Thái Nguyên giải quyết tình trạng thiếu nhà ở, đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số

Thái Nguyên hỗ trợ đồng bào DTTS ổn định cuộc sống (Ảnh: Báo Dân tộc và Phát triển)

Ngày 13/5/2024 UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành Kế hoạch số 89/KH-UBND triển khai thực hiện Chương trình năm 2024 trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu cụ thể đối với Dự án 1 của tỉnh trong năm 2024 là hỗ trợ đất ở cho 27 hộ, nhà ở cho 153 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho các hộ DTTS nghèo và hộ nghèo dân tộc Kinh không có hoặc thiếu đất sản xuất là 962 hộ, hỗ trợ nước sinh hoạt cho 1.260 hộ và đầu tư 9 công trình nước sinh hoạt tập trung.

Để đẩy mạnh hiệu quả thực hiện Dự án 1, ngày 6/9/2024, HĐND tỉnh Thái Nguyên đã ban hành Nghị quyết 10/2024/NQ-HĐND quy định chính sách hỗ trợ về đất đai đối với đồng bào DTTS sinh sống trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, đối tượng áp dụng là đồng bào DTTS chưa có đất sinh hoạt cộng đồng; cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS và miền núi (theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền) không có đất ở, không có đất nông nghiệp hoặc thiếu đất ở, thiếu đất nông nghiệp so với hạn mức; cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS và miền núi (theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền) đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất nhưng nay không còn đất ở, không còn đất nông nghiệp hoặc thiếu đất ở, thiếu đất nông nghiệp so với hạn mức; cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào DTTS và miền núi (theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền) được Nhà nước cho thuê đất phi nông nghiệp không phải đất ở để sản xuất, kinh doanh.

Theo Nghị quyết, đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh được hỗ trợ về đất sinh hoạt cộng đồng, đất ở, đất nông nghiệp, thuê đất phi nông nghiệp không phải đất ở. Đồng bào DTTS chưa có đất sinh hoạt cộng đồng sẽ được UBND cấp huyện bố trí quỹ đất sinh hoạt cộng đồng bảo đảm diện tích tối thiểu là 300m2. Đối với hỗ trợ đất ở, trường hợp cá nhân không có đất ở thì được giao đất ở hoặc được chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất khác sang đất ở trong hạn mức giao đất ở theo quy định của UBND tỉnh và được miễn tiền sử dụng đất. Trường hợp cá nhân đã được giao đất ở theo quy định nhưng nay không còn đất ở hoặc thiếu đất ở so với hạn mức thì thực hiện theo quy định của Chính phủ.

Về hỗ trợ đất nông nghiệp, trường hợp cá nhân không có đất nông nghiệp thì được hỗ trợ giao đất nông nghiệp trong hạn mức giao đất nông nghiệp theo quy định của UBND tỉnh không thu tiền sử dụng đất. Trường hợp cá nhân đã được Nhà nước giao đất theo quy định nhưng nay không còn đất nông nghiệp hoặc diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng không đủ 50% diện tích đất so với hạn mức giao đất nông nghiệp theo quy định của UBND tỉnh thì thực hiện theo quy định của Chính phủ. Đồng thời, đồng bào DTTS còn được hỗ trợ thuê đất phi nông nghiệp không phải đất ở để sản xuất, kinh doanh và được giảm 50% tiền thuê đất.

Việc hỗ trợ cần phải đảm bảo các nguyên tắc: cá nhân được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải sinh sống và thường trú tại địa phương nơi có đất được giao, được chuyển mục đích sử dụng đất, được thuê đất; việc xác định vùng đồng bào DTTS và miền núi; cá nhân là người DTTS thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền; việc bố trí quỹ đất sinh hoạt cộng đồng và giao đất, cho thuê đất được căn cứ vào điều kiện quỹ đất hiện có của địa phương và quy hoạch sử dụng đất được phê duyệt; đảm bảo công khai, minh bạch, đúng đối tượng; cá nhân được hỗ trợ phải sử dụng đất theo quy định pháp luật.

Theo Ban Dân tộc tỉnh Thái Nguyên, tính đến tháng 8/2024, triển khai Dự án 1, tỉnh Thái Nguyên có tổng số vốn được phân bổ theo kế hoạch là 44.036 triệu đồng, trong đó: vốn đầu tư phát triển là 30.361 triệu đồng, vốn sự nghiệp là 13.675 triệu đồng. Tỉnh đã giải ngân 23.503 triệu đồng, đạt 19,4% kế hoạch.

Tỉnh cũng rà soát các hộ đủ điều kiện hỗ trợ nhà ở, để hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục hỗ trợ theo quy định. Trong năm 2024, tỉnh đã hỗ trợ nhà ở cho 27 hộ, trong đó các huyện: Võ Nhai (11 hộ), Phú Bình (02 hộ) và Đại Từ (10 hộ); TP Phổ Yên là 04 hộ.

Ngoài ra, UBND các huyện cũng đã triển khai rà soát, lập danh sách các đối tượng thiếu đất sản xuất có nhu cầu chuyển đổi nghề, hỗ trợ trực tiếp đất sản xuất, các hộ thiếu nước sinh hoạt, đất ở để phê duyệt và triển khai hỗ trợ theo quy định, hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 174 hộ (Võ Nhai 93 hộ, Phú Lương 59 hộ, Phú Bình 6 hộ, TP Phổ Yên 16 hộ); hỗ trợ chuyển đổi nghề dự kiến 269 hộ (Võ Nhai 194 hộ, Phú Lương 75 hộ).

Thực hiện Dự án, từ năm 2022 đến nay, huyện Võ Nhai đã đầu tư 4 công trình nước sinh hoạt tập trung cho 1.268 hộ thụ hưởng; hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 2.241 hộ nghèo có khó khăn về nước sinh hoạt; hỗ trợ vay vốn 720 triệu đồng ưu đãi cho 18 hộ nghèo DTTS vay xây nhà mới; hỗ trợ kinh phí để làm nhà ở cho 23 hộ.

Tại huyện Đại Từ, việc thực hiện Chương trình cũng góp phần quan trọng nâng cao đời sống vật chất cho đồng bào nơi đây. Theo đó, từ năm 2022 đến nay, huyện cũng đã dành gần 60 tỷ đồng được phân bổ để giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; phát triển giáo dục đào tạo, nâng cao chất lượng nhân lực; truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng DTTS và miền núi, hỗ trợ đồng bào vươn lên thoát nghèo.

Việc triển khai Dự án 1 tại tỉnh Thái Nguyên hiện có những khó khăn, đặc biệt trong nội dung hỗ trợ nhà ở, đất ở và đất sản xuất. Theo UBND tỉnh, định mức hỗ trợ đất ở hiện chỉ 46 triệu đồng/hộ, không đủ để các hộ nghèo mua đất. Đồng thời, nhiều hộ đăng ký hỗ trợ xây dựng nhà ở nhưng không đủ điều kiện về đất đai hợp pháp, khiến việc thực hiện dự án gặp nhiều trở ngại. Đối với hỗ trợ đất sản xuất, địa phương vẫn chưa thể triển khai do thiếu quỹ đất, gây ảnh hưởng đến việc cải thiện sinh kế và ổn định đời sống của đồng bào DTTS.

Trước những hạn chế này, tỉnh Thái Nguyên xác định cần tập trung đẩy nhanh tiến độ triển khai, đặc biệt trong việc giải quyết tình trạng thiếu nhà ở, đất ở và đất sản xuất. Các địa phương sẽ được chỉ đạo xây dựng kế hoạch cụ thể nhằm tối ưu hóa nguồn lực, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để đồng bào DTTS hiểu rõ và tham gia tích cực vào các chương trình hỗ trợ.

Ngoài ra, tỉnh sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các dự án liên quan đến nhà ở và đất ở, đảm bảo các chính sách được thực hiện công bằng và hiệu quả. Việc hỗ trợ chuyển đổi nghề, đa dạng hóa sinh kế cũng sẽ được thúc đẩy nhằm bù đắp những khó khăn trong việc thiếu đất sản xuất, giúp người dân ổn định cuộc sống và vươn lên thoát nghèo bền vững.

Hồng Phương