Tăng thuế thuốc lá liệu có giảm số người hút?

Hút thuốc lá từ năm 16 tuổi, anh Hoàng cho biết đã từng bỏ sau khi phát hiện bị viêm amidan mãn tính. Thế nhưng sau đó, anh hút trở lại do áp lực công việc. Theo anh, nếu mức tăng giá thuốc lá không đủ lớn, việc giảm người hút sẽ không có nhiều hiệu quả.

Anh Trần Anh Hoàng - Phường Kim Mã - Quận Ba Đình cho biết: “Nếu tiền mỗi bao thuốc chỉ tăng thêm khoảng vài nghìn hoặc dưới 10 nghìn chẳng hạn, mình nghĩ tỷ lệ bỏ thuốc và giảm hút thuốc sẽ không nhiều; nhưng nếu tăng lên 50 nghìn hay 100 nghìn một bao thuốc thì chắc chắn tỷ lệ bỏ hoặc giảm hút sẽ rất nhiều vì nó ảnh hưởng đến kinh tế”.

Ông Hoàng Văn Trụ, 72 tuổi, trung bình mỗi tháng hút khoảng 40 bao thuốc lá với tổng chi phí khoảng 600 nghìn đồng. Với ông, chỉ khi giá mỗi bao thuốc tăng thực sự cao, ông mới phải suy nghĩ về việc giảm hay bỏ. Ông Hoàng Văn Trụ - Phường Trung Hòa - Quận Cầu Giấy cho biết: “Theo tôi, tăng giá thuốc lá sắp tới mà tăng kiểu như mức phạt giao thông, thì kể cả những người nghiện như chúng tôi cũng sẽ phải suy nghĩ và chắc phải tính toán lại. Nếu chỉ tăng mức vừa vừa thì từ xưa đến nay, tăng nhiều lần rồi thì ban đầu người ta có thể cũng suy nghĩ, nhưng sau đó người ta lại quên đi”.

Việt Nam đã trải qua 4 lần tăng thuế thuốc lá và thống kê từ 2006-2024, thuế tiêu thụ đặc biệt thuốc lá chỉ tăng khoảng 20% trong vòng 18 năm, tương đương 1,1%/ năm.

Trong khi mỗi năm, số người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá khoảng 104.000 người và tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108 nghìn tỉ đồng một năm, cao gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia.

Bác sĩ Phan Thị Hải - Phó Giám đốc Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá - Bộ Y tế cho biết: “Theo khuyến cáo của WHO và kiến nghị của Bộ Y tế, mức thuế của Việt Nam cần phải tăng ngay vào năm 2026 với mức ban đầu là 75% thuế tỷ lệ cộng với 5 nghìn đồng thuế tuyệt đối trên một bao thuốc; theo lộ trình sẽ tăng lên mức thuế tuyệt đối là 15 nghìn đồng một bao, cộng với 75% thuế tỷ lệ cho đến năm 2030 và với mức tăng như vậy, chúng ta mới có thể đạt được mục tiêu quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá là giảm tỷ lệ hút thuốc trong nam giới xuống 36%, đồng thời sẽ ngăn chặn được khoảng 3,2 triệu người hút mới từ nay đến 2030”.

Bộ Y tế cũng cho biết, nếu áp theo mức đề xuất tăng thuế tuyệt đối là 75% cộng 15 nghìn trên một bao thuốc vào năm 2030, ngoài việc hạn chế số người hút thuốc thì sẽ giúp tăng số thu thuế thực lên 169%, tương đương từ 17,4 nghìn tỉ đồng năm 2020 lên 46,4 nghìn tỉ đồng vào năm 2030 tăng thêm 29 nghìn tỉ đồng cho ngân sách Nhà nước.

Nguyễn Chinh