Tăng cường quyền tự chủ của doanh nghiệp và vai trò quản lý của Nhà nước

Tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động đầu tư, quản lý vốn

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Trình bày tóm tắt báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, dự thảo Luật gồm 8 chương, 59 điều; thể hiện rõ quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc quyết định hoặc điều chỉnh chiến lược kinh doanh, kế hoạch kinh doanh hằng năm của doanh nghiệp; huy động vốn; quyết định đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư và pháp luật khác có liên quan; tiền lương, thù lao, tiền thưởng...

Các quy định trong dự thảo Luật thể hiện sự tăng cường quyền tự chủ, trách nhiệm, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp và bảo đảm vai trò quản lý của Nhà nước với vai trò chủ sở hữu ở mức độ phù hợp.

Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị bổ sung doanh nghiệp có vốn đầu tư của tổ chức chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội vào đối tượng áp dụng của Luật.

Theo Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, vốn điều lệ của các doanh nghiệp thuộc tổ chức chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp được Nhà nước giao nhiệm vụ khi thành lập, không chỉ bao gồm vốn nhà nước mà còn sử dụng nhiều nguồn vốn khác. Do đó, việc đưa nhóm doanh nghiệp này vào phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật sẽ không bảo đảm tính thống nhất với mục tiêu và đối tượng điều chỉnh của Luật.

Nhằm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động đầu tư, quản lý vốn của các tổ chức nêu trên tại doanh nghiệp, dự thảo Luật quy định, tổ chức chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội được áp dụng quy định của Luật này để thực hiện việc quản lý và đầu tư vốn tại doanh nghiệp và giao Chính phủ quy định chi tiết về quản lý vốn của nhà nước tại doanh nghiệp thuộc các tổ chức này.

Về huy động vốn, cho vay vốn, có ý kiến đề nghị quy định rõ điều kiện, thẩm quyền, trách nhiệm của từng chủ thể trong việc quyết định huy động, cho vay vốn và bổ sung quy định để doanh nghiệp được chủ động quyết định về nguồn vốn sử dụng để cho vay cũng như lãi suất cho vay đối với các công ty con.

Thể chế hóa quy định tại Nghị quyết số 12-NQ/TW "quản lý, giám sát chặt chẽ việc huy động, sử dụng vốn của doanh nghiệp nhà nước", bảo đảm việc cho vay vốn được thực hiện đúng mục đích, an toàn, hiệu quả của việc cho vay, dự thảo Luật quy định, doanh nghiệp chỉ được tự quyết định cho công ty con vay vốn với giá trị không quá giá trị góp vốn. Trường hợp vượt quá mức này, doanh nghiệp báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, phê duyệt. Đồng thời, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết điều kiện bảo lãnh, cho vay nhằm kiểm soát rủi ro, ngăn ngừa lạm dụng. Quy định như vậy đã cơ bản bao quát các vấn đề được đại biểu quan tâm, bảo đảm hài hòa giữa quyền tự chủ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và yêu cầu giám sát, quản lý vốn nhà nước chặt chẽ.

Có ý kiến đề nghị bổ sung, không áp dụng tiêu chí bảo toàn và phát triển vốn đối với một số doanh nghiệp thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và nhiệm vụ chính trị xã hội do Đảng, Nhà nước giao. Dự thảo Luật đã được chỉnh lý thành: "Việc bảo toàn và phát triển vốn của doanh nghiệp được đánh giá trên cơ sở hiệu quả tổng thể của doanh nghiệp, có loại trừ các tác động do thực hiện nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh, nhiệm vụ không vì mục tiêu lợi nhuận, việc thử nghiệm công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới và tác động của yếu tố khách quan".

Đảm bảo tính khả thi trong thực hiện

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị rà soát kỹ trong từng điều, khoản, từng điều, "tránh trùng lặp hoặc bất hợp lý giữa các điều khoản"; đồng thời cần làm rõ một số khái niệm, nhất là liên quan "vốn nhà nước tại doanh nghiệp", "đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đầu tư lớn, tạo động lực phát triển nhanh cho các ngành, lĩnh vực khác và ngành kinh tế", "lĩnh vực then chốt, thiết yếu của nền kinh tế"... đảm bảo tính khả thi trong thực hiện.

Về hệ thống thông tin quản lý và đầu tư nhà nước tại doanh nghiệp (Điều 8), Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: "Đây là nội dung quan trọng liên quan đến công tác quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó, dự thảo Luật cần cân nhắc quy định cụ thể về nội dung, thành phần, cơ chế khai thác thông tin hệ thống này. Trên cơ sở các nguyên tắc khung, giao Chính phủ ban hành nghị định, Bộ Tài chính ban hành thông tư để có hướng dẫn chi tiết hơn".

Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội gợi mở, dự thảo Luật cần quy định chặt chẽ và chính xác hơn về bảo toàn và phát triển vốn doanh nghiệp, theo đúng tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW, Nghị quyết số 198/2025/QH15.

Cơ bản thống nhất với nội dung tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị làm rõ mối quan hệ giữa hai thuật ngữ "chiến lược kinh doanh" và "chiến lược phát triển" hoặc thống nhất cách dùng để doanh nghiệp thực hiện, tránh phải ban hành 2 chiến lược khác nhau.

Bên cạnh đó, ông Hoàng Thanh Tùng cho rằng, dự thảo Luật đã quy định chặt chẽ hơn, giao Chính phủ quy định về chuyển nhượng dự án đầu tư; tuy nhiên, cần quy định chi tiết hơn nữa các nội dung để đảm bảo tính minh bạch, thống nhất trong thực thi.

Trước đó, chiều cùng ngày, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi hoặc bãi bỏ cơ chế quản lý tài chính, thu nhập đặc thù của các cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước.

Diệp Trương (TTXVN)