Làng nghề làm ngói âm dương độc đáo giữa thung lũng Bắc Sơn

Nằm nép mình giữa thung lũng xanh mướt dưới chân đèo Tam Canh, xã Bắc Sơn (Lạng Sơn) không chỉ hấp dẫn du khách bởi cảnh sắc nguyên sơ và những di tích lịch sử lâu đời, mà còn bởi một nghề thủ công truyền thống độc đáo đã tồn tại hàng trăm năm – nghề làm ngói âm dương. Ảnh Bùi Hoàng Linh

Từ chân đèo Tam Canh, chỉ cần rẽ trái chừng 50 mét, du khách đã có thể bắt gặp khung cảnh rất đặc trưng của làng nghề: hai bên đường là những lán trại làm ngói nằm san sát, khói lò nhẹ bay, mùi đất sét trộn lẫn hương củi ngai ngái. Ảnh Bùi Hoàng Linh

Bên trong, hàng ngàn viên ngói máng thô mộc xếp ngay ngắn, chờ đến lượt được đưa vào lò nung. Ảnh Bùi Hoàng Linh

Từ sáng sớm, người dân đã bắt đầu công việc quen thuộc: nhào đất, đóng khuôn, phơi ngói. Những đôi bàn tay dính đầy đất sét vẫn thoăn thoắt, từng viên ngói được tạo hình tỉ mỉ và xếp ngay ngắn trên sân. Ảnh Nguyễn Trọng Cung

Ở nhiều lán, bóng dáng những người thợ già vẫn lặng lẽ làm việc – họ là chứng nhân của một nghề đã truyền qua nhiều thế hệ. Ảnh Nguyễn Trọng Cung

Ngói âm dương, còn gọi là ngói máng, là vật liệu đặc trưng trong kiến trúc nhà sàn của đồng bào Tày, Nùng. Mỗi viên ngói gồm hai phần: âm và dương, khi ghép khít với nhau tạo nên mái nhà bền chắc, giữ cho không gian bên trong luôn ấm áp mùa đông và mát mẻ mùa hè. Ảnh Nguyễn Trọng Cung

Để cho ra đời những viên ngói đạt chất lượng, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn công phu. Đất sét được chọn từ những vùng ruộng sâu có độ dẻo cao, sau đó được ủ khoảng 20 ngày để đạt độ “chín” tự nhiên. Tiếp đến là khâu giẫm đất, đóng khuôn, phơi khô rồi mới đem nung. Ảnh Nguyễn Trọng Cung

Mỗi lò có thể chứa hàng chục ngàn viên ngói và được nung liên tục trong 10 ngày 10 đêm bằng củi rừng – thứ nhiên liệu tạo nên màu đỏ au đặc trưng của ngói Bắc Sơn. Cường độ lửa, thời gian và kinh nghiệm của người thợ quyết định độ bền, độ cong và màu sắc của từng viên ngói. Ảnh Bùi Hoàng Linh

Du khách đến Bắc Sơn không chỉ chiêm ngưỡng khung cảnh thung lũng xanh mướt mà còn có cơ hội tìm hiểu quy trình làm ngói truyền thống. Tại làng nghề, du khách có thể thử dẫm đất, ép khuôn, xếp ngói phơi nắng hoặc quan sát lò nung đỏ lửa trong đêm. Ảnh Bùi Hoàng Linh

Giữa tiếng lửa reo và mùi khói củi lan nhẹ, từng viên ngói ra lò mang sắc đỏ ấm áp, như kể lại câu chuyện về sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên. Đó cũng là lý do khiến làng nghề ngói âm dương Bắc Sơn trở thành điểm dừng chân độc đáo trên bản đồ du lịch Lạng Sơn. Ảnh Bùi Hoàng Linh

Ngày nay, ngói âm dương Bắc Sơn không chỉ được sử dụng cho nhà sàn truyền thống mà còn xuất hiện trong nhiều công trình du lịch, homestay và khu nghỉ dưỡng mang phong cách bản địa. Mỗi viên ngói không đơn thuần là vật liệu xây dựng, mà là kết tinh của đất, lửa và bàn tay người thợ – biểu tượng cho tinh thần lao động bền bỉ của người dân xứ Lạng. Ảnh Nguyễn Trọng Cung

Giữa thung lũng Bắc Sơn xanh biếc, những mái ngói cong cong phủ đầy rêu phong vẫn âm thầm kể câu chuyện về một nghề xưa được gìn giữ qua bao thế hệ – nghề làm ngói âm dương, niềm tự hào của vùng đất nơi biên viễn. Ảnh Nguyễn Trọng Cung

Vân Giang (Tổng hợp)