Tăng thu ngân sách, tạo công bằng trong kinh doanh

Quyết định này nhận được sự đồng tình của dư luận, bởi không chỉ giúp tăng nguồn thu mà còn góp phần bảo đảm công bằng cho hàng sản xuất trong nước.

Hàng nhập khẩu giá trị nhỏ hết thời miễn thuế

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc vừa ký Quyết định số 01/2025/QĐ-TTg ngày 3/1/2025 của Thủ tướng Chính phủ bãi bỏ toàn bộ Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg ngày 30/11/2010 về mức giá trị hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh được miễn thuế. Một trong những lý do quan trọng dẫn đến quyết định này là để bảo đảm sự công bằng giữa hàng hóa nhập khẩu và sản phẩm sản xuất trong nước.

Việc thu thuế hàng nhập khẩu giá trị nhỏ là cần thiết để tạo công bằng với hàng hóa sản xuất trong nước. Ảnh: Phạm Hùng

Trước đó, theo Quyết định 78/2010/QĐ-TTg quy định, hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống được miễn thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng; hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh có giá trị trên 1 triệu đồng phải nộp thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng theo quy định của pháp luật.

Quy định này đã tạo ra sự thiếu công bằng với hàng hóa sản xuất trong nước. Bởi hàng nhập khẩu giá trị thấp được miễn thuế VAT, trong khi các sản phẩm tương tự do DN nội địa sản xuất vẫn phải chịu loại thuế này. Điều này dẫn đến chênh lệch giá cả, tạo áp lực đối với các DN trong nước, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ.

Đánh giá cao Quyết định số 01/2025/QĐ-TTg, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (giảng viên cao cấp Học viện Tài chính) cho rằng, việc miễn thuế là lý do khiến hàng nhập khẩu giá trị nhỏ tràn ngập tại thị trường Việt Nam. Người bán có thể lợi dụng chính sách này xé nhỏ giá trị đơn hàng xuống dưới 1 triệu đồng để tránh thuế, tiềm ẩn thất thu thuế.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, sở dĩ trước đây Chính phủ ban hành Quyết định miễn thuế hàng nhập khẩu giá trị nhỏ là để phù hợp với quy định quốc tế, cũng như thương mại điện tử chưa phát triển, hàng hóa nhập khẩu qua đường chuyển phát nhanh không nhiều. Đồng thời, chi phí để kiểm tra, thu thuế hàng giá trị nhỏ sẽ rất lớn.

Tuy nhiên, đến nay mọi hoạt động đều triển khai qua mạng, không mất nhiều thời gian, chi phí. Cùng với xu hướng thương mại điện tử phát triển mạnh, vận chuyển nhanh, quy định này sẽ bị nhiều cá nhân, tổ chức lợi dụng. Vì vậy, khi Quyết định có hiệu lực sẽ giúp cân bằng sân chơi, hỗ trợ các nhà sản xuất nội địa tăng sức cạnh tranh trên thị trường, đồng thời khuyến khích tiêu dùng hàng hóa sản xuất trong nước.

Thực tế trên thế giới hiện nay, nhiều quốc gia đã thu thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa có giá trị nhỏ. Các nước trong khu vực như Indonesia sẽ sớm áp mức thuế nhập khẩu từ 100 - 200% đối với các sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc để bảo hộ ngành sản xuất trong nước. Còn Malaysia đã áp thuế hàng hóa giá trị thấp (LVG) ở mức 10% đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị từ 107 USD trở xuống trên các trang thương mại điện tử kể từ ngày 1/1/2024. Thuế LVG nhằm tạo sân chơi bình đẳng cho các DN địa phương phải cạnh tranh với hàng nhập khẩu giá rẻ.

Cũng đánh giá cao tính đúng đắn của việc xóa bỏ chính sách miễn thuế hàng nhập khẩu giá trị nhỏ dưới 1 triệu đồng, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín Nguyễn Văn Được cho rằng, ngoài tạo công bằng trong kinh doanh, Quyết định này còn giúp tăng thu ngân sách Nhà nước.

Ông Nguyễn Văn Được chỉ ra, mỗi ngày Việt Nam nhập khẩu từ 4 - 5 triệu đơn hàng thương mại điện tử giá trị nhỏ với tổng giá trị 800 tỷ đồng. Như vậy, mỗi năm sẽ có khoảng 328.500 tỷ đồng giá trị hàng hóa giao dịch được miễn thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng hàng nhập khẩu. Điều này không chỉ làm thất thu hàng chục nghìn tỷ đồng tiền thuế, mà còn tạo sự cạnh tranh không bình đẳng với hàng hóa sản xuất trong nước. Vì vậy, việc đánh thuế hàng nhập khẩu giá trị nhỏ là rất hợp tình, hợp lý trong bối cảnh thương mại điện tử bùng nổ như hiện nay.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng cơ sở dữ liệu về thương mại điện tử

Quyết định số 01/2025/QĐ-TTg có hiệu lực từ ngày 18/2/2025. Như vậy, từ ngày 18/2/2025, toàn bộ hàng hóa nhập khẩu giá trị nhỏ dưới 1 triệu đồng sẽ hết được miễn thuế. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại, với 4 - 5 triệu đơn hàng nhập khẩu có giá trị dưới 1 triệu đồng mỗi ngày, nếu áp dụng thu thuế sẽ gây nên tình trạng tắc nghẽn thông quan.

Bởi theo Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg, hệ thống khai báo hải quan chỉ thuần túy thực hiện theo thủ công nên chính sách miễn thuế tại Quyết định này đã góp phần giảm thiểu thủ tục hành chính và giúp đẩy nhanh thời gian thông quan hàng hóa, giảm bớt số lượng hàng hóa phải khai nộp thuế.

Do đó, việc thu thuế thế nào nhằm tạo sự công bằng giữa các hình thức kinh doanh, tránh thất thu ngân sách Nhà nước, nhưng vẫn bảo đảm sự thuận tiện cho người nộp thuế và tiết giảm chi phí xã hội, nâng cao hiệu quả kinh tế là vấn đề cần bàn.

Ông Nguyễn Văn Được cho rằng, việc bãi bỏ quy định này cần phải cân nhắc cẩn trọng sao cho phù hợp với các cam kết quốc tế cụ thể tại Khoản 4.13 Nghị định thư về đơn giản thủ tục hải quan. Bên cạnh đó, một trong những nguyên tắc trong xây dựng pháp luật thuế là thu thuế phải tương xứng với chi phí thực hành thu và chi phí xã hội, đồng thời cần áp dụng nguyên tắc “trọng yếu” đối với các giao dịch nhỏ, lẻ, phát sinh không thường xuyên để tạo thuận lợi cho người nộp thuế và giảm chi phí xã hội. Đồng thời, cần ứng dụng công nghệ mới và công nghệ số để quản lý hoạt động thương mại điện tử. Tuyên truyền quy định pháp luật để người kinh doanh chủ động nộp thuế đúng, đủ cho Nhà nước.

Bên cạnh việc siết thuế, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cũng lưu lý, cơ quan quản lý cần xây dựng thêm các quy định về nhập khẩu như kiểm định chất lượng, quy chuẩn… trong bối cảnh đơn hàng xuyên biên giới giá trị nhỏ không bảo đảm chất lượng, hàng nhái, giả… đang xâm chiếm thị trường Việt Nam, vừa gây hại vừa phát sinh rủi ro cho người mua lẫn những người sản xuất, kinh doanh chân chính. Bên cạnh đó, cũng cần đặt ra tiêu chuẩn và trách nhiệm cho sàn thương mại điện tử nếu đưa hàng xuyên biên giới không đạt chất lượng theo quy định vào Việt Nam.

Thực tế thời gian qua, nhờ đẩy mạnh chuyển đổi số, thủ tục hải quan, hệ thống quản lý hải quan tự động tại cảng, kho, bãi (VASSCM) tiếp tục được triển khai hiệu quả, góp phần đơn giản hóa thủ tục đưa hàng hóa khỏi kho, bãi, cảng, giảm sự tiếp xúc giữa cơ quan Hải quan và DN, giảm thời gian đi lại của người dân, khắc phục tình trạng ùn tắc tại cổng cảng, kho, bãi.

Nhờ tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và áp dụng phương pháp quản lý hải quan hiện đại nên đến nay, đã có trên 99% thủ tục hải quan được thực hiện bằng phương thức điện tử thông qua Hệ thống thông quan tự động (VNACCS/VCIS). Sự phát triển và hoàn thiện của hệ thống khai hải quan điện tử nêu trên đã giúp thông quan hàng hóa nhanh chóng và tạo thuận lợi cho việc quản lý tờ khai hàng hóa hàng ngày với số lượng lớn mà không làm gián đoạn hoạt động thương mại.

Người khai hải quan cũng không cần đến các nơi làm thủ tục hải quan để kê khai qua mạng, từ đó giảm lượng người kê khai do việc làm thủ tục được tiến hành thông qua các đại lý, hãng vận chuyển nên việc quản lý và thu thuế đối với hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh được tiến hành tập trung và nhanh chóng hơn nhiều so với trước đây.

Phương Nga