Tăng khả năng tiếp cận cho người khuyết tật trong dịch vụ công số

Chuyển đổi số đang mở ra cơ hội tiếp cận dịch vụ công thuận tiện hơn cho người dân thông qua các nền tảng trực tuyến. Trên thế giới, các tiêu chuẩn như WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) đã được sử dụng rộng rãi để hướng dẫn thiết kế website và ứng dụng di động thân thiện với NKT.

Tại Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 26/2020 yêu cầu các cơ quan nhà nước áp dụng chuẩn WCAG 1.0, khuyến khích áp dụng phiên bản 2.0 và 2.1.

Tuy nhiên, Thông tư này chưa được triển khai rộng rãi và đến nay đã lạc hậu so với phiên bản mới nhất WCAG 2.2, khiến NKT vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nền tảng số, đặc biệt là cổng thông tin điện tử và dịch vụ công trực tuyến.

Người khuyết tật vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận các nền tảng số.

Theo Hội Người mù Việt Nam, năm 2024, Hội phối hợp với UNDP và nhận tài trợ từ Đại sứ quán Na Uy đã triển khai dự án “Tăng cường tiếp cận thông tin số cho người khuyết tật tại Việt Nam”. Dự án đã tiến hành đánh giá mức độ tiếp cận của 20 cổng thông tin điện tử thuộc Quốc hội, Chính phủ và 18 bộ, ngành. Dù một số đơn vị đã thay đổi cấu trúc cổng thông tin sau quá trình sắp xếp bộ máy, nhưng tính tiếp cận cho NKT vẫn hầu như chưa được cải thiện.

Trên cơ sở báo cáo đánh giá, dự án sẽ hỗ trợ thí điểm chỉnh sửa hai cổng thông tin điện tử để đảm bảo đáp ứng các tiêu chí tiếp cận, đồng thời thúc đẩy việc xây dựng tiêu chuẩn tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế. Dự án đã nhận được sự quan tâm phối hợp của Bộ Khoa học và Công nghệ (Trung tâm Công nghệ thông tin).

Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam - (Ảnh: Trần Hồng)

Bà Đinh Việt Anh, Phó Chủ tịch Hội Người mù Việt Nam cho biết, việc người khuyết tật có thể tiếp cận các cổng thông tin điện tử, cổng dịch vụ công trực tuyến không chỉ là yêu cầu về kỹ thuật, mà còn là biểu hiện cụ thể của quyền công dân và sự tham gia bình đẳng vào đời sống chính trị, kinh tế, xã hội. Một nền tảng số được thiết kế dễ tiếp cận sẽ giúp người khuyết tật chủ động tiếp cận thông tin, chính sách, dịch vụ công, cơ hội học tập và việc làm, từ đó nâng cao năng lực tự chủ và khả năng hòa nhập.

Đây cũng là bước đi thiết yếu trong quá trình xây dựng xã hội số toàn diện, bao trùm cho tất cả mọi người. Việc nâng cao khả năng tiếp cận của các cổng thông tin và dịch vụ công trực tuyến chính là hành động thiết thực góp phần thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Vì thế bà Đinh Việt Anh kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ, ban hành hành thông tư thay thế Thông tư số 26/TT-BTTT của Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, cập nhật tiêu chuẩn tiếp cận theo xu hướng quốc tế hiện này WCAG 2.1 hoặc WCAG 2.2 ở mức AA, và đưa tiêu chí đảm bảo tính tiếp cận này vào chỉ số xếp hạng chuyển đổi số.

Ông Cù Kim Long, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ

Đồng quan điểm, ông Cù Kim Long, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng: “Đảm bảo tính tiếp cận cho người khuyết tật trong dịch vụ công trực tuyến không phải là điều tốn kém hay phức tạp, mà là hành động thiết thực thể hiện tinh thần bao trùm và nhân văn trong quá trình chuyển đổi số”.

Theo ông Long, hiện nay người khuyết tật đang đối mặt với nhiều rào cản khi sử dụng các nền tảng dịch vụ công trực tuyến. Một số lỗi phổ biến có thể kể đến như: trình đọc màn hình không hoạt động hiệu quả do thiếu mô tả hình ảnh và cấu trúc trang phù hợp; thao tác bàn phím không được hỗ trợ đầy đủ; thiếu phụ đề cho video hoặc mô tả âm thanh; hệ thống hỗ trợ người dùng chưa thân thiện với người sử dụng công nghệ trợ giúp hoặc có nhu cầu đặc biệt.

Để cải thiện, ông Long đề xuất cần đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó, nguyên tắc “tiếp cận từ đầu” cần được quán triệt trong quá trình thiết kế nền tảng số. Tất cả nội dung, đặc biệt là video hướng dẫn, cần có phụ đề, mô tả âm thanh; các biểu mẫu trực tuyến cần có hướng dẫn rõ ràng và cơ chế xác thực dễ sử dụng, tránh sử dụng hình ảnh làm yếu tố xác thực chính.

Ngoài ra, ông Long nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham vấn người sử dụng. Cần có nhóm tư vấn gồm đại diện NKT để đảm bảo mọi thay đổi xuất phát từ nhu cầu thực tế. Mỗi năm nên tổ chức kiểm thử khả năng sử dụng để phát hiện lỗi mà công cụ tự động không thể nhận biết.

Theo ông Cù Kim Long, chuyển đổi số chỉ thực sự thành công khi mọi người đều có cơ hội tiếp cận bình đẳng. Việc nâng cao khả năng tiếp cận cho người khuyết tật là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội số toàn diện và bền vững.

Vân Hồng - CTV Trần Hồng/VOV.VN