Tây Ninh bảo tồn và phát triển làng nghề gắn với xây dựng sản phẩm OCOP

Làng nghề truyền thống không chỉ là nơi bảo tồn những giá trị văn hóa dân tộc, mà còn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương, tăng thu nhập cho người dân và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xây dựng nông thôn mới.

Khai thác tiềm năng gắn với OCOP

Tây Ninh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, từ nghề dệt chiếu, làm gốm, cho đến chế biến các sản phẩm nông nghiệp như bánh tráng, mắm, khô. Theo báo cáo của Sở Công Thương Tây Ninh, hiện trên địa bàn tỉnh có khoảng 20 làng nghề đang hoạt động, tập trung ở các huyện Gò Dầu, Trảng Bàng và Châu Thành.

Nhiều làng nghề truyền thống đã tồn tại hàng chục, thậm chí hàng trăm năm, trở thành nét văn hóa đặc trưng không thể thiếu trong đời sống người dân.

Sản phẩm OCOP tỉnh Tây Ninh. (Ảnh: Hoàng Thọ)

Một trong những làng nghề nổi tiếng nhất là làng bánh tráng Trảng Bàng, nơi sản xuất các loại bánh tráng đặc sản được tiêu thụ rộng rãi không chỉ trong nước mà còn xuất khẩu.

Theo thống kê, mỗi năm làng nghề này cung cấp ra thị trường hàng chục triệu chiếc bánh tráng, tạo công ăn việc làm ổn định cho hơn 1.000 lao động địa phương.

Nhằm khai thác tối đa tiềm năng từ các làng nghề truyền thống, tỉnh Tây Ninh đã triển khai chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP), nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và cải thiện đời sống cho người dân. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tây Ninh, từ khi chương trình OCOP được triển khai, đến năm 2023, tỉnh đã có 65 sản phẩm được xếp hạng từ 3 sao trở lên, trong đó có nhiều sản phẩm đến từ các làng nghề truyền thống.

Chương trình OCOP giúp các làng nghề mở rộng quy mô sản xuất, cải thiện chất lượng sản phẩm và gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Ví dụ, làng nghề làm bánh tráng ở Trảng Bàng không chỉ dừng lại ở việc sản xuất thủ công mà đã áp dụng công nghệ hiện đại vào một số công đoạn để tăng năng suất và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Nhờ chương trình OCOP, sản phẩm bánh tráng Trảng Bàng đã được chứng nhận 4 sao và trở thành thương hiệu uy tín trên thị trường quốc tế.

Ngoài ra, nhiều làng nghề khác cũng đang tận dụng chương trình OCOP để phát triển như làng nghề mây tre đan ở xã Long Thành Bắc, huyện Hòa Thành. Sản phẩm mây tre đan truyền thống của địa phương đã được tiêu thụ rộng rãi ở các thành phố lớn như TP.HCM và Hà Nội, tạo nguồn thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ dân.

Mở rộng kinh doanh

Để tiếp tục bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống, tỉnh Tây Ninh đã thực hiện nhiều giải pháp kết hợp các nguồn lực hỗ trợ từ trung ương đến địa phương. Một trong những chính sách quan trọng là việc hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho các cơ sở sản xuất tại làng nghề.

Theo Ngân hàng Chính sách xã hội Tây Ninh, từ năm 2021 đến nay, đã có hơn 50 tỷ đồng được giải ngân để hỗ trợ cho các hộ gia đình và cơ sở sản xuất tại các làng nghề truyền thống.

Nghệ nhân làm bánh tráng phơi sương. (Ảnh: Nguyễn Thành)

Cùng với đó, tỉnh cũng triển khai nhiều chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng cho người lao động tại làng nghề. Các lớp học về quản lý sản xuất, ứng dụng công nghệ mới, và nâng cao tay nghề đã giúp người dân cải thiện năng suất lao động, từ đó gia tăng thu nhập. Đặc biệt, các làng nghề chế biến nông sản, như làng nghề làm mắm và chế biến khô ở Châu Thành, đã nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ về đào tạo và cải tiến quy trình sản xuất.

Ngoài vai trò kinh tế, làng nghề truyền thống còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa của dân tộc. Chính vì vậy, tỉnh Tây Ninh đang nỗ lực lồng ghép việc bảo tồn làng nghề với phát triển du lịch. Mô hình du lịch làng nghề không chỉ mang lại trải nghiệm độc đáo cho du khách mà còn tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân địa phương.

Làng nghề bánh tráng Trảng Bàng là một trong những điểm du lịch thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Khách du lịch khi đến đây không chỉ được tham quan quy trình sản xuất bánh tráng mà còn có cơ hội trải nghiệm tự tay làm bánh, từ đó giúp nâng cao giá trị văn hóa của làng nghề.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tây Ninh, trong năm 2023, đã có hơn 5.000 lượt khách đến tham quan các làng nghề trong tỉnh, mang lại nguồn thu không nhỏ cho địa phương.

Thách thức và giải pháp

Mặc dù có tiềm năng phát triển lớn, nhưng các làng nghề truyền thống ở Tây Ninh cũng đối mặt với nhiều thách thức, từ vấn đề cạnh tranh thị trường, thiếu nguồn nhân lực chất lượng, đến việc bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất.

Để giải quyết các vấn đề này, tỉnh Tây Ninh đang tập trung vào một số giải pháp chính:

Tăng cường xúc tiến thương mại: Tỉnh đã và đang phối hợp với các doanh nghiệp và hiệp hội nghề nghiệp để tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm làng nghề. Đặc biệt, các sản phẩm OCOP từ làng nghề truyền thống được quảng bá mạnh mẽ thông qua các hội chợ thương mại trong và ngoài nước.

Bảo tồn và phát triển các làng nghề, ngành nghề truyền thống là một trong những hướng đi quan trọng để Tây Ninh phát triển bền vững, không chỉ về kinh tế mà còn về văn hóa.

Bảo vệ môi trường: Nhiều làng nghề đang dần chuyển đổi sang sử dụng công nghệ sản xuất thân thiện với môi trường, giảm thiểu tác động tiêu cực từ việc xả thải và tiêu thụ năng lượng.

Thu hút thế hệ trẻ: Một trong những khó khăn lớn của các làng nghề truyền thống là việc thu hút thế hệ trẻ tham gia vào sản xuất. Để khắc phục điều này, tỉnh Tây Ninh đã có nhiều chương trình hỗ trợ thanh niên học nghề và khởi nghiệp tại làng nghề.

Bảo tồn và phát triển các làng nghề, ngành nghề truyền thống là một trong những hướng đi quan trọng để Tây Ninh phát triển bền vững, không chỉ về kinh tế mà còn về văn hóa. Với sự kết hợp giữa các nguồn lực hỗ trợ, lồng ghép chương trình OCOP và sự chung tay của cộng đồng, làng nghề truyền thống ở Tây Ninh hứa hẹn sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ, góp phần vào sự thịnh vượng chung của địa phương.

Hoàng Thọ