Tạo động lực để bứt phá

Là tỉnh biên giới có vị trí chiến lược, với tiềm năng và lợi thế đặc biệt, những năm qua, Lào Cai đã khẳng định vị thế là cửa ngõ giao thương giữa Việt Nam với vùng Tây Nam của Trung Quốc, là điểm kết nối các nước ASEAN với Trung Quốc và cả châu Âu. Minh chứng rõ nét đó là sự tăng trưởng vượt bậc trong kim ngạch xuất - nhập khẩu tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Hoạt động xuất - nhập khẩu diễn ra thuận lợi.

Cụ thể, tổng giá trị hàng hóa xuất - nhập khẩu qua Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu năm 2001 chỉ đạt gần 210 triệu USD thì đến năm 2007, con số này là 723 triệu USD (tốc độ tăng trưởng bình quân đạt gần 20%/năm), năm 2019 đạt 3,8 tỷ USD. Năm 2025, Lào Cai đặt mục tiêu tổng giá trị xuất - nhập khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn đạt 9 tỷ USD.

Những kết quả về tăng trưởng kim ngạch xuất - nhập khẩu hàng hóa, lưu lượng khách du lịch qua các cửa khẩu của Lào Cai trong những năm trở lại đây càng khẳng định vị thế, vai trò của kinh tế cửa khẩu đối với sự phát triển của tỉnh nhưng cũng đặt ra yêu cầu hết sức cấp bách về xây dựng nền tảng cửa khẩu số, “cửa khẩu thông minh” với hạ tầng hiện đại, đồng bộ đáp ứng xu thế phát triển. Bởi nền tảng cửa khẩu số bảo đảm về an toàn thông tin giúp doanh nghiệp và lực lượng chức năng thực hiện các hoạt động trên nền tảng số duy nhất nhằm giảm thời gian thông quan hàng hóa, giúp tăng cường công tác quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước công khai, minh bạch.

Các hoạt động trên nền tảng số diễn ra công khai, minh bạch.

Theo ông Vương Trinh Quốc, Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh, từ tháng 8/2023, Ban đã chủ trì tham mưu UBND tỉnh xây dựng kế hoạch đưa vào vận hành thí điểm nền tảng cửa khẩu số tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II Kim Thành với hạ tầng cổng kiểm soát số 1 (2 làn xuất cảnh, 3 làn nhập cảnh) và hạ tầng bãi KB1. Nhờ đó, bước đầu hiện đại hóa hạ tầng cửa khẩu, tăng tính tự động hóa quản lý phương tiện vận chuyển hàng hóa ra vào nhờ công nghệ IOT; giúp giảm thiểu sự tiếp xúc giữa doanh nghiệp và lực lượng chức năng tại cửa khẩu trong các khâu kiểm tra, giám sát thông qua hệ thống camera AI, camera giám sát, đồng thời cho phép khai thác camera trực tiếp tại các điểm barie; hỗ trợ báo cáo, dữ liệu về hàng hóa xuất - nhập khẩu, người, phương tiện xuất - nhập cảnh tự động chia sẻ giữa các cơ quan chức năng tại cửa khẩu.

Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II Kim Thành với hạ tầng cổng kiểm soát số 1 (2 làn xuất cảnh, 3 làn nhập cảnh) và hạ tầng bãi KB1.

Bước sang năm 2024, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh triển khai Đề án xây dựng cửa khẩu thông minh theo Quyết định số 1620/QĐ-TTg ngày 20/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, xây dựng mô hình cửa khẩu thông minh tại Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai ứng dụng tối đa các thiết bị khoa học công nghệ tiên tiến và công nghệ thông tin thế hệ mới vào quá trình vận chuyển, giao, nhận, kiểm tra, kiểm soát, giám sát hàng hóa xuất - nhập khẩu và phương tiện xuất - nhập cảnh; xây dựng tuyến đường vận chuyển hàng hóa xuất - nhập khẩu phi truyền thống giữa Lào Cai (Việt Nam) và Vân Nam (Trung Quốc) để nâng cao năng lực, hiệu suất thông quan, đáp ứng yêu cầu thực tế tại khu vực cửa khẩu. Nhờ vậy, thời gian giải quyết thủ tục cho phương tiện vận chuyển hàng hóa xuất - nhập khẩu đã được rút ngắn, trung bình dưới 2 phút/phương tiện (mỗi ngày có gần 500 phương tiện làm thủ tục xuất - nhập cảnh qua cửa khẩu); nâng tổng doanh số thu phí hạ tầng năm 2024 trên 112 tỷ đồng.

Tiềm năng, lợi thế về kinh tế cửa khẩu của Lào Cai đã hội tụ đầy đủ, việc xây dựng nền tảng cửa khẩu số, “cửa khẩu thông minh”.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Cửa khẩu Lào Cai Nguyễn Thị Thanh Bình chia sẻ: Từ khi triển khai một số nội dung của nền tảng cửa khẩu số tại Cửa khẩu Quốc tế đường bộ số II Kim Thành đã giảm được rất nhiều thời gian giải quyết thủ tục, khối lượng công việc của công chức, viên chức các cơ quan, đơn vị, lực lượng chức năng và đặc biệt là doanh nghiệp. Nếu như trước đây, các doanh nghiệp phải “chạy đi, chạy lại” nhiều đơn vị ở cửa khẩu để kê khai thủ tục hàng hóa xuất - nhập khẩu thì hiện nay chỉ cần đến Trung tâm tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính tại cửa khẩu để nộp hồ sơ và chờ nhận kết quả.

Tại hội nghị gặp gỡ với các doanh nghiệp xuất - nhập khẩu đầu năm 2025, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hoàng Quốc Khánh khẳng định: Việc xây dựng nền tảng cửa khẩu số và mô hình “cửa khẩu thông minh” là phù hợp với chủ trương, định hướng của Chính phủ cũng như mục tiêu chương trình chuyển đổi số quốc gia của tỉnh. Qua đó góp phần tăng năng lực, hiệu suất thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu của Lào Cai, nâng cao lợi thế cạnh tranh của tỉnh, thu hút các doanh nghiệp thực hiện hoạt động xuất - nhập khẩu qua địa bàn tỉnh, thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới.

Tiềm năng, lợi thế về kinh tế cửa khẩu của Lào Cai đã hội tụ đầy đủ, việc xây dựng nền tảng cửa khẩu số, “cửa khẩu thông minh” đã có lộ trình cụ thể và cũng phù hợp với các cam kết quốc tế về cải cách hành chính và hiện đại hóa các hoạt động xuất - nhập khẩu. Tuy nhiên, để sớm hiện thực hóa những nhiệm vụ này thì cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, nhất là các đơn vị chức năng làm nhiệm vụ tại cửa khẩu, đặc biệt là sự quan tâm hỗ trợ của Chính phủ và các bộ, ngành trung ương.

Phạm Vũ Sơn