Tăng trưởng 8% - bài toán lớn đặt ra cho Hà Nội

UBND TP. Hà Nội tổ chức Hội thảo khoa học cấp thành phố về thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao nhất trong năm 2025 và phấn đấu đạt 2 con số giai đoạn 2026-2030. Ảnh: P. Linh

Tại Kỳ họp chuyên đề (ngày 25/02/2025), Hội đồng nhân dân (HĐND) TP. Hà Nội đã thông qua Nghị quyết bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên.

Vượt qua những rào cản

Thông tin tại Hội thảo “Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao nhất trong năm 2025 và phấn đấu đạt 2 con số giai đoạn 2026-2030”, TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương - cho biết, tăng trưởng GRDP (tổng sản phẩm trên địa bàn) của Hà Nội cao hơn cả nước, nhưng lại có xu hướng giảm dần. Theo đó, Thành phố có 3 năm tăng trưởng trên 8% là 2015 (8,07%), 2019 (8,13%) và 2022 (8,29%). Tuy nhiên, theo từng giai đoạn, tăng trưởng GRDP đang giảm dần: giai đoạn 2011-2015 đạt 7,35%; 2016-2020 là 7% và 2021-2024 là 6,44%.

Hiện nay, tỷ trọng đầu tư xã hội của Hà Nội/GRDP gần 39%, đây là mức rất cao so với cả nước (34%), số vốn đầu tư Hà Nội huy động được rất lớn nhưng hiệu quả đầu tư lại rất thấp. Đầu tư nhà nước chiếm khoảng 38% tổng vốn đầu tư; khu vực tư nhân chiếm khoảng 56%.

Trong phân bố nguồn vốn đầu tư, nhiều ngành có hiệu quả, tăng trưởng cao không được đầu tư tương xứng, như: Dịch vụ chiếm 66% GRDP, trong đó, bán buôn, bán lẻ chiếm 13% GRDP (tăng trưởng trên 8%), nhưng đầu tư cho dịch vụ này lại đang giảm nhanh, kể cả đầu tư cho hạ tầng thương mại, như chợ, siêu thị.

Dịch vụ tài chính, ngân hàng đóng góp khoảng 11,3% GRDP (tăng trưởng cao trên 10%) nhưng chỉ được khoảng 1,5% tổng đầu tư. Ngành xây dựng đóng góp khoảng 9% trong GRDP nhưng đầu tư vào ngành này chỉ gần 7% tổng đầu tư xã hội của Hà Nội.

Các dịch vụ, thế mạnh của Hà Nội như khoa học công nghệ, y tế, giáo dục đều đang được đầu tư ít hơn so với các ngành khác và có mức tăng trưởng còn thấp xa so với yêu cầu 8-10%.

Ngoài ra, tỷ trọng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) của Hà Nội đang có xu hướng giảm từ năm 2020 và chỉ chiếm khoảng 6,5% (cả nước là 20%), thể hiện môi trường đầu tư của Hà Nội chưa hấp dẫn.

Phân tích thêm về cơ cấu kinh tế, TS. Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - cho rằng, Hà Nội có dịch vụ chiếm tới 2/3 nền kinh tế, như vậy Thành phố đang trở thành một trung tâm thương mại, tài chính, du lịch, thay vì phát triển cân bằng giữa các lĩnh vực.

Hà Nội có tốc độ tăng trưởng cao ở bán lẻ, tài chính, ngân hàng, bất động sản nhưng chưa có các trung tâm tài chính quốc tế lớn như Singapore hay Hồng Kông. Trong khi đó, khu vực dịch vụ phụ thuộc nhiều vào tiêu dùng và du lịch, dù có tăng trưởng cao nhưng nếu 2 lĩnh vực này giảm, GRDP bị ảnh hưởng nặng nề.

Một số rào cản nữa khiến kinh tế tăng trưởng thiếu bền vững là công nghiệp chế biến, chế tạo chưa đủ mạnh để làm động lực dài hạn; giá nhà đất tăng nhanh khiến bất động sản có thể xảy ra bong bóng nếu không kiểm soát tốt; các khu vực kinh tế thiếu sự cân bằng.

Hà Nội cũng là một trong những địa phương có tỷ lệ giải ngân đầu tư công thấp, giải phóng mặt bằng chậm, thủ tục hành chính phức tạp, nhiều dự án đầu tư lớn chậm triển khai làm giảm hiệu quả đầu tư.

Dựa vào động lực đầu tư

Theo GS,TS. Hoàng Văn Cường – nguyên Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, để tăng trưởng, chắc chắn Hà Nội phải dựa vào động lực đầu tư: đầu tư hạ tầng giao thông, đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, từ đó thu hút doanh nghiệp đầu tư vào Hà Nội.

Bất động sản là lĩnh vực thu hút vốn đầu tư lớn, có sức lan tỏa, vì vậy, chỗ nào bất động sản phát triển thì tạo ra tăng trưởng dịch vụ. Thành phố cần tập trung cải tạo chung cư cũ; đầu tư vào khu vực phố cổ để phục vụ du lịch thương mại. Hà Nội có thế mạnh phát triển du lịch, vì vậy, phải tận dụng lợi thế. Đồng thời, phát triển trục sông Hồng, dịch vụ du lịch để tạo tăng trưởng bền vững.

TS. Nguyễn Đình Cung khuyến nghị, Hà Nội thực hiện cơ chế khoán tăng trưởng cho các sở, ngành, khoán thu ngân sách từ hoạt động sản xuất, kinh doanh cho các địa phương, buộc địa phương phải nỗ lực phát triển dịch vụ, có sự cân đối hơn trong phát triển các ngành kinh tế.

Trong ngắn hạn, cần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, hoàn thành đúng hạn các dự án đầu tư tương ứng do Trung ương quản lý. Bên cạnh đó, cần tháo gỡ ngay các vướng mắc pháp lý cho các dự án, giải phóng nguồn lực, tạo sản phẩm cho xã hội, góp phần tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Về trung và dài hạn, Thành phố cần đầu tư phát triển hạ tầng, giải quyết tắc nghẽn và phát triển giao thông thông minh. Các dự án hạ tầng chiến lược, giao thông đô thị đã xác định trong quy hoạch phát triển Hà Nội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 cần sớm được triển khai.

TS. Đậu Anh Tuấn thì cho rằng, Hà Nội phải kiểm soát thị trường bất động sản, mở rộng nhà ở xã hội để phát triển bền vững. Đồng thời, cải cách thủ tục hành chính, đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công, tập trung đầu tư vào công nghệ cao, công nghiệp chế biến - chế tạo thay vì bất động sản.

Các doanh nghiệp nội địa cần được hỗ trợ để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào FDI; tăng cường kiểm soát hiệu suất đầu tư, đảm bảo ICOR giảm xuống dưới 5,8%; lực lượng lao động cần được đào tạo kỹ năng phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp.

Đẩy mạnh khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo

Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Bùi Quang Tuấn cho rằng, Hà Nội có tiềm năng về thương mại điện tử, công nghệ tài chính, tiền số, vì vậy, cần tạo hệ sinh thái cho các thành phần này đóng góp cho tăng trưởng. Bên cạnh đó, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo, chuyển dịch năng lượng sẽ giúp tăng giá trị gia tăng cao.

Nhấn mạnh về chuyển đổi số, TS. Nguyễn Đình Cung đề nghị, Hà Nội thực hiện chuyển đổi số toàn diện kinh tế, ưu tiên thực hiện chương trình chuyển đổi số doanh nghiệp. Thực hiện chương trình khởi nghiệp gắn với đổi mới sáng tạo và phát triển doanh nghiệp để đến năm 2030 có trung bình ít nhất 40 doanh nghiệp/1000 dân, thành trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo quốc gia.

Hà Nội cũng nên xây dựng thêm một số khu công nghiệp công nghệ cao và sản xuất xanh, công nghiệp hóa gắn với đô thị hóa và thu hút FDI chất lượng cao.

Đồng quan điểm trên, TS. Đậu Anh Tuấn cho rằng, Hà Nội cần phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến, chế tạo để giảm phụ thuộc vào dịch vụ. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong các ngành sản xuất, tạo giá trị gia tăng cao hơn. Mở rộng hạ tầng khu công nghiệp, đặc biệt là khu công nghệ cao Hòa Lạc, thu hút FDI vào sản xuất. Đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, phát triển chuỗi giá trị nông sản để gia tăng giá trị xuất khẩu.

Đồng tình với các nhận định và khuyến nghị trên, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, Hà Nội đang thực hiện quyết liệt, hiệu quả Chương trình chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; thúc đẩy phát triển kinh tế số, khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh sử dụng các dịch vụ số trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ... phấn đấu tỷ trọng kinh tế số trong GRDP đạt 30%.

Đồng thời, Thành phố nỗ lực hoàn thiện cơ chế, chính sách, giải pháp cụ thể để hỗ trợ, khuyến khích nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các ngành, lĩnh vực mới, công nghệ cao như chíp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật.

Thành phố Hà Nội sẽ thực hiện hỗ trợ một số doanh nghiệp triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo có hiệu quả để định hướng, dẫn dắt hoạt động đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp; phấn đấu tỷ lệ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đạt trên 50%.

THÙY LÊ