Thắc mắc quanh ta (Kỳ 9)

Đất hiếm là gì? Nước nào sản xuất nhiều đất hiếm?

Đất hiếm (rare earth elements, viết tắt là "REEs) là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ các nguyên tố và khoáng chất quan trọng trong công nghiệp hiện đại, như titan, niobium, tái sinh lantan và nhiều nguyên tố khác. Đặc điểm chung của các đất hiếm là khả năng phục vụ cho nhiều ứng dụng công nghiệp quan trọng.

Người ta sử dụng đất hiếm để làm nhiều công việc khác nhau trong các ngành công nghiệp. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của đất hiếm:

Công nghệ điện tử: Đất hiếm được sử dụng trong sản xuất các thiết bị điện tử như điện thoại di động, máy tính, TV, màn hình hiển thị và các linh kiện điện tử khác. Chúng có vai trò quan trọng trong việc tạo ra nam châm mạnh, điện cực và hệ thống đèn LED.

Năng lượng tái tạo: Đất hiếm được sử dụng trong việc sản xuất các thiết bị năng lượng tái tạo như pin lithium-ion cho xe điện và lưu trữ năng lượng mặt trời.

Công nghệ quốc phòng: Đất hiếm được sử dụng trong việc sản xuất các hệ thống radar, thiết bị quân sự, vũ khí và công nghệ quân sự khác.

Công nghiệp ô tô: Đất hiếm được sử dụng trong sản xuất các linh kiện ô tô như động cơ, hệ thống lái và các công nghệ tiên tiến khác để tăng hiệu suất và hiệu quả nhiên liệu.

Y học: Một số ứng dụng y học sử dụng đất hiếm trong các thiết bị hình ảnh y tế, dụng cụ phẫu thuật và thiết bị chẩn đoán.

Trước đây, Trung Quốc là quốc gia chủ yếu sản xuất đất hiếm, chiếm khoảng 80% sản lượng toàn cầu. Tuy nhiên, những năm gần đây, các quốc gia khác như Úc, Mỹ, Việt Nam, Nga và Canada cũng đã tăng cường sản xuất đất hiếm để đáp ứng nhu cầu của thị trường quốc tế.

Việt Nam là một quốc gia có tiềm năng lớn về đất hiếm. Nước ta có dự trữ đất hiếm đáng kể và đã khai thác một số mỏ đất hiếm như mỏ titan ở Bà Rịa - Vũng Tàu và mỏ lantan ở Lai Châu. Sản xuất đất hiếm đem lại lợi ích kinh tế quan trọng và đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển công nghiệp hiện đại và công nghệ cao.

Vì sao nhiều dân tộc ít người thích dùng bạc để làm đồ trang sức? nước nào hiện sản xuất nhiều bạc nhất?

Có một số lý do mà một số dân tộc ít người thích dùng bạc để làm đồ trang sức.

Giá trị văn hóa: Một số dân tộc có giá trị văn hóa và truyền thống riêng đối với các loại kim loại khác nhau. Ví dụ, trong một số nền văn hóa, vàng có giá trị cao hơn bạc và được xem là biểu tượng của sự giàu có và quyền lực. Do đó, người dân trong các cộng đồng này thường có xu hướng ưa thích vàng hơn bạc cho đồ trang sức.

Một lý do khác là màu sắc và tính bền của bạc. Bạc thường có màu trắng sáng và phản chiếu ánh sáng tốt, tuy nhiên, nó cũng dễ bị oxy hóa và mờ đi theo thời gian. So với vàng, bạc cần được bảo quản kỹ lưỡng để giữ được vẻ đẹp ban đầu, điều này có thể khiến một số người dùng thấy khá phiền toái.

Nước sản xuất nhiều bạc nhất hiện nay là Mexico. Mexico là quốc gia hàng đầu về sản xuất bạc trên thế giới, với các khu mỏ bạc quan trọng như Fresnillo và Saucito. Ngoài ra, Peru, Trung Quốc và Úc cũng là những quốc gia sản xuất bạc quan trọng. Tuy nhiên, danh sách này có thể thay đổi theo thời gian, vì sản xuất bạc phụ thuộc vào nhiều yếu tố kinh tế và tài nguyên tự nhiên của mỗi quốc gia.

Ở Việt Nam người Thái rất ưa thích bạc. Bạc không chỉ để làm trang sức góp phần tôn lên vẻ đẹp của phụ nữ Thái mà đeo bạc còn để thể hiện ngưỡng vọng được bảo hộ, chở che từ các đấng thần linh. Trâm cài tóc, hoa tai, vòng cổ, vòng tay, xà tích... là những trang sức phổ biến của phụ nữ Thái. Trâm cài tóc của phụ nữ Thái thường được làm bằng bạc. Hoa tai thường được làm bằng bạc trắng, có dạng hoa 4 cánh ở phía trước, được chú ý tạo hình trang trí để đeo vào tai sao cho trang trọng và thẩm mỹ. Vòng tay làm bằng bạc, gồm nhiều loại: Vòng tay trơn, vòng tay kép, vòng tay lá... có vòng tay được trang trí, chạm khắc hoa văn... Vòng tay bạc lấp lánh ở hai đầu cổ tay người phụ nữ Thái làm làm tăng vẻ duyên dáng của họ. Xà tích là dây bạc phụ nữ Thái dùng để đeo chìa khóa và những đồ trang trí nhỏ khác. Một bộ xà tích đầy đủ gồm dây bạc, hộp đựng kim bằng bạc. Từ nhỏ, những cô bé người Thái đã được cha mẹ chuẩn bị và sửa soạn cho những bộ trang sức bằng bạc. Cô gái nào có nhiều trang sức sẽ được nhiều chàng trai để ý. Vào mùa xuân và lễ hội, mọi người đều đeo tất cả trang sức lên người để bộc lộ sự giàu có, vẻ thanh tao hay tượng trưng cho địa vị trong làng bản.

Vỏ đồ hộp thường làm bằng gì? Nước nào sản xuất nhiều kim loại đó nhất?

Vỏ đồ hộp thường được làm bằng nhôm. Nhôm được sử dụng rộng rãi trong sản xuất vỏ đồ hộp do tính chất bền, dẻo và khả năng chống oxi hóa tốt. Vỏ đồ hộp có thể tái chế để sử dụng lại. Quá trình tái chế bao gồm thu gom, tách các thành phần khác nhau của vỏ đồ hộp, sau đó tiến hành xử lý và chế tạo thành nguyên liệu mới để sử dụng trong sản xuất các sản phẩm khác.

Các quốc gia sản xuất nhôm hàng đầu bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và Canada. Trung Quốc đứng đầu danh sách sản xuất nhôm nhiều nhất thế giới trong nhiều năm qua.

GS NGUYỄN LÂN DŨNG