Tăng cường nguồn lực từ vốn viện trợ không hoàn lại

Đáp ứng nhu cầu cấp bách và đa dạng

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ nhu cầu bổ sung dự toán NSNN chi thường xuyên năm 2025 với tổng số vốn 4.327,121 tỷ đồng, được phân bổ cho nhiều cơ quan, bộ, ngành và địa phương. Trong đó, khoản bổ sung lớn nhất dành cho Bộ Y tế, với 4.080,65 tỷ đồng, nhằm quyết toán nguồn vốn viện trợ không hoàn lại đã tiếp nhận trong năm 2022 để phòng chống dịch Covid-19. Số liệu này được xác nhận qua biên bản thẩm định quyết toán năm 2022 của Bộ Tài chính và công văn số 2040/BYT-KHTC ngày 19/4/2024 của Bộ Y tế, cho thấy việc bổ sung dự toán là cần thiết để hoàn thiện quy trình quyết toán và đảm bảo tính minh bạch trong quản lý tài chính.

Ngoài ra, các bộ, ngành và địa phương khác cũng được đề xuất bổ sung dự toán để triển khai các dự án viện trợ mới phát sinh. Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường được đề xuất bổ sung 126,625 tỷ đồng để hỗ trợ khắc phục hậu quả bão Yagi, một nhiệm vụ cấp bách nhằm tái thiết các khu vực bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Bộ Khoa học và Công nghệ nhận 19,18 tỷ đồng, trong đó 13,4 tỷ đồng dành cho sự nghiệp khoa học công nghệ và 5,78 tỷ đồng cho giáo dục, đào tạo và dạy nghề, nhằm thúc đẩy nghiên cứu và phát triển nhân lực chất lượng cao. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh được phân bổ 4,392 tỷ đồng cho giáo dục và đào tạo, góp phần nâng cao năng lực quản lý nhà nước.

Các tổ chức xã hội và địa phương cũng được xem xét bổ sung dự toán để đáp ứng các nhu cầu cụ thể. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam được đề xuất 9,6 tỷ đồng để thực hiện các chương trình bảo đảm xã hội, trong khi Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam nhận 6,704 tỷ đồng cho quản lý hành chính. Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam được phân bổ 59,367 tỷ đồng, cũng dành cho các hoạt động bảo đảm xã hội. Ở cấp địa phương, Ủy ban nhân dân TP. Đà Nẵng và tỉnh Sơn La lần lượt được đề xuất bổ sung 11,708 tỷ đồng và 8,895 tỷ đồng để triển khai các nhiệm vụ kinh tế và xã hội, phù hợp với đặc thù từng khu vực.

Việc bổ sung dự toán này được Chính phủ nhấn mạnh là cần thiết do các dự án viện trợ mới phát sinh sau thời điểm tổng hợp dự toán NSNN năm 2025. Các khoản thu, chi từ nguồn vốn viện trợ không hoàn lại cần được đưa vào dự toán để đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện, kiểm soát, hạch toán và quyết toán theo đúng quy định tại khoản 2 Điều 8 Luật NSNN. Hơn nữa, theo Điều 52 Luật NSNN, việc bổ sung dự toán cho các bộ, cơ quan trung ương và bổ sung có mục tiêu cho các địa phương từ ngân sách trung ương thuộc thẩm quyền của Quốc hội, khẳng định tính minh bạch và chặt chẽ trong quy trình phê duyệt.

Đồng thuận nhưng cần xem xét các lưu ý quan trọng

Ủy ban Kinh tế và Tài chính (KTTC) đã đánh giá cao tính phù hợp và cơ sở pháp lý của đề xuất bổ sung dự toán NSNN chi thường xuyên năm 2025. Đối với khoản bổ sung 4.080,65 tỷ đồng cho Bộ Y tế, Ủy ban KTTC nhận thấy đề xuất này có cơ sở rõ ràng, dựa trên biên bản thẩm định quyết toán năm 2022 của Bộ Tài chính và kết luận của Đoàn Kiểm toán Nhà nước. Số vốn viện trợ không hoàn lại mà Bộ Y tế đã tiếp nhận nhưng chưa được bổ sung dự toán là 4.096 tỷ đồng, và sau khi chuẩn xác, con số 4.080,65 tỷ đồng được xác định là phù hợp để quyết toán hàng viện trợ phòng chống dịch bệnh. Do đó, Ủy ban KTTC nhất trí với phương án này, nhấn mạnh vai trò của việc bổ sung dự toán trong việc hoàn thiện quy trình tài chính và đảm bảo tính minh bạch.

Đối với các khoản bổ sung dự toán cho các bộ, ngành và địa phương khác, Ủy ban KTTC đánh giá rằng các đề xuất này xuất phát từ nhu cầu thực tế, khi các dự án viện trợ mới phát sinh sau thời điểm tổng hợp dự toán NSNN năm 2025. Việc bổ sung dự toán là cần thiết để đảm bảo đủ cơ sở pháp lý cho việc thực hiện các dự án, đồng thời bảo đảm hiệu quả và tiến độ triển khai. Ủy ban KTTC nhất trí với phương án phân bổ chi tiết 4.327,121 tỷ đồng như đề xuất của Chính phủ, bao gồm các khoản dành cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Khoa học và Công nghệ, các tổ chức xã hội và địa phương như Đà Nẵng, Sơn La.

Tuy nhiên, Ủy ban KTTC cũng chỉ ra một số vấn đề cần lưu ý để nâng cao hiệu quả quản lý và triển khai trong tương lai. Một số cơ quan và địa phương đã gửi văn bản đề nghị bổ sung dự toán từ sớm, chẳng hạn từ tháng 3/2024, nhưng Tờ trình của Chính phủ chỉ được trình lên Quốc hội vào ngày 9/5/2025. Sự chậm trễ này có thể ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án viện trợ, đặc biệt là những nhiệm vụ cấp bách như khắc phục hậu quả thiên tai hay phòng chống dịch bệnh. Do đó, Ủy ban KTTC đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan làm rõ nguyên nhân chậm trễ, xác định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan, và rút kinh nghiệm để đảm bảo việc trình bổ sung dự toán trong các năm sau được thực hiện kịp thời hơn.

Ủy ban KTTC cũng khuyến nghị Quốc hội xem xét phê duyệt bổ sung dự toán thu NSNN trung ương năm 2025 từ nguồn vốn viện trợ không hoàn lại với tổng số vốn 4.327,121 tỷ đồng, đồng thời phê duyệt phương án phân bổ chi tiết như trong phụ lục kèm theo Tờ trình của Chính phủ. Những kiến nghị này không chỉ nhằm đảm bảo tính pháp lý mà còn hướng tới việc tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn vốn viện trợ, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Trần Hương