Thách thức thu ngân sách năm 2025 với ngành Hải quan

Những thách thức

Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2024, tổng thu ngân sách nhà nước từ hoạt động xuất, nhập khẩu đạt 427.989 tỷ đồng, bằng 114,13% dự toán Quốc hội giao (375.000 tỷ đồng), tăng 16,1% so với năm 2023.

Bước sang năm 2025, Tổng cục Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước 411.000 tỷ đồng. Dự toán năm 2025 được xây dựng trên cơ sở tăng trưởng GDP 6,5-7%; giá dầu thô 75-80 USD/thùng.

Chuyên gia kinh tế-tài chính Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng, đây là nhiệm vụ khó khăn và là thách thức không nhỏ với ngành Hải quan, bởi việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, người dân, như giảm thuế giá trị gia tăng trong 6 tháng đầu năm và thực hiện các hiệp định thương mại tự do… sẽ khiến thu ngân sách nhà nước giảm.

Hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành, Lào Cai. Ảnh: T.Bình

Liên quan đến vấn đề này, Tổng cục Hải quan cho biết, có một số yếu tố tác động đến thu ngân sách nhà nước năm 2025.

Trước hết, ngày 31-5-2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 26/2023/NĐ-CP quy định biểu thuế xuất khẩu ưu đãi, biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt và 17 nghị định quy định biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt để thực hiện các hiệp định thương mại tự do giai đoạn 2022 - 2027.

Theo đó, mức thuế suất trung bình toàn biểu năm 2022 là 14,8%; năm 2023 là 10,1%; năm 2024 là 9,6%; năm 2025 là 8,4%; năm 2026 là 8% và năm 2027 là 7,5%.

Thực tế, thuế suất thuế nhập khẩu bình quân gia quyền năm 2023 đạt 2,12%, nhưng đến năm 2024 đã giảm xuống còn 1,61% do thực hiện các cam kết quốc tế về giảm thuế. Dự kiến giảm thu do thực hiện các hiệp định thương mại tự do khoảng 14.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, ngày 17-10-2024, Bộ Thương mại Hoa Kỳ thông báo khởi xướng rà soát hành chính lệnh áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm ống thép dẫn dầu từ Việt Nam. Tổng vụ Phòng vệ thương mại Ấn Độ đã khởi xướng vụ việc điều tra chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nóng có xuất xứ hoặc xuất khẩu từ Việt Nam, do đó, sẽ ảnh hưởng đến mặt hàng than, quặng nhập khẩu phục vụ sản xuất sắt thép. Dự kiến năm 2025 giảm thu từ các mặt hàng này khoảng 12.500 tỷ đồng.

Chưa kể, thuế giá trị gia tăng một số dòng hàng được giảm từ 10% xuống 8% làm giảm thu 6 tháng đầu năm 2025 khoảng 9.000 tỷ đồng.

Tạo thuận lợi thương mại cho doanh nghiệp

Trước những thách thức trên, chuyên gia Đinh Trọng Thịnh đưa quan điểm, ngành Hải quan cần nỗ lực hơn nữa và triển khai nhiều giải pháp, trong đó có việc tạo thuận lợi thương mại tối đa cho doanh nghiệp khi nhập khẩu hàng hóa.

Song song là đẩy mạnh số hóa hoạt động hải quan, giảm thiểu thủ tục, giảm thiểu chi phí cho xuất nhập khẩu hàng hóa; đồng thời thu đúng, thu đủ thuế, đặc biệt là các hàng hóa có giá trị nhỏ dưới 1 triệu đồng, để bảo đảm tính công bằng, minh bạch trong kinh doanh và tránh thất thu ngân sách nhà nước.

Tổng cục Hải quan cho biết, ngay những tháng đầu năm, các đơn vị tập trung cao độ, quyết liệt, xác định các giải pháp phù hợp với đặc điểm từng đơn vị, để hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách.

Bên cạnh nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, chống thất thu, ngành Hải quan tập trung nguồn lực cải cách thể chế theo hướng hiện đại, đồng bộ, thống nhất, minh bạch, phù hợp với các cam kết quốc tế và phù hợp với tổ chức bộ máy Hải quan; tăng cường chống thất thu qua kiểm tra, giám sát việc thực hiện thủ tục hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan, thanh tra chuyên ngành, kiểm tra nội bộ, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại.

"Đặc biệt, ngành tiếp tục cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan theo hướng hiện đại, công khai, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất, nhập khẩu", đại diện Tổng cục Hải quan cho hay.

Trong 6 tháng đầu năm, các đơn vị hoàn tất xây dựng, triển khai đề án tinh giản bộ máy, tập trung cho phương thức thông quan tập trung trong mô hình tổ chức mới.

Ngành Hải quan cũng đề xuất nghiên cứu mô hình thông quan tập trung cấp vùng, các nghiệp vụ về thuế gắn với thông quan, các thủ tục về quản lý thuế liên kết thông tin với thông quan, bảo đảm đồng bộ, làm cơ sở cho số hóa chứng từ, tự động hóa quy trình thủ tục hải quan.

Khối hải quan địa phương căn cứ đặc điểm tình hình của địa bàn quản lý, xác định các phương án xử lý phù hợp về phân công thực thi trong bối cảnh chuyển đổi bộ máy tổ chức, hoàn thiện dần các điều kiện đảm bảo cho mô hình thông quan tập trung cấp vùng…

Hương Thủy