Tảng băng trôi lớn nhất thế giới bị vỡ

Các nhà khoa học thuộc Cục Khảo sát Nam Cực của Anh (BAS) vừa đưa ra cảnh báo: A23a, tảng băng trôi từng giữ kỷ lục lớn nhất hành tinh, đang bước vào giai đoạn tan rã nhanh chóng, phân tách thành nhiều khối băng khổng lồ.

A23a vốn được biết đến với kích thước khổng lồ, nặng khoảng 1,1 nghìn tỷ tấn và bao phủ diện tích hơn 3.600 km², lớn hơn cả tiểu bang Rhode Island (Mỹ). Tảng băng này tách ra từ thềm băng Filchner-Ronne ở Nam Cực vào năm 1986 và kể từ đó liên tục nằm trong danh sách những khối băng trôi lớn nhất từng được ghi nhận.

Ảnh: CNN.

Dù thỉnh thoảng bị vượt qua bởi các “siêu núi băng” khác như A68 năm 2017 hay A76 năm 2021, song A23a vẫn duy trì sự tồn tại bền bỉ hơn nhiều đối thủ. Tuy nhiên, theo dữ liệu mới nhất, kích thước của nó hiện chỉ còn khoảng 1.700 km², tương đương diện tích vùng đô thị London.

Tiến sĩ Andrew Meijers, nhà hải dương học thuộc BAS, cho biết: “Tảng băng đang nhanh chóng nứt vỡ và chia tách thành những khối rất lớn. Các mảnh này hiện đã được Trung tâm Băng quốc gia Hoa Kỳ đưa vào danh mục theo dõi”.

Trong suốt hơn ba thập kỷ, A23a nằm kẹt dưới đáy biển Weddell. Chỉ đến khi thu hẹp đủ để rời khỏi nền đá, nó mới bị dòng hải lưu cuốn đi vào năm 2020. Kể từ đó, hành trình của “ngọn núi băng” này liên tục thay đổi: mắc kẹt trong dòng nước xoáy Taylor, di chuyển trở lại vào tháng 12/2023, rồi mắc cạn trên thềm lục địa hồi tháng 3 năm nay trước khi tiếp tục trôi dạt vào tháng 5.

Theo Meijers, kể từ thời điểm đó, A23a bị cuốn theo Mặt trận Dòng chảy Vòng Nam Cực (SACCF), một dòng chảy mạnh di chuyển ngược chiều kim đồng hồ quanh Nam Georgia. Dự kiến, luồng hải lưu này sẽ đưa tảng băng cùng các mảnh vỡ ra xa hơn về phía đông bắc, tiếp tục mở rộng “hẻm núi băng trôi” tại khu vực Nam Đại Tây Dương.

Các chuyên gia cảnh báo, tình trạng hiện tại của A23a giống với những gì từng xảy ra với A68 và A76, hai khối băng khổng lồ cũng đã tan rã ở gần Nam Georgia. Dù vậy, A23a được xem là “bền bỉ” hơn khi tồn tại lâu hơn đáng kể so với các tảng băng tiền nhiệm.

Biến đổi khí hậu là một trong những yếu tố khiến quá trình tan rã trở nên nhanh chóng. Nước biển ấm lên, cộng với thời điểm Nam bán cầu bước vào mùa xuân, sẽ khiến A23a dễ dàng vỡ thành những mảnh nhỏ hơn, thậm chí quá nhỏ để có thể tiếp tục theo dõi.

Ảnh: CNN.

Hiện tại, danh hiệu “tảng băng trôi lớn nhất thế giới” đã chuyển sang D15a, khối băng có diện tích khoảng 3.000 km², đang gần như bất động ngoài khơi gần căn cứ Davis của Australia. A23a tạm giữ vị trí thứ hai, nhưng theo dự đoán, danh hiệu này cũng khó duy trì lâu.

Meijers nhấn mạnh, việc băng trôi tách ra và tan rã là hiện tượng tự nhiên, song tốc độ và quy mô thay đổi trong những thập kỷ gần đây đặt ra nhiều câu hỏi về tác động của biến đổi khí hậu. Các thềm băng ở Nam Cực đã mất đi hàng nghìn tỷ tấn băng do sự hình thành và tan biến của các khối băng trôi, phần lớn bắt nguồn từ sự ấm lên của đại dương và thay đổi dòng hải lưu.

Ngoài ra, sự tan rã của các tảng băng lớn còn tác động trực tiếp đến hệ sinh thái biển. Các nhà khoa học trên tàu nghiên cứu RRS Sir David Attenborough từng khảo sát A23a khi nó mắc cạn tại Nam Georgia. Mẫu vật thu được đã được đưa về Anh để phân tích. Theo BAS, việc giải phóng lượng lớn nước ngọt lạnh ra biển có thể gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến các loài sinh vật ở đáy biển cũng như môi trường xung quanh.

“Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, sự xuất hiện thường xuyên hơn của các tảng băng trôi khổng lồ quanh Nam Georgia là điều không thể bỏ qua. Hiểu rõ tác động của chúng là nhiệm vụ cấp thiết đối với giới khoa học”, người phát ngôn BAS khẳng định.

Thanh Phúc