Tận dụng công trình dôi dư - tối ưu hóa nguồn lực cho giáo dục

Trụ sở cũ của UBND xã Tân Tiến (huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai) sẽ được bàn giao cho Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Tân Tiến sử dụng.

Theo đó, giáo dục là một trong ba lĩnh vực được ưu tiên sắp xếp, bố trí, bảo đảm trường lớp.

Không được để lãng phí

Theo kế hoạch, từ ngày 1/7 tới đây, hàng trăm đơn vị hành chính cấp huyện, hàng nghìn đơn vị hành chính cấp xã trên cả nước sẽ chấm dứt hoạt động. Điều này kéo theo việc rất nhiều công trình trụ sở với giá trị xây dựng lớn, đứng trước nguy cơ bị bỏ trống, gây lãng phí nếu không có phương án khai thác, sử dụng hợp lý.

Theo tổng hợp từ đề án của các địa phương, dự kiến sau sắp xếp, cả nước giảm từ 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, xuống còn 3.321 đơn vị (giảm 6.714 đơn vị); trong khi đó, có 696 đơn vị hành chính cấp huyện cũng sẽ dừng hoạt động. “Điều này đồng nghĩa sẽ có hàng nghìn trụ sở cơ quan hành chính không còn được sử dụng hoặc chỉ sử dụng một phần sau sắp xếp. Nếu không được tính toán lại về mục đích sử dụng và có biện pháp xử lý kịp thời, nhiều công trình này sẽ xuống cấp nhanh chóng, gây ra sự lãng phí lớn tài sản công và cả tiềm năng khai thác, sử dụng. Trong khi đó, trường lớp ở nhiều địa phương còn thiếu thốn. Đề nghị các Sở Giáo dục và Đào tạo sớm đề xuất phương án với Ủy ban nhân dân tỉnh, cơ quan chức năng, sắp xếp, bố trí bổ sung phòng học còn thiếu nhằm đáp ứng yêu cầu thực hiện dạy học 2 buổi/ngày theo lộ trình Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định” - ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Giáo dục phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho biết.

Thực tế cho thấy trong thời gian qua, ngành giáo dục cả nước đã có những bước đi quan trọng nhằm đổi mới căn bản, toàn diện. Trong đó, việc tăng cường đầu tư mạng lưới trường lớp, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học rất được quan tâm.

Tuy nhiên, cả nước còn khoảng 15,5% số phòng học chưa được kiên cố hóa. Vẫn có hiện tượng thiếu phòng học tại các khuvực có mật độ dân cư cao, các vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; tỷ lệ đáp ứng về thiết bị dạy học theo chuẩn quy định trên phạm vi cả nước còn thấp, mới chỉ đạt 50,63%.

Cơ hội đầu tư cho giáo dục

Từ thực trạng thừa (các trụ sở công) - thiếu (công trình cho các cơ sở giáo dục), nhiều địa phương đã tính toán đến việc biến các trụ sở này thành không gian phục vụ cộng đồng hoặc ưu tiên hơn cả là phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục. Việc tái sử dụng công trình hành chính vừa tránh lãng phí, vừa góp phần giải quyết bài toán nan giải về cơ sở vật chất cho ngành giáo dục. Thay vì phải chờ đợi một trường học mới được xây dựng, việc cải tạo trụ sở cũ sẽ nhanh chóng tạo ra không gian giảng dạy, học tập, sinh hoạt thiết yếu cho giáo viên, học sinh.

Song việc tận dụng những công trình này cũng cần được tính toán dựa trên nhiều yếu tố (phù hợp về công năng sử dụng, điều kiện địa lý…). Chẳng hạn, xã Tân Tiến là một xã vùng sâu vùng xa của huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai. Theo phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của UBND huyện Bảo Yên (do Chủ tịch UBND huyện Trần Trọng Thông ký ngày 16/4/2025), trụ sở xã Tân Tiến (cũ) sẽ bàn giao cho Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Tân Tiến để sử dụng; trụ sở xã Tân Tiến đang xây dựng mới sẽ tiếp tục hoàn thiện để bàn giao làm nhà công vụ cho giáo viên.

Trao đổi với phóng viên Nhân Dân cuối tuần, thầy giáo Nguyễn Tùng Sơn - Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Tân Tiến, bày tỏ vui mừng, phấn khởi khi cơ sở vật chất của nhà trường sẽ được mở rộng, khang trang hơn nhờ việc được sử dụng trụ sở cũ và mới của UBND xã. Theo thầy Sơn, trụ sở cũ của UBND xã nằm cạnh trường nên rất thuận tiện cho việc cải tạo, sử dụng tòa nhà. Dự kiến trụ sở này sẽ được sửa chữa trước khi bàn giao cho nhà trường để sử dụng làm phòng hiệu bộ và các phòng tổ chuyên môn, văn phòng. Trước đây, các phòng này đều phải ghép chung, rất bất tiện.

Cũng với tinh thần chủ động, ông Nguyễn Tân - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Huế cho hay: Ngay từ khi có chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Sở đã chỉ đạo các trường, cơ sở giáo dục trong toàn tỉnh chủ động rà soát, đề xuất về cơ sở vật chất để báo cáo cấp có thẩm quyền, chứ không “ngồi đợi”. “Đây là cơ hội để bổ sung thêm nguồn lực cho ngành giáo dục toàn tỉnh trong bối cảnh sẽ có những công trình, trụ sở không hoạt động sau sắp xếp”.

Từ phương án sắp xếp đối với trụ sở UBND xã Tân Tiến, hay tinh thần chủ động của Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Huế cũng như nhiều tỉnh thành khác cho thấy, các địa phương đã rất nhanh chóng kịp thời trong việc rà soát và chuyển đổi công năng các công trình công trong quá trình thực hiện tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, việc đánh giá thực trạng, tính khả thi để chuyển đổi mục đích sử dụng của các công trình, trụ sở là rất quan trọng. Do đó, các địa phương cần chủ động hơn nữa trong việc đề xuất phương án chuyển đổi, phối hợp với các trường học, cơ sở giáo dục để khai thác hiệu quả các công trình dôi dư.

Chuyển đổi các công trình hành chính không còn sử dụng sau đợt sắp xếp lần này thành cơ sở giáo dục hoặc các công trình công ích khác như y tế, văn hóa cộng đồng như tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về thực hành tiết kiệm chống lãng phí là một giải pháp hữu hiệu, bền vững trong quản lý tài sản công. Quan trọng hơn, điều này góp phần giải quyết một trong những thách thức lớn nhất của giáo dục hiện nay - thiếu cơ sở vật chất - từ đó tạo điều kiện để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho tương lai.

Kiều Giang - Hồng Châu