Tạo lập, tổ chức không gian phát triển

Xác định đúng mục tiêu khi lập quy hoạch

Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn số 47/2024/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 8, ngày 26/11/2024 và có hiệu lực từ 1/7/2025. Để kịp thời hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn đáp ứng yêu cầu tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 145/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quy hoạch đô thị và nông thôn. Song song với đó, Chính phủ có Nghị quyết số 66.1/2025/NQ-CP ngày 18/7/2025, trong đó cho phép lập, điều chỉnh quy hoạch phân khu đối với khu vực hình thành đô thị đồng thời với quá trình lập, điều chỉnh quy hoạch tỉnh hoặc quy hoạch chung đô thị và được phê duyệt trước khi phê duyệt quy hoạch tỉnh, quy hoạch chung đô thị để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn và trong quy định pháp luật khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính các cấp.

Việc vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, quy hoạch đô thị và nông thôn có vai trò quan trọng để tạo lập, tổ chức lại không gian phát triển mới. Ảnh: Thanh Hải

Theo Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) Trần Thu Hằng, quá trình vận hành mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã đặt ra một số vấn đề đối với công tác quy hoạch đô thị và nông thôn như: hệ thống pháp luật trước đây được thiết kế theo mô hình ba cấp chính quyền. Khi không tổ chức đơn vị hành chính cấp trung gian - cấp huyện, công tác quy hoạch đối với các đô thị trực thuộc tỉnh theo địa giới hành chính cấp huyện (như TP thuộc tỉnh, thị xã) cần được nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp về thẩm quyền quản lý, phạm vi không gian lập quy hoạch, cũng như phân bổ nguồn lực phát triển. Việc phân quyền, phân cấp, giao những nhiệm vụ về quy hoạch đô thị và nông thôn từ cấp tỉnh xuống cấp xã đòi hỏi một hệ thống cơ chế điều phối, giám sát và hỗ trợ kỹ thuật đầy đủ để thực hiện.

Cấp xã không phải là chủ thể truyền thống trong lập quy hoạch tổng thể phát triển không gian (quy hoạch chung), thường thiếu đội ngũ chuyên môn, nguồn lực tài chính cũng như kinh nghiệm phối hợp với các đơn vị kỹ thuật để triển khai quy hoạch đô thị và nông thôn có chuyên ngành sâu, thời hạn và tầm nhìn dài hạn. Do đó, hệ thống thể chế, chính sách, pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn cần tiếp tục được nghiên cứu, hoàn thiện

Trao đổi với phóng viên Kinh tế & Đô thị, một cán bộ xã của Hà Nội chia sẻ: “Hiện nay, nhiều xã đặt mục tiêu phát triển xanh nhưng chưa hiểu đúng bản chất. Xanh không có nghĩa là việc trồng thêm nhiều cây mà đòi hỏi nhiều yếu tố về môi trường, khí thải… Do đó, địa phương khi lập quy hoạch, cần xác định đúng và trúng mục tiêu để phát huy được tiềm năng, lợi thế của địa phương. Mặt khác, nhiều nhận định cho rằng chính quyền xã thường thiếu chuyên môn là có cơ sở. Vì vậy, chúng tôi thường xuyên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm của các chuyên gia”.

Trưởng phòng Kinh tế xã Hòa Xá Bùi Anh Văn cho biết, UBND xã đang thực hiện các công việc tổ chức lập nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung xã mới theo nhiệm vụ UBND TP giao tại Quyết định số 3908 ngày 24/7/2025 trên cơ sở tuân thủ các quy trình, quy định của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, các nghị định, thông tư của Chính phủ; quy hoạch ngành, lĩnh vực liên quan, bảo đảm phù hợp định hướng của Quy hoạch Thủ đô, Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô. Để chủ động trong quá trình tổ chức lập, giám sát, quản lý thực hiện, UBND xã đang xây dựng kế hoạch, tiến độ cụ thể chi tiết các công việc cần triển khai (bao gồm cả việc lựa chọn đơn vị tư vấn, báo cáo, xin ý kiến về quy hoạch, thời gian lập nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung xã…) bảo đảm thời gian các công việc theo quy định của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách

Theo Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc (Bộ Xây dựng) Trần Thu Hằng, quy hoạch đô thị và nông thôn là công cụ quản lý Nhà nước để định hướng phát triển, tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đồng thời điều phối mối quan hệ giữa các cấp chính quyền, người dân, DN. Khi được thực hiện đúng và đồng bộ, quy hoạch sẽ trở thành động lực, không phải là rào cản - giúp mỗi địa phương phát triển nhanh hơn, bền vững hơn và phục vụ tốt hơn cho người dân, DN.

Do vậy cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; nghiên cứu tổ chức không gian phát triển theo phạm vi đô thị, nông thôn, vùng sinh thái - kinh tế thay cho địa giới hành chính; bổ sung quy định, tiêu chí, hướng dẫn kỹ thuật về việc lập quy hoạch đối với các khu vực chức năng có tính liên xã, vùng ven đô thị, vành đai công nghiệp - dịch vụ, vùng sinh thái nông nghiệp…; cấp xã thực hiện giám sát, quản lý và cập nhật các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết trên địa bàn xã trên nền tảng dữ liệu số và hướng dẫn kỹ thuật thống nhất.

Đồng thời cần nghiên cứu bổ sung quy định, thiết lập cơ chế hỗ trợ kỹ thuật từ cấp tỉnh cho cấp xã, trong đó, cấp tỉnh cần xây dựng bộ khung hướng dẫn kỹ thuật quy hoạch áp dụng cho cấp xã, đồng thời triển khai cơ chế ủy quyền có kiểm soát với các hoạt động như lập quy hoạch chung xã, các khu chức năng trên địa bàn xã; thành lập các tổ chức hỗ trợ kỹ thuật cấp tỉnh (trung tâm quy hoạch, đơn vị tư vấn công) để hỗ trợ xã trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ về quy hoạch đô thị và nông thôn.

Thúc đẩy quy hoạch tạo không gian phát triển mới, nghiên cứu khai thác hiệu quả khu vực phụ cận công trình kết cấu hạ tầng quốc gia theo mô hình TOD; ưu tiên quy hoạch theo mô hình vùng đô thị đa trung tâm, khu chức năng chuyên biệt (khu công nghệ cao, trung tâm logistics, đô thị đại học, vành đai xanh...) nhằm tận dụng tối đa quỹ đất, vị trí chiến lược và hạ tầng hiện có; lồng ghép yếu tố xanh - bền vững - thích ứng biến đổi khí hậu trong quy hoạch đô thị và nông thôn.

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong công tác quy hoạch đô thị và nông thôn, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quy hoạch tập trung tại cấp tỉnh, kết nối với xã, cho phép đồng bộ hóa, cập nhật, chia sẻ thông tin theo thời gian thực; ứng dụng công nghệ GIS, BIM, bản đồ số và các nền tảng mở để quản lý, công khai hóa thông tin quy hoạch, hỗ trợ người dân và DN tiếp cận thông tin dễ dàng.

Lại Tấn