Tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng cho ngành sản xuất trong nước

Bảo vệ hàng hóa trong nước

Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương Trịnh Anh Tuấn cho biết, thời gian qua, việc thực hiện cắt giảm thuế quan theo cam kết trong các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã đưa mức thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt xuống rất thấp, nhiều dòng thuế ở mức 0%; xu thế bảo hộ thương mại tại nhiều nước, chi phí nhiều loại hàng hóa đầu vào, chi phí vận tải tăng cao... Trong bối cảnh đó, nhiều ngành sản xuất chịu thiệt hại bởi hàng hóa nhập khẩu.

Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam xử lý các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài.

Theo đó, nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước hàng hóa nhập khẩu, công tác khởi kiện, điều tra, áp dụng các biện pháp PVTM tiếp tục được đẩy mạnh, tạo lập lại môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các ngành sản xuất trong nước trước bối cảnh nhiều hàng hóa nhập khẩu có dấu hiệu bán phá giá hoặc được trợ cấp, gây thiệt hại nghiêm trọng cho một số ngành sản xuất trong nước.

Đến nay, Bộ Công Thương đã khởi xướng điều tra 28 vụ việc PVTM và đã áp dụng 22 biện pháp với hàng hóa nhập khẩu. Các mặt hàng là đối tượng áp dụng biện pháp PVTM tương đối đa dạng, bao gồm các sản phẩm kim loại (nhôm, thép, vật liệu hàn), hóa chất-chất dẻo (sorbitol, màng BOPP, phân bón DAP), hàng tiêu dùng cơ bản (bột ngọt, đường mía), trong đó có nhiều sản phẩm có mối quan hệ mật thiết và đặc biệt quan trọng đối với đời sống của người nông dân.

Tính trong 6 tháng đầu năm 2024 đã triển khai công tác điều tra, rà soát các vụ việc PVTM, cụ thể gồm: Tiếp tục điều tra, rà soát 7 vụ việc đã khởi xướng trong năm 2023; khởi xướng điều tra 1 vụ việc mới; tiếp nhận và xử lý 7 hồ sơ đề nghị điều tra và rà soát mới.

Hiện tại, có 4 biện pháp PVTM đang có hiệu lực với các sản phẩm thép nhập khẩu và 1 biện pháp PVTM với sản phẩm liên quan tới thép (vật liệu hàn) và 2 vụ việc đang trong quá trình điều tra liên quan tới sản phẩm cáp thép dự ứng lực và tháp điện gió. Bộ Công Thương đang tiến hành rà soát cuối kỳ việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm thép không gỉ cán nguội (AD01) và thép phủ màu (AD04) để đánh giá hiệu quả biện pháp cũng như khả năng tiếp tục gia hạn biện pháp thêm 5 năm nữa. Dự kiến trong tháng 10/2024 sẽ có kết quả rà soát của 2 vụ việc này.

Về công tác kháng kiện, ông Trịnh Anh Tuấn cho hay, đến nay, hàng xuất khẩu (XK) của Việt Nam đã phải đối mặt với 252 vụ việc điều tra PVTM từ 24 thị trường và vùng lãnh thổ. Trong đó, đứng đầu là các vụ điều tra chống bán phá giá (138 vụ việc), tiếp đó là các vụ việc tự vệ (50 vụ việc), chống lẩn tránh biện pháp PVTM (37 vụ việc) và chống trợ cấp (27 vụ việc). Trong 6 tháng đầu năm 2024, Bộ Công Thương đã cập nhật danh sách cảnh báo các mặt hàng có nguy cơ bị điều tra PVTM, chống lẩn tránh PVTM (danh sách cập nhật tháng 3/2024 và tháng 6/2024) gửi các bộ, ngành, UBND các tỉnh, hiệp hội, doanh nghiệp (DN) liên quan để phối hợp theo dõi...

Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp

Theo Bộ Công Thương, nguy cơ hàng Việt bị kiện PVTM trong thời gian tới là hiện hữu, khi kim ngạch XK hàng Việt Nam tăng gần 15% so với cùng kỳ năm trước trong 6 tháng đầu năm 2024, cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 11,63 tỷ USD. Kim ngạch XK tăng mạnh cũng đặt ra nguy cơ bị điều tra PVTM gia tăng. DN cần chủ động ứng phó với vụ kiện PVTM nhằm giảm rủi ro và tăng lợi thế cho hàng hóa XK.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, bất cứ mặt hàng nào bị điều tra PVTM và dẫn tới bị áp thuế đều sẽ gây thiệt hại rất lớn đối với XK hàng hóa của DN, các DN XK bị giảm lợi thế cạnh tranh, dẫn tới mất uy tín về thương hiệu, thị phần tại thị trường quốc tế. Trước các nguy cơ, thách thức về điều tra PVTM từ thị trường nước ngoài, cơ quan chức năng cần xây dựng hàng rào PVTM trong nước vững chắc và được kiểm soát, cập nhật thường xuyên để đảm bảo hiệu ứng, hiệu quả trên thực tế, tránh gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước cũng như môi trường đầu tư trong nước.

Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước, ông Trịnh Anh Tuấn cho biết, Bộ Công Thương đã tích cực triển khai nhiều hoạt động đa dạng, trong đó, luôn duy trì các kênh liên lạc với cơ quan điều tra PVTM nước ngoài, luật sư, hiệp hội và DN để kịp thời cập nhật tình hình, thông tin các vụ, việc. Cùng với đó là thông tin cảnh báo sớm.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp ứng phó thời gian qua, theo ghi nhận của Bộ Công Thương trong nhiều vụ việc, Việt Nam đã thành công chứng minh DN không bán phá giá; hay Chính phủ không trợ cấp, không can thiệp vào thị trường để tạo lợi thế bất bình đẳng cho DN XK.

DN XK không có các hành vi lẩn tránh biện pháp PVTM đang áp dụng với nước thứ ba trong vụ việc Hoa Kỳ điều tra chống lẩn tránh với thép dây không gỉ dạng tròn, việc Australia chấm dứt điều tra CBPG với amoni nitrat, các DN XK pin mặt trời sang Hoa Kỳ được miễn thuế PVTM tạm thời, mức thuế CBPG chính thức do Mexico áp dụng với thép mạ giảm so với sơ bộ...

Nhờ đó, các DN XK không bị áp thuế PVTM hoặc bị áp thuế ở mức thấp, góp phần giữ vững và mở rộng thị trường XK. Các DN được tiếp cận các thông tin PVTM đầy đủ, kịp thời; được khuyến nghị tham gia và hầu hết DN quan tâm không bị kết luận bất hợp tác dẫn tới mức thuế cao.

Trong thời gian tới, Cục Phòng vệ thương mại sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác hoàn thiện hệ thống pháp luật về PVTM thông qua việc xây dựng và trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế Nghị định 10/2018/NĐ-CP trên cơ sở tổng kết thực tiễn công tác PVTM trong 5 năm qua.

Phan Đức