trực tiếp từ nghệ nhân để lưu giữ kỹ thuật. Kết hợp giữa sản xuất với du lịch trải nghiệm, xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm trong nước lẫn quốc tế. Chính sách hỗ trợ từ Nhà nước về đầu tư, nguyên liệu và xúc tiến thương mại. Đồng thời gắn kết cộng đồng thông qua lễ hội, nghi lễ tôn vinh nghề tạo môi trường văn hóa bền vững.

Dù phải đối mặt với thách thức từ công nghiệp hóa, đô thị hóa và thay đổi nhu cầu tiêu dùng, song với những giải pháp toàn diện và đồng bộ, nghề guốc mộc Phú Văn vẫn có thể tiếp tục phát triển, vươn lên trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng, tôn vinh trí tuệ, khéo léo và tinh thần sáng tạo của người dân vùng Đông Nam Bộ.

Huỳnh Trần Nguyên Khôi