Tập trung giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng

Nút giao An Phú thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh nhìn từ trên cao. (Ảnh: THẾ ANH)

Năm tháng đầu năm 2025, nhiều địa phương đạt kết quả tích cực, song vẫn còn không ít nơi để xảy ra điểm nghẽn, khiến tỷ lệ giải ngân thấp, ảnh hưởng đến tiến độ các dự án trọng điểm và mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội. Từ nay đến cuối năm, cùng với việc sắp xếp đơn vị hành chính, các địa phương cần tập trung tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ các dự án, phấn đấu hoàn thành kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025.

Bài 1: Nơi quyết liệt, nơi vẫn đủng đỉnh

Kết quả giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2025 cho thấy sự phân hóa rõ nét giữa các địa phương. Nơi nào sâu sát, chủ động tháo gỡ vướng mắc thì tỷ lệ giải ngân đạt cao, góp phần thúc đẩy tiến độ dự án trọng điểm. Ngược lại, một số địa phương thiếu quyết liệt, tâm lý “đủng đỉnh” với lý do chờ sáp nhập đơn vị hành chính đang kéo chậm tiến độ giải ngân đầu tư công.

Hành động quyết liệt theo phương châm “làm việc nào dứt việc đó”

Dẫn đầu cả nước về tỷ lệ 5 tháng đầu năm 2025 là tỉnh Phú Thọ với tiến độ giải ngân đạt 74,9% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao. Xác định đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, tỉnh triển khai đồng bộ nhiều giải pháp từ đầu năm. Ủy ban nhân dân tỉnh thành lập Tổ công tác đặc biệt về giải ngân vốn đầu tư công do Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh làm Tổ trưởng, trực tiếp chỉ đạo, kiểm tra thực địa, đôn đốc các đơn vị đẩy nhanh tiến độ thi công, xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết cho từng tháng, từng quý. Tỉnh cũng chủ động rà soát, điều chuyển vốn từ các dự án chậm sang những dự án có khả năng giải ngân tốt.

Mặc dù vậy, trong quá trình thực hiện, tỉnh vẫn gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng, giá nguyên vật liệu tăng cao, ảnh hưởng tiến độ nhiều dự án trọng điểm. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ Bùi Văn Quang đã yêu cầu các ngành, địa phương quyết liệt giải quyết vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ bồi thường, bàn giao mặt bằng, bảo đảm bàn giao đủ, đúng tiến độ cho các nhà thầu. Tỉnh cũng yêu cầu các đơn vị, địa phương thực hiện nghiêm việc bàn giao các dự án sau sắp xếp đơn vị hành chính, không để gián đoạn công việc.

Tỉnh Thanh Hóa cũng có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm nay khá cao, đạt 57,8% kế hoạch. Trên các công trường trọng điểm như tuyến đường từ thị xã Bỉm Sơn đi Nga Sơn, đoạn ven biển Hoằng Hóa-Lạch Sung, công tác thi công đang được đẩy mạnh. Nhiều đoạn nền đường, cầu cống đã hoàn thành. Tuy nhiên, một số đoạn tuyến vẫn phải lùi mốc thời gian do khó khăn trong giải phóng mặt bằng, nguồn cung vật liệu xây dựng khan hiếm, giá đất san nền, cát, đá dăm tăng cao…

Để , tỉnh thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành, xử lý nghiêm vi phạm trong khai thác khoáng sản, đấu tranh với hành vi đầu cơ, tăng giá vật liệu bất hợp lý, đồng thời chỉ đạo rà soát tổng thể quy trình cấp phép, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ khai thác mỏ, đẩy nhanh việc đấu giá các mỏ đã quy hoạch. Lãnh đạo Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh trực tiếp kiểm tra hiện trạng từng dự án, chỉ đạo điều chỉnh tiến độ, phân loại dự án theo khả năng hấp thụ vốn. Tỉnh cũng triển khai phương án chuyển tiếp quản lý dự án trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, bảo đảm không đình trệ, gián đoạn.

Hà Giang cũng là một trong những địa phương đạt tiến độ giải ngân khá với 48,8%. Dự án trọng điểm đường cao tốc Tuyên Quang-Hà Giang, đoạn qua địa bàn tỉnh Hà Giang đang được đẩy nhanh thi công, với hơn 360 thiết bị, hàng nghìn công nhân làm việc “3 ca, 4 kíp” liên tục. Ông Lương Văn Đoàn, Giám đốc Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng tỉnh cho biết: “Với mục tiêu đưa dự án về đích trong năm 2025, Ban chỉ đạo cán bộ quản lý dự án “bám” công trường, báo cáo tiến độ thực hiện dự án hằng tuần nhằm kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi công. Bên cạnh đó, để tạo điều kiện cho nhà thầu, ban đã kịp thời tổ chức nghiệm thu khối lượng từng hạng mục hoàn thành nhằm thanh toán vốn cho nhà thầu”.

Từ sự quyết liệt đó, đến nay, giá trị sản lượng ba gói thầu xây lắp dự án đạt 1.388/2.316 tỷ đồng, đạt 60% giá trị hợp đồng, trong đó từ đầu năm đến nay đã giải ngân hơn 635 tỷ đồng. Hầu hết các nguồn vốn đầu tư từ ngân sách trung ương tại tỉnh Hà Giang dành cho các công trình trọng điểm. Để giải ngân vốn đạt kết quả cao, tỉnh đã chỉ đạo các chủ đầu tư chủ động kiểm tra, xử lý vướng mắc phát sinh ngay tại đơn vị, công trường, dự án, bảo đảm kịp thời, linh hoạt, hiệu quả. Các ngành, địa phương phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu, hành động quyết liệt theo phương châm “làm việc nào dứt việc đó”.

Nhà thầu thi công nền đường Đại lộ nam Sông Mã giai đoạn 2 thuộc phường Quảng Châu (Thanh Hóa). (Ảnh MAI LUẬN)

Còn nhiều điểm nghẽn

Trái với kết quả khả quan tại nhiều địa phương nêu trên, tại Thành phố Hồ Chí Minh, địa phương có quy mô vốn đầu tư công lớn nhất cả nước, tiến độ giải ngân vẫn rất thấp. Tính đến ngày 28/5, thành phố mới giải ngân được hơn 8.700 tỷ đồng, đạt 10,2% kế hoạch vốn, thấp hơn bình quân cả nước. Dù số tiền giải ngân tăng 29,9% so với cùng kỳ năm 2024 và tỷ lệ cũng nhích nhẹ so với năm trước, nhưng vẫn còn cách xa mục tiêu giải ngân ít nhất 30% trong sáu tháng đầu năm 2025.

Theo Giám đốc Sở Tài chính Lê Thị Huỳnh Mai, nguyên nhân chính là do vướng mắc trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Nhiều quận, huyện, thành phố Thủ Đức chưa quyết liệt chỉ đạo hội đồng bồi thường dự án, các phòng, ban, đơn vị hỗ trợ Ban Bồi thường, giải phóng mặt bằng hoàn tất thủ tục. Bên cạnh đó, một số dự án bị chậm còn do thiếu vật liệu, khó khăn trong di dời hạ tầng kỹ thuật và thủ tục đầu tư chậm trễ. Điều đáng nói, tại nhiều đơn vị, thái độ làm việc thiếu quyết liệt, tâm lý “đủng đỉnh” với lý do chờ sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính cũng là nguyên nhân kéo chậm tiến độ giải ngân. Đây là điểm nghẽn lớn cần khắc phục, nhất là với các dự án lớn có kế hoạch giải ngân vốn cao vào quý IV/2025.

Tương tự như Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Đồng Nai, một trong những địa phương có lớn, cũng đang gặp khó khăn về giải ngân vốn đầu tư công. Tổng nguồn vốn đầu tư công năm 2025 của tỉnh hơn 16.592 tỷ đồng. Tính đến ngày 18/6, tỉnh mới giải ngân được hơn 3.200 tỷ đồng, đạt 19% kế hoạch. Dự kiến đến hết tháng 6, Đồng Nai mới giải ngân đạt khoảng 34% kế hoạch, thấp hơn bình quân cả nước.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai Hồ Văn Hà thẳng thắn cho rằng, tỷ lệ giải ngân này không thể chấp nhận được trong bối cảnh tỉnh đã phát động đợt thi đua “45 ngày đêm” tăng tốc giải ngân. Nguyên nhân chủ yếu do chậm giải phóng mặt bằng, một số dự án lớn gần như “giậm chân tại chỗ”. Tỉnh đang khẩn trương điều chỉnh kế hoạch vốn, phân loại dự án theo khả năng giải ngân, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để giải phóng mặt bằng, nhất là với dự án cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu.

Tại tỉnh miền núi Cao Bằng, công tác giải ngân đầu tư công dù đã có nhiều chuyển biến so với thời điểm đầu năm, nhưng đến hết tháng 5 mới đạt hơn 30,5% kế hoạch. Nguyên nhân chính do khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thu hồi đất và thiếu nguồn vật liệu xây dựng, nhất là tại các dự án lớn. Bên cạnh đó, tình hình thiên tai, mưa lũ cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ nhiều công trình hạ tầng. Về chủ quan, năng lực quản lý dự án tại một số chủ đầu tư còn yếu, tư tưởng trông chờ vào cấp trên, thiếu chủ động xử lý vướng mắc; việc lập kế hoạch giải ngân chưa sát thực tế, chưa điều chỉnh kịp thời vốn từ dự án chậm sang dự án có khả năng giải ngân tốt. Công tác phối hợp giữa các sở, ngành, địa phương thiếu chặt chẽ, dẫn đến ách tắc trong xử lý thủ tục hành chính, ảnh hưởng đến công tác giải ngân chung của tỉnh.

Thời gian không còn nhiều, nếu các địa phương không nhanh chóng tháo gỡ những điểm nghẽn và chấn chỉnh tâm lý trì trệ, thì mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn năm 2025 sẽ khó đạt được. Đây không chỉ là yêu cầu về tiến độ, mà là trách nhiệm chính trị của từng địa phương, từng ngành và người đứng đầu các đơn vị.

NHÓM PHÓNG VIÊN THƯỜNG TRÚ