Thẩm định Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự (sửa đổi): Đề nghị giữ nguyên mô hình cơ quan điều tra đặc thù

Tại buổi thẩm định, ông Ngô Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an), cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật đã trình bày tóm tắt những nội dung cơ bản của dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự (sửa đổi). trong đó, nổi bật Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 4 Luật năm 2015 theo hướng không quy định Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong hệ thống Cơ quan điều tra, vì Viện kiểm sát vừa thực hiện quyền công tố, kiểm sát lại vừa thực hiện thẩm quyền điều tra sẽ không bảo đảm được tính khách quan trong quá trình tố tụng hình sự, bảo đảm mối quan hệ chế ước, kiểm soát lẫn nhau giữa Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát.

Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh đã chủ trì họp hội đồng thẩm định dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự (sửa đổi).

Đồng thời, bổ sung thẩm quyền điều tra của Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an, đối với tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, tội phạm về tham nhũng, chức vụ quy định tại Chương XXIII và Chương XXIV của Bộ luật hình sự xảy ra trong hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc Cơ quan điều tra, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND), cơ quan thi hành án, người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp khi các tội phạm đó thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân (sau khi bỏ Cơ quan điều tra của Viện VKSND tối cao).

Bên cạnh đó, sửa đổi, bổ sung các điều 24, 27 và 28 Luật năm 2015 về nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh điều tra quân khu và tương đương; Cơ quan điều tra hình sự quân khu và tương đương; Cơ quan điều tra hình sự khu vực theo hướng bỏ thẩm quyền điều tra đối với các tội phạm của Bộ luật Hình sự mà các hành vi vi phạm tại các tội này không mang đặc trưng yếu tố quân sự nên trường hợp người vi phạm là quân nhân thì đề nghị điều tra giải quyết như đối với cá nhân khác...

Ông Ngô Đức Thắng, Phó Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp (Bộ Công an) trình bày tóm tắt những nội dung cơ bản của dự án Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự (sửa đổi)

Nêu ý kiến tại buổi thẩm định, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Huy Cục trưởng cục Điều tra hình sự (Bộ Quốc phòng) đề nghị giữ nguyên mô hình tổ chức, thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân (QĐND) như hiện nay. Cụ thể, ông Huy đề nghị điều chỉnh các Điều 18, 19, 21 và 22 trong dự thảo Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự (ĐTHS), đồng thời giữ nguyên thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra trong QĐND như quy định tại các Điều 24, 26, 27 và 28 Luật năm 2015.

Thiếu tướng Nguyễn Thanh Huy cục trưởng cục Điều tra hình sự (Bộ Quốc phòng) phát biểu tại buổi thẩm định.

Về cơ sở chính trị, Kết luận số 92-KL/TW của Bộ Chính trị xác định giữ nguyên hệ thống cơ quan điều tra chuyên trách tại Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Viện VKSND tối cao và các cơ quan liên quan. Không có văn bản nào của Đảng thể hiện chủ trương thu hẹp thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra trong QĐND.

Về thực tiễn, sau hơn 80 năm hình thành và phát triển, Cơ quan điều tra trong QĐND đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, bảo vệ kỷ luật quân đội và giữ vững an ninh quốc phòng. Mỗi năm, các cơ quan này tiếp nhận, giải quyết trên 600 vụ việc và 300 vụ án, không để xảy ra oan sai, bỏ lọt tội phạm.

Cơ quan điều tra trong QĐND có mô hình phù hợp với đặc thù quân sự, bí mật quốc phòng, đòi hỏi nghiệp vụ chuyên sâu và am hiểu kỹ thuật quân sự. Ngoài ra, trong chiến tranh hoặc tình huống khẩn cấp, cơ quan điều tra phải cơ động cùng đơn vị chiến đấu.

Bộ Quốc phòng cũng nhấn mạnh việc thu hẹp thẩm quyền của Cơ quan điều tra QĐND không phù hợp với tiến trình xây dựng các luật tư pháp hình sự khác đang giữ nguyên tổ chức và thẩm quyền trong Quân đội. Từ đó, đề nghị tiếp tục giữ nguyên thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra trong QĐND và của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao như hiện hành.

Bày tỏ đồng tình với chủ trương sửa đổi luật để phù hợp với mô hình tổ chức mới theo tinh thần Nghị quyết 18, bà Hoàng Thị Quỳnh Chi – Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Viện KSND tối cao – nhấn mạnh việc không tiếp tục tổ chức cơ quan điều tra trong Viện VKSND là vấn đề lớn, cần được đánh giá tác động đầy đủ, khách quan và có sự thống nhất cao giữa các cơ quan. Theo bà Hoàng Thị Quỳnh Chi, thiết chế lập và kiểm sát tư pháp gắn với Viện kiểm sát đã tồn tại suốt 63 năm, góp phần bảo đảm hiệu quả công tố và kiểm sát điều tra. Nếu loại bỏ cơ quan điều tra riêng của Viện KSND, sẽ ảnh hưởng đến hiệu lực thực thi các chức năng này.

Bà Hoàng Thị Quỳnh Chi – Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Viện KSND tối cao phát biểu tại buổi thẩm định.

Ngoài ra, theo bà Hoàng Thị Quỳnh Chi nếu không có cơ quan điều tra trong quân đội, sẽ không có lực lượng đủ năng lực, điều kiện để xử lý các tội phạm đặc thù xảy ra trong nội bộ quân đội.

Cùng quan điểm, bà Lê Thị Vân Anh – Phó Vụ trưởng Vụ Hành chính hình sự – đại diện cơ quan thẩm định dự án Luật cho rằng cần khoanh vùng sửa đổi luật, chỉ tập trung vào những vấn đề thực sự cấp bách gắn với tổ chức bộ máy. Bên cạnh đó, đề nghị bổ sung thẩm quyền điều tra ban đầu cho cơ quan công an cấp xã vì đây là lực lượng gần dân, sát dân nhất.

Cũng theo bà Lê Thị Vân Anh, đề xuất sửa đổi tiêu chuẩn điều tra viên theo hướng chỉ cần tốt nghiệp đại học là không phù hợp. Theo bà, điều tra viên phải được đào tạo bài bản trong các trường chuyên ngành như công an, an ninh hoặc luật.

Kết luận buổi thẩm định, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh khẳng định hầu hết thành viên Hội đồng thẩm định đều đồng tình với việc giữ nguyên thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra trong Viện KSND và QĐND.

Dẫn lại Kết luận 92 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 27 về cải cách tư pháp làm cơ sở chính trị vững chắc, Thứ trưởng nhấn mạnh, dự thảo Luật nên chỉ tập trung sửa đổi các vấn đề liên quan đến tổ chức chính quyền trung ương; các nội dung khác cần thêm thời gian để nghiên cứu thấu đáo.

HG