Thách thức tại VIB khi nhu cầu vay mua nhà suy yếu

Dịch chuyển cơ cấu cho vay

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2025, ông Đặng Khắc Vỹ, chủ tịch VIB cho biết chiến lược năm 2025 sẽ đi tiếp lộ trình 10 năm mà nhà băng đã theo đuổi từ năm 2017.

Theo đó, VIB định vị trở thành “ngân hàng bán lẻ hàng đầu tại Việt Nam về chất lượng và quy mô”.

Ngân hàng tiếp tục duy trì tăng trưởng hàng năm (CAGR) về các chỉ tiêu kinh doanh cho vay, huy động, thẻ, bảo hiểm và cơ sở khách hàng 20%-30%/năm. Đặc biệt, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cũng được duy trì tương ứng.

Năm 2025, VIB đặt mục tiêu tổng tài sản đạt hơn 600.000 tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2024. Tổng dư nợ tín dụng dự kiến tăng 22%, đạt gần 400.000 tỷ đồng. Huy động vốn tăng 26% lên 377.300 tỷ đồng. Mục tiêu lợi nhuận trước thuế là hơn 11.000 tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2024. Tỷ lệ nợ xấu kiểm soát dưới 3%.

Những con số cho thấy quyết tâm của VIB trong lộ trình trở lại đường đua tăng trưởng, đặc biệt trong bối cảnh hoạt động kinh doanh của VIB đang có dấu hiệu đi xuống.

Năm 2024, tăng trưởng tín dụng của VIB đạt khoảng 22%, là một trong những ngân hàng có tốc độ tăng trưởng tín dụng cao nhất ngành ngân hàng.

Mặc dù vậy, cơ cấu tăng trưởng tín dụng của VIB có sự dịch chuyển. Là ngân hàng có tiếng trong lĩnh vực bán lẻ, khi có thời điểm tới 90% tín dụng chỉ dùng để cho vay cá nhân, tập trung vào vay mua nhà với khoảng trên 50% tổng dư nợ.

Tuy nhiên, VIB không thể duy trì được chiến lược này trong năm 2024.

Tỷ lệ dư nợ cho vay cá nhân của VIB đã liên tục sụt giảm trong giai đoạn vừa qua khi ngân hàng phải tìm kiếm tăng trưởng ở lĩnh vực cho vay khác.

Tỷ lệ cho vay cá nhân trong năm 2024 chỉ còn khoảng 80%, khi VIB giải ngân nhiều hơn cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME).

Thống kê quý IV/2024 cho thấy, tăng trưởng tín dụng từ nhóm SME đã tăng khoảng 7.000 tỷ đồng so với cùng kỳ.

Ở chiều ngược lại, mảng cho vay lõi của VIB là vay mua nhà chỉ tăng dư nợ khoảng 7.000 tỷ đồng từ đầu năm. Mảng này đã đi ngang từ quý III và chỉ tăng nhẹ trong quý IV/2024.

Trong khi đó, phần dư nợ cho vay khác vốn không phải là cốt lõi của VIB lại tăng khá mạnh hơn 20.000 tỷ đồng, cho thấy nhà băng đang phải chuyển sang cho vay lĩnh vực khác để bù đắp cho mảng kinh doanh cốt lõi.

Với đặc thù của doanh nghiệp SME là đòi hỏi vốn lưu động lớn, khi đẩy mạnh cho vay nhóm này, cơ cấu cho vay của VIB cũng đã chuyển sang cho vay ngắn hạn.

Sự dịch chuyển giúp VIB bù đắp tăng trưởng tín dụng, nhưng lại khiến tỷ suất sinh lời trên tài sản sinh lãi lgiảm mạnh. Mặt khác, khi dịch chuyển sang khu vực mới, VIB cũng áp dụng mức lãi suất ưu đãi hơn để kích cầu.

“Năm 2024 là một năm thực sự khó khăn với các ngân hàng có bản báo cáo tài chính thực chất. Ngân hàng VIB đã nỗ lực giảm giá cho vay trong bối cảnh giá huy động không xuống tương ứng, thu nhập của ngân hàng bị ảnh hưởng và chi phí trên thu nhập tăng”, ông Đặng Khắc Vỹ cho biết.

Biên lãi thuần (NIM) của VIB đã sụt giảm nghiêm trọng trong năm qua. Quý cuối năm 2024, NIM chỉ còn 3,36%, thấp hơn nhiều so với mức 4% thời diểm đầu năm.

Trên thực tế, NIM của VIB đã sụt giảm liên tục từ năm 2023 đến nay, cho thấy cuộc chơi trên thị trường ngân hàng bán lẻ không hề đơn giản. Kéo theo đó, lợi nhuận của VIB trong năm 2024 đã giảm 16% so với năm 2023.

NIM của VIB đã liên tục sụt giảm trong nhiều quý qua.

Cuối cùng, chất lượng tài sản của VIB cũng không được cải thiện. Mặc dù đã xóa hơn 800 tỷ đồng nợ xấu trong quý IV/2024, nợ xấu gần như không đổi, quanh mức 11,4 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ nợ xấu giảm xuống 3,51% trong quý cuối năm chủ yếu nhờ tăng trưởng tín dụng mạnh. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu duy trì ở mức thấp là 50%.

Có trở lại đường đua?

Trải qua năm 2024 nhiều khó khăn, VIB đặt quyết tâm cao trong năm 2025 với các chỉ tiêu tăng trưởng, bao gồm cả lợi nhuận đều ở mức cao.

Nhà băng cũng giữ nguyên định vị "ngân hàng bán lẻ hàng đầu", cho thấy việc dịch chuyển cho vay chỉ là chiến lược tạm thời, hỗ trợ khi thị trường không thuận lợi.

Tại Đại hội đồng cổ đông, ban lãnh đạo VIB cũng hé lộ kết quả kinh doanh quý I/2025 khá tích cực. Lợi nhuận quý I/2025 đạt khoảng 20 – 22% kế hoạch 11.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 2.200 tỷ đồng.

Theo ban lãnh đạo ngân hàng, các quý càng về sau thì càng tăng trưởng tốt hơn. Hiện tại, hoạt động tăng trưởng tín dụng tương đối tốt so với toàn ngành. Tính đến 20/3, dư nợ toàn hệ thống tăng gần 2%, trong khi VIB tăng xấp xỉ 3%.

Bên cạnh đó, chủ tịch Đặng Khắc Vỹ cho rằng, các ngân hàng bán lẻ cần thêm sự ủng hộ từ cơ chế chính sách.

“Việc không được luật hóa Nghị quyết 42 ảnh hưởng nhiều tới các ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng bán lẻ. Trong khi các ngân hàng tái cơ cấu cho các doanh nghiệp lớn đang rất có lợi, các ngân hàng có tỷ trọng cho vay khách hàng cá nhân cao gặp khó khăn hơn vì phải trích lập dự phòng toàn bộ”, ông Vỹ chia sẻ.

Lãnh đạo VIB kỳ vọng, với những thông tin hiện tại thì Nghị quyết 42 sẽ sớm được thông qua, giúp quá trình thu hồi nợ được nhanh hơn và tác động trực tiếp vào lợi nhuận.

Dù đặt nhiều kỳ vọng, song với một ngân hàng bán lẻ như VIB, câu chuyện tăng trưởng vẫn phải phụ thuộc vào hoạt động tiêu dùng và cho vay mua nhà.

“Kết quả kinh doanh của VIB chưa phục hồi như kỳ vọng trong giai đoạn cuối năm. Tăng trưởng lợi nhuận chủ yếu được ghi nhận từ thu nhập bán trái phiếu và thu hồi nợ xấu. Do đó, sẽ cần phải quan sát thêm các quý sắp tới để xác nhận xu thế phục hồi của ngân hàng”, công ty chứng khoán Thành Công nhận định.

Trong khi mảng kinh doanh cốt lõi sẽ cần thêm thời gian để đánh giá, câu chuyện bán vốn của VIB đang giúp ngân hàng sáng giá hơn trong mắt nhà đầu tư.

Sau khi cổ đông chiến lược CBA thoái vốn vào năm ngoái, tỷ lệ room ngoại của VIB đang trống khá lớn. Ban lãnh đạo VIB cho biết đang tìm kiếm cơ hội mới.

“Hiện HĐQT VIB đang trao đổi với các đối tác để tìm kiếm một hoặc một số đối tác thích hợp để có giá tốt về mặt tài chính cũng như cộng hưởng được sức mạnh của đối tác vào hoạt động của ngân hàng. Nếu có tiến triển, VIB sẽ tổ chức họp Đại hội đồng cổ đông bất thường để thông báo với cổ đông”, ông Vỹ chia sẻ.

Trần Anh